Ara Mekânda Geçicilik: Covid-19’da Sosyalleşme Alanları

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 3, 196 - 211, 29.12.2021

Betül Gök , Onur Erman

Öz

Kentlerin küçük bir modeli olan mahalleler, insanların kimi zaman kapı önlerinde, kimi zaman sokakta, kimi zaman da mahallenin parkında gün içerisinde çoğu kez yüz yüze görüştükleri ve paylaşımın yüksek olduğu yerlerdir. Covid-19 salgının başlamasıyla, sosyalleşme mekânları kısıtlanmış, iletişim balkondan balkona, apartman girişinde veya karşılaştıkları kaldırımda sürdürmeye çalışan insanların sosyal ilişkileri neredeyse kopma noktasına gelmiştir. Çalışma; Covid- 19 etkisiyle birlikte, sosyalleşmenin mahalle ölçeğinde, yakın kentsel çevreyle sınırlı olduğundan yola çıkarak, ortak açık kamusal mekânların sosyalleşmeyi destekleyebileceği düşüncesiyle, ara mekânlarda geçici yapıların kullanımına odaklanmaktadır. Geçici yapılar, belli bir süre ihtiyaç için kullanılan, ihtiyacın ortadan kalkmasından bir sonra sökülen ve ya kaldırılan yapılardır. Bu kapsamda çalışmanın hedefi, ara mekânlarda inşa edilen geçici yapıların bulunduğu ortama kolay adaptasyonuyla, pandemi sürecinde mahallede yaşayan insanların iletişimini güçlendirmek amacıyla potansiyelini değerlendirmektir. Çalışmanın materyali, ara mekânlara uygulanmış geçici yapılardır. Günümüzde kamusal alanlarda etkinliğini artıran ve sayıca çoğalan geçici yapıların son 10 yılda uygulanmış örnekleri incelenmiştir. Değerlendirmede geçici yapıların kullanım amacı, sosyalleşmeye ve alanın estetik değerine katkısının yanında, ara mekândaki durumu, komşu yapıyla ilişkisi, biçim, karakteri, işlevi, strüktürü ve malzemesi gibi unsurları ele alınmıştır. Çalışmanın sonuçlarına dayanarak geçici yapıların farklı kullanımlara adapte oluşu, taşınabilir ve gerektiğinde kullanılabilir olması, sosyal sürdürülebilirliği desteklediği, bu karakteriyle gelecekte bu tür yapılara ihtiyacın artacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Geçici yapı, ara mekân, sosyal iletişim, Covid-19

Kaynakça

• Abel, T., & McQueen, D. (2020). The COVID-19 pandemic calls for spatial distancing and social closeness: not for social distancing!. Swiss School of Public Health (SSPH+), 65:231. doi:10.1007/s00038-020-01366-7.
• Akaslan, P. (2006, Aralık). Etkinliğini Yitirmiş Kentsel Mekanların Kent Yaşamına Katılması. Yüksek Lisans Tezi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü. İstanbul
• Campbell, M. (2005). What Tuberculosis did for Modernism: The Influence of a Curative Environment on Modernist Design and Architecture. Medical History, 49(4), 463–488.
• Chang, V. (2020). The Post-Pandemic Style. https://slate.com/business/2020/04/coronavirus- architecture-1918-flu-cholera-modernism.html sayfasından erişilmiştir.
• Chappel, B. (2004). Ephemeral Archıtecture: Towards A Definition. 93.
• Cirrincione, L., Plescia, F., Ledda, C., Rapisarda, V., Martorana, D., Moldovan, R., . . . Cannizzaro, E. (2020). COVID-19 Pandemic: Prevention and Protection Measures to Be Adopted at theWorkplace. Sustainability, 12. doi:10.3390/su12093603.
• Concentrica. (2020). Circo aéreo, https://concentrico.es/en/circo-aereo/sayfasından erişilmiştir. Çocuk Mekân. (2020). Sokaklar arabaların değil çocukların olsaydı, http://cocukmekan.com/projeler/detay/oyunbaz-haritalar-23-01-2020 sayfasından erişilmiştir.
• Divisare. (2016). Asıf Khan Mini Living Forests, https://divisare.com/projects/326124-asif-khan-mini- living-forests sayfasından erişilmiştir.
• Divisare. (2018). Ludwig Mies van der Rohe, Farnsworth House, https://divisare.com/projects/397743-ludwig-mies-van-der-rohe-yorgos-efthymiadis- farnsworth-house sayfasından erişilmiştir.
• Gehl, J. (2019). İnsan İçin Kentler. (E. Erten, Çev.) İstanbul: Koç Üni. Yayınları.
• Ghoneim, E., & Megahed, N. (2020). Antivirus-built environment: Lessons learned from Covid-19 pandemic. Sustainable Cities and Society, https://doi.org/10.1016/j.scs.2020.102350 sayfasından erişilmiştir.
• Gök, B. (2021). Mimaride Geçicilik Kavramının Sergileme Yapıları Üzerinden Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü. Adana.
• Jasiński, A. (2020). Public space or safe space – remarks during the COVID-19. Technical Transactions, 2. https://doi.org/10.37705/ sayfasından erişilmiştir.
• Jodidio, P. (2011). Temporary Architecture Now. Taschen.
• Kogaa. (2020). Ağustos 04, 2021 tarihinde Circo aéreo: https://www.kogaa.eu/projects/circo-aereo- in-logrono-spain sayfasından erişilmiştir.
• Lähdesmäki, T. (2018). Introduction: Time and Spatial and Social Turns in Architectural Research. Time and Transformation in Architecture, 100, 1-16. Brill.
• Mını Hub. (t.y.). Mini Living Forests, https://minihub.es/mini-living-forests/ sayfasından erişilmiştir.
• More with less. (2017). On Repeat, un pabellón que explora el poder de la repetición, https://morewithlessdesign.com/on-repeat-london-design-festival/ sayfasından erişilmiştir.
• Orrizzontale. (2016). Casa do Quarteirão, https://www.orizzontale.org/en/portfolio_page/casa-do- quarteirao/ sayfasından erişilmiştir.
• Raumlabor. (2007). Das Küchenmonument: https://raumlabor.net/kuchenmonument/ sayfasından erişilmiştir.
• World Health Organization. (2021). Coronavirus disease (COVID-19) advice for the public, https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/advice-for-public sayfasından erişilmiştir.
• Görsel 1. Divisare, (2018). Ludwig Mies van der Rohe, Farnsworth House, https://divisare.com/projects/397743-ludwig-mies-van-der-rohe-yorgos-efthymiadis- farnsworth-house sayfasından erişilmiştir, Erişim tarihi: 04.08.2021. Görsel 2. Anadolu Ajansı. (2020). Türkiye'de alışveriş ve eğlence alanlarında topluluk hareketliliği yüzde 75 azaldı, https://www.aa.com.tr/tr/turkiye/turkiyede-alisveris-ve-eglence- alanlarinda-topluluk-hareketliligi-yuzde-75-azaldi-/1792855 sayfasından erişilmiştir, Erişim tarihi: 04.08.2021.
• Görsel 3a. Mehta V., (2020). The new proxemics: COVID-19, social distancing, and sociable space, ABD: Cincinnatİ, Erişim tarihi: 04.08.2021. Görsel 3b. Çocuk Mekân. (2020). Sokaklar arabaların değil çocukların olsaydı, http://cocukmekan.com/projeler/detay/oyunbaz-haritalar-23-01-2020 sayfasından erişilmiştir, Erişim tarihi: 04.08.2021.
• Görsel 4. Yerelin gündemi. (2021). İşte sokağa çıkma yasağında İstanbul Kadıköy'de balkondan balkona sohbetler, https://www.yerelingundemi.com/galeri/gundem/550/iste-sokaga-cikma- yasaginda-istanbul-kadikoyde-balkondan-balkona-sohbetler sayfasından erişilmiştir, Erişim tarihi: 04.08.2021.
• Görsel 5-6. Raumlabor. (2007). Das Kuchenmonument, https://raumlabor.net/kuchenmonument/ sayfasından erişilmiştir, Erişim tarihi: 04.08.2021.
• Görsel 7. Google Maps. (2020). İstanbul Avcılar İlçesi Mustafa Kemal Paşa Mahallesi, https://www.google.com/maps/place/Mustafa+Kemal+Pa%C5%9Fa,+34320+Avc%C4%B1lar %2F%C4%B0stanbul/@41.0023607,28.6965967,2715m/data=!3m2!1e3!4b1!4m5!3m4!1s0x1 4caa0f04cd8f875:0x1f047de2cb1ba30a!8m2!3d41.0015763!4d28.7052225 sayfasından erişilmiştir, Erişim tarihi: 04.08.2021.
• Görsel 8. Divisare. (2016). Mini Living ‘Forests’, https://divisare.com/projects/326124-asif-khan-mini- living forests sayfasından erişilmiştir, Erişim tarihi: 04.08.2021.
• Görsel 9a. More with less. (2017). On Repeat, un pabellón que explora el poder de la repetición, https://morewithlessdesign.com/on-repeat-london-design-festival/ sayfasından erişilmiştir, Erişim tarihi: 24.06.2021.
• Görsel 9b. Google Maps. (2016). On Repeat, https://www.google.com/maps/place/Black+And+White,+74+Rivington+St,+London+EC2A+3 AY,+Birle%C5%9Fik+Krall%C4%B1k/@51.5262662,0.0792156,3a,75y,170.52h,96.88t/data=!3 m7!1e1!3m5!1sO2_loxWFf5zaLsYzBE8CRg!2e0!5s20140501T000000!7i13312!8i6656!4m5!3 m4!1s0x48761c sayfasından erişilmiştir, Erişim tarihi: 04.08.2021.
• Görsel 10. Orrizzontale. (2016). Casa do Quarteirão, https://www.orizzontale.org/en/portfolio_page/casa-do-quarteirao/ sayfasından erişilmiştir, Erişim tarihi: 04.08.2021.
• Görsel 11a.d.e. Kogaa. (2020). Circo aéreo, https://www.kogaa.eu/projects/circo-aereo-in-logrono- spain sayfasından erişilmiştir, Erişim tarihi: 04.08.2021.
• Görsel 11b. Google Maps. (2019). Circo aéreo, https://www.google.com/maps/uv?pb=!1s0xd5aab381a7a7e6f%3A0x2bddbf06cc2cd3f8!3m 1!7e115!4s%2Fmaps%2Fplace%2FLogro%25C3%25B1o%2C%2BSpain%2BConcentrico%2Bfes tival%2F%4042.4666561%2C2.4498812%2C3a%2C75y%2C344.54h%2C90t%2Fdata%3D*213 m4*211e1*213m2*211sJNDqIiLH sayfasından erişilmiştir, Erişim tarihi: 04.08.2021.
• Görsel 11c. f. Concentrica. (2020). Circo-aereo, https://concentrico.es/en/circo-aereo/ sayfasından erişilmiştir, Erişim tarihi: 04.08.2021.