Hizmet Sektöründe Tükenmişlik ve Üretkenlik Karşıtı Davranışlar İlişkisi Üzerine bir Araştırma

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 2, 1 - 14, 31.10.2022

Serap Kalfaoğlu , İsmail Kapusuz

Öz

Bu çalışmanın amacı, tükenmişlik ve üretkenlik/üretim karşıtı davranışlar arasındaki ilişkinin hizmet sektörü açısından incelenerek değerlendirilmesidir. Araştırma kapsamında Konya ilinde faaliyet gösteren 4 ve 5 yıldızlı otellerde çalışan 205 bireyden tesadüfi örnekleme yoluyla elde edilen veriler, istatistiki analizlere tabi tutularak değerlendirilmiş ve bulgular yorumlanmıştır. Çalışma kapsamında elde edilen sonuçlar göstermiştir ki bireye ve örgüte yönelik olarak sergilenen üretim karşıtı davranışlar üzerinde tükenmişlik alt boyutlarından sadece duyarsızlaşma boyutu negatif yönlü ve anlamlı bir etkiye sahiptir. Bahsi geçen ve alan yazında farklı değişkenlerle adları sıklıkla duyulan bu değişkenlerin özellikle hizmet sektöründeki yansımalarının incelenmesiyle ilgili yazına katkı sağlandığı ve elde edilen bulgularla gelecek çalışmalara ışık tutulacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tükenmişlik, Üretkenlik Karşıtı Davranışlar, Otel İşletmeleri, Hizmet Sektörü

Kaynakça

• Algül, R. (2014). Bugün İşe Gitmesem: İş yaşamında Tükenmişlik Sendromu. İstanbul: Mitra Yayınları.
• Arı, G. S., & Bal, E. Ç. (2008). Tükenmişlik Kavramı: Birey ve Örgütler Açısından Önemi. Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 131-148.
• Asad, N., & Khan, S. (2003). Relationship Between Job-Stress and Burnout Organizational Support and Creativity As Predictor Variables. Pakistan Journal of Psychological Research, 139-149.
• Bayın, G., & Yeşilaydın, G. T. (2014). Hemşirelerde Örgütsel Sapma Davranışının Analizi: Bir Üniversite Hastanesi Örneği. Journal of Business Research-Türk, 81-107.
• Bennett, R. J., & Robinson, S. L. (2000). Development of a Measure of Workplace Deviance. Journal of Applied Psychology, 349-360.
• Can, H., Aşan, Ö., & Aydın, E. M. (2015). Örgütsel Davranış. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Cemaloğlu, N., & Kayabaşı, Y. (2014). Öğretmenlerin Tükenmişlik Düzeyi ile Sınıf Yönetiminde Kullandıkları Disiplin Modelleri Arasındaki İlişki. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 123-155.
• Cheang, H. S., & Appelbaum, S. H. (2015). Corporate psychopathy: deviant workplace behaviour and toxic leaders–part one. Industrial and Commercial Training.
• Demirel, Y., & Seçkin, Z. (2009). Tükenmişlik ve Üretkenlik Karşıtı Davranışlar Arasındaki İlişkinin Kavramsal Boyutu. TİSK AKADEMİ, 144-165.
• Doğan, S., & Kılıç, S. (2014). Üretkenlik Karşıtı İş Davranışlarının Türleri, Boyutları ve Benzer Kavramlarla İlişkilerine Yönelik Bir Yazın İncelenmesi. H. Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 103-132.
• E.Spector, P., Fox, S., Penney, L. M., Bruursema, K., Goh, A., & Kessler, S. (2006). The dimensionality of counterp¬roductivity: Are all counterproductive behaviors created equal? Journal of Vocational Behavior, 446-460.
• Ergin, C. (1992). Doktor ve Hemşirelerde Tükenmişlik ve Maslach Tükenmişlik Ölçeği'nin Uyarlanması. 7. Ulusal Psikoloji Kongresi Bilimsel Çalışmaları (s. 143-154). Ankara: Hacettepe Üniversitesi.
• Fida, R., Paciello, M., Tramontano, C., Fontaine, R. G., Barbaranelli, C., & Farnase, M. L. (2015). An integrative approach to understanding counterproductive work behavior: The roles of stressors, negative emotions, and moral disengagement. Journal of Business Ethics, 131-144.
• Fox, S., & Spector, P. E. (2010). Counterproductive work behavior and organizational citizenship behavior: Are they opposite forms of active behavior. Applied Psychology: An International Review, 21-39. Freudenberger, H. J. (1974). Staff Burnout. Journal of Social Issues, 159-165.
• Günay, A. (2016). Kabin Ekiplerinde İş Doyumu ve Tükenmişlik Sendromu. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir, Türkiye: Anadolu Üniversitesi SBE.
• Halbesleben, J. R., & Buckley, M. R. (2004). Burnout in Organizational Life. Journal of Management, 859-879.
• Hanrahan, C. (2014). Antisocial Behavior. Erişim Adresi: http://www.healthofchildren.com/A/Antisocial-Behavior.html, Erişim Tarihi: 31.03.2022.
• Kanten, P., & Ülker, F. (2014). Yönetim tarzının üretkenlik karşıtı iş davranışlarına etkisinde işe yabancılaşmanın rolü. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16-40.
• Kapusuz, A. G., & Biçer, M. (2018). Psikolojik Sermayenin Üretkenlik Karşıtı İş Davranışları Üzerindeki Olumlayıcı Etkileri. Toros Üniversitesi İİBF Sosyal Bilimler Dergisi, 229-249.
• Kaşlı, M., & Seymen, O. A. (2009). Muhasebe Meslek Mensuplarında Tükenmişliğe Neden Olan Faktörleri Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma. 17. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi (s. 562-568). Eskişehir: Eskişehir Osmangazi Üniversitesi.
• Kaya, Y., & Özdevecioğlu, M. (2008). Organizasyonlarda algılanan mağduriyetin örgütsel bağlılık üzerindeki etkisini belirlemeye yönelik bir araştırma. Afyon Kocatepe Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 19-37.
• Kelloway, E., Francis, L., Prosser, M., & Cameron, J. E. (2010). Counterproductive work behavior as protest. Human Resource Management Review, 18-25.
• Kılıç, S. (2013). Algılanan örgütsel etik iklim ile üretkenlik karşıtı iş davranışları arasındaki ilişkiler. Yayımlanmamış doktora tezi,. Niğde, Türkiye: Niğde Üniversitesi.
• Kozako, I. N., Safin, S. Z., & Rahim, A. R. (2013). the relationship of big five personality traits on counterproductive work behaviour among hotel employees: an exploratory study. Procedia Economics and Finance, 181-187.
• Kuşcu, P. Ç. (2011). İş yeri zorbalığı ve örgüt kültürü ilişkisi üzerine sosyolojik bir araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 371-394.
• Kutanis, R. Ö., & Tunç, T. (2010). Kişisel ve Örgütsel Yaşam: Tükenmişlik Sendromu Yönünden Bir Değerlendirme. "İş, Güç" Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 59-74.
• Low, G. S., Cravens, D. W., Grant, K., & Moncrief, W. C. (2001). Antecedents and Consequences of Salesperson Burnout. European Journal of Marketing, 587-611.
• Mann, S., Budworth, M., & Ismaila, A. (2012). Ratings Of Counterproductive Performance: The Effect Of Source And Rater Behavior. International Journal of Productivity and Performance Management, 142-156.
• Maslach, C., & Jackson, S. E. (1981). The Measurement of Experienced Burnout. Journal of Occupational Behavior, 99-113.
• Maslach, C., & Leiter, P. M. (1997). The Truth About Burnout: How Organizations Cause Personel Stress and What to do About it. California: Jossey-Bass San Francisco.
• Nunnally, J. C. (1967). Psychometic Theory. New York: McGraw Hill. Okutan, E., Yıldız, Ş., & Konuk, F. (2013). İş Hayatında Tükenmişlik Sendromu: Finans ve Muhasebe Çalışanlarının Tükenmişlik Düzeylerinin Belirlenmesine İlişkin Bir Çalışma. Çankırı Karatekin Üniversitesi İİBF Dergisi, 1-17.
• Raman, P., Sambasivan, M., & Kumar, N. (2016). Counterproductive work behavior among frontline goverment employees: Role of personality, emotional intelligence, affectivity, emotional labor, and emotinal exhaustion. Journal of Work Organizational Psychology, 25-37.
• Raver, L. (2013). Counterproductive work behavior and conflict: Merging complementary domains. Negotiation and Conflict Management Research, 151-159.
• Renzi, C., Tabolli, S., Lanni, A., Pietro, D. C., & Puddu, P. (2005). Bornout and Job Satisfaction Comparing Healthcare Staff of a Dermatological Hospital and a General Hospital. JEADV 19, 153-157.
• Roy, J. L., Bastounis, M., & Minibas-Poussard, J. (2012). Interactional Justice and Counterproductive Work Behaviors: The Mediating Role of Negative Emotions. Social Behavior and Personality, 1341-1356.
• Spector, P. E. (2011). The Relationship of Personality to Counterproductive Work Behavior (CWB): An Integration of Perspectives. Human Resource Management Review, 342-352.
• Sürvegil, O. D. (2014). Çalışma Hayatında Tükenmişlik Sendromu Tükenmişlikle Mücadele Teknikleri. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Şengüllendi, M. F., Şehitoğlu, Y., & Kurt, E. (2020). Toksik Liderlik ve Üretkenlik Karşıtı İş Davranışları İlişkisinde Kariyerizmin Aracı Etkisi. Kafkas Üniversitesi İİBF Dergisi, 743-765.
• Tuğrul, B., & Çelik, E. (2002). Normal Çocuklarla Çalışan Anaokulu Öğretmenlerinde Tükenmişlik. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1-11.