SADBERK HANIM MÜZESİ KOLEKSİYONUNDAN ÖRNEKLERLE OSMANLI DÖNEMİ KADIN AYAKKABI TASARIMLARI ÜZERİNE TESPİTLER

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 1, 73 - 89, 29.12.2020

Havva Meryem Imre , Kevser Gürcan Akbaş

Öz

Geleneksel giyim kuşam kültürü ögeleri arasında yer alan kadın ayakkabıları, kadının toplum içerisindeki gelişimini ve değişimini tanımlayabilen unsurlardan biridir. Biçim, malzeme, teknik, süsleme ve desenleri ile şekillenen tasarımı, kullanıcısının sosyal kimliği ile birlikte içinde yer aldığı toplumun kültürel, ekonomik ve sosyal düzeyini açığa çıkarmaktadır. Osmanlı döneminde dokumacılık, dericilik, süsleme alanında yetişen sanatkâr ve zanaatkârların ustalıkları oranında en güzel örneklerin üretildiği bir dönem olmuştur. Bu çalışmada Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinatörlüğü tarafından desteklenen “Osmanlı Dönemi Türk Kadın Ayakkabılarının Günümüze Ulaşan Örneklerinin Moda Olgusu Kapsamında Tespit ve Analizi ile Tarihsel Süreçlerini Araştırma Projesi” başlıklı projenin bulgularından olan ve Sadberk Hanım Müzesi’nde bulunan bazı örneklere yer verilmiştir. Çalışmanın amacı; milli ve geleneksel ögelerin ön plana çıkarılarak değerlerimizin tanınmasına ve kültürel mirasımızın yapı taşlarından olan giyim kuşam kültürümüzün korunmasına katkıda bulunmaktır. Araştırmada ziyaret edilen müze envanterine kayıtlı ayakkabılar içerisinden seçilen örneklerin analiz ve değerlendirmeleri yapılmış, ölçüleri alınarak kimlik kartları oluşturulmuş, teknik ve artistik çizim ile desteklenerek eserlere ait detay görselleri paylaşılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kadın Ayakkabıları, Tasarım, Osmanlı Dönemi, Ayakkabıcılık, Kültürel Miras.

Findings on Women’s Shoes Designs from Ottoman Period with the Examples from Sadberk Hanım Museum Collection

Öz

Women’s shoes, which are complementary element in the traditional clothing culture, are one of the elements that can define their place in the society with the development and change of women in the socialfield. They unveil the social identity of the user as well as the cultural, economic and social level of the society where she is a member with its design shaped by form, material, technique, ornamenta land patterns. Ottoman Period provided best examples of the craftsmanship and artisanship in weaving, leathering and embellishment. In this study, the findings from “The Determination and Analysis of Ottoman Period Turkish Women’s Shoe’s Extant Examples in the Scope of Fashion and Historical Process Research Project” supported by the Scientific Research Projects Coordination Office of Mimar Sinan Fine Arts University and some examples from SadberkHanım Museum have been included. The purpose of the study is to contribute to the recognition of our values by bringing national and traditional elements to the forefront, and preservation of our clothing culture which is one of the constituents of our cultural heritage. In the research, the shoes registered in the museum inventory that are visited were analyzed and evaluated, their identity card were created, and their detailed images were tried tobe shared through technical and artistic drawings.

Anahtar Kelimeler

Women’s Shoes, Design, Ottoman Era, Shoe Making, Cultural Heritage.

Kaynakça

• Akalın, S., Yılgör, A., Seyhan, N. (1993). Ayakkabıcılık Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları. Cresmann, L.S. (1981). The Sandal and the Cave. Oregon.
• Dağtaş, L. (2007). Müze ve Koleksiyonlardan Deri Eserler. İstanbul: Türkiye Deri Vakfı, Dönence Basım.
• Gargı, Z. (2000). Orta Asya’dan Osmanlı’ya Türk Deri Sanatı ve Aksesuarları Üzerine Bir Kimlik Araştırması. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi/Güzel Sanatlar Enstitüsü, İzmir.
• Goubitz, O. (2011). Steppingthrough Time. Stichting Promotie Archeologie, Nederlands.
• Gölpınarlı, A. (2000). Divan-ı Kebir. Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Görünür, L. (2014). Pabuç. İstanbul: Mas Matbaacılık.
• Hilavacek, P. (1998). Saint Patrons of Shomakers, Tanners and Glovers. Lind International Conference 1997, Zlin. Kala, M. (2012). Debbağcılıktan Dericiliğe. İstanbul: Zeytinburnu Belediyesi Kültür Yayınları.
• Kayabaşı, N., Özdemir, M. (2004). Geçmişten Günümüze El Yapımı Ayakkabılar. Milli Folklor Uluslararası Halk Bilimi Dergisi, Cilt: 8, Yıl: 16, Sayı: 62, 39-48.
• Koçu, R. E. (1969). Türk Giyim Kuşam ve Süslenme Sözlüğü. Ankara: Sümerbank Kültür Yayınları.
• Merçil, E. (2000). Türkiye Selçukluları’nda Meslekler. Türk Tarih Kurumu Yayını, Ankara.
• Riello, G., Mc Neil, P. (2011). Along Walk Shoes, People and Places. Oxford, England: Berg Publishers.
• Sakaoğlu, N., Akbayar, N. (2002). Derinin Anadolu’da Bin Yıllık Öyküsü. İstanbul: Üçer Ofset.
• Semmelhack, E. (2009). On A Pedestal; from Renaissance Chopines to Baroque Heels. Toronto: Moveable Printed.
• Science 03 July (1998). Eight Millennia of Footwear Fashion. Vol.281, Issue 5373, pp.23-25 DOI: 10.1126/ science.281.53.23.b. https://science.sciencemag.org/content/281/5373/23.2.full.
• Tekin, Z. (1992). Deri. İslam Ansiklopedisi, C.9, İstanbul.
• Temelkuran,T., Aktaş, N. (1993). Evliya Çelebi Seyahatnamesi. C.3-4, İstanbul: Üçdal Neşriyat.
• Tezcan, H. (1997). P Dergisi, V.5: 92-10.
• Turan, O. (1947). Selçuk Devri Vakfiyeleri I. Şemseddin Altın-Aba Vakfiyesi ve Hayatı. Belleten S. 45, Ankara.
• Walford, J. (2007). Seduction De La Chaussure. Lausanne: La Bibliotheque Des Arts.
• Yelmen, H. (1992). Kazlıçeşme’de 50 Yıl. İstanbul: Ezgi Ajans.
• Yinanç, R. (1982). Selçuklu Medreselerinden Amasya Halifet Gazi Medresesi ve Vakıfları. VD, XV, Ankara.