Ottoman Period Structures in Umurbey Town Of Lapseki

Yıl 2012, Cilt: 21 Sayı: 1, 127 - 151, 15.07.2013

Ali Osman Uysal

Öz

The small town of Umurbey is located between the city of Çanakkale and the town of Lapseki, established on the remains of the ancient city of Percote. It is argued that this region was conquered in the fourteenth century by the Karasi Emirate and then annexed to the Ottoman lands by Orhan Gâzi. The town is known under the names such as Çatal Bergos, Burgas, Bergaz, and Bergos in Ottoman times. At Umurbey, the Ottoman structures began to be built in the reign of the Ottoman Sultan Murad I. Among these structures, Hüdâvendigâr Mosque with wooden roof was built over the ruins of a Byzantine church. This structure was replaced by a new one with a central dome in 1990-1996, the same place. The Kadı Mescid, which was another Ottoman structure, completely disappeared at present. One of the two baths has been identified at Umurbey through its walls. It is problematic to date the other bath as it is in ruins. Only three of the six fountains identified at Umurbey are known to us only from their inscriptions, namely Hızır Reis fountain (A.D.1453), Mehmed bin Hacı İbrahim fountain (A.D.1658-59), and Hacı Süleyman fountain (A.D.1718- 1719). The Rukiye Hatun fountain (A.D.1767-68) has a pointed arch-shaped niches and inscription on the façade. The remaining Kadı fountain and Kavga fountain, which probably date to the 17th or 18th century, lack their inscriptions.

Anahtar Kelimeler

-

LAPSEKİ’NİN UMURBEY BELDESİNDE OSMANLI DEVRİ YAPILARI

Öz

 

Çanakkale ile Lapseki arasında yer alan Umurbey, antik Perkote’nin üzerinde gelişmiştir. 14. yüzyılda Karasi Beyliği tarafından fethedildiği düşünülen yöre Orhan Gazi tarafından Osmanlı topraklarına katılmıştır. Osmanlı devrinde Çatal Bergos/ Burgas / Bergaz gibi isimlerle anılan yerleşimde I. Murad devrinden itibaren yapılar inşa edilmiştir. Bunlar arasında Hüdâvendigâr Câmii, bir kilise kalıntısı üzerine ahşap tavanlı olarak yapılmıştı. Câmi yıktırılarak yerine 1990-1996’da merkezi kubbeli büyük bir cami yapılmıştır. Kadı mescidi ortadan kalkmıştır. Umurbey’de tespit edilen iki hamamdan birisinin sadece duvar parçaları mevcuttur. Diğer hamam metrûk olup, tarihlendirilmesi tartışmalıdır. Kasabada bulduğumuz altı çeşmeden üçünün sadece kitabeleri kalmıştır. Bunlar Hızır Reis Çeşmesi (M.1453), Mehmed bin Hacı İbrahim Çeşmesi (M.1658-59) ve Hacı Süleyman Çeşmesi (M.1718-1719)’dir. Rukiye Hatun Çeşmesi (M.1767-68) sivri kemer biçiminde nişe sahip, kitabeli bir eserdir. 17. veya 18. yüzyıla ait olmaları muhtemel Kadı Çeşmesi ve Kavga Çeşmesi’nin kitabeleri yoktur.

Anahtar Kelimeler

Umurbey, Lapseki, Osmanlı devri yapıları, câmi, çeşme, hamam

Kaynakça

• ACIOĞLU, Y., “Çanakkale Boğazındaki Osmanlı Dönemine Ait Kale ve Tabyalar”, Çanakkale Turizm Zirvesi (27 Ocak 2012), Çanakkale.2012, s.213-224.
• ARSLAN, N., “2007 Yılı Lampsakos/Lapseki, Abydos ve Çan Yüzey Araştırması”, 26. Araştırma Sonuçları Toplantısı (26-30 Mayıs 2008, Ankara), C.1, Ankara.2009, s.333-344.
• Âşıkpaşaoğlu Ahmed Âşıkî, Tevârih-i Âl-i Osman, Haz.: Çiftçioğlu Nihal Atsız, İstanbul.1947.
• AYVERDİ, E.H., İstanbul Mimarî Çağının Menşe’i: Osmanlı Mimarisinin İlk Devri, C.I, 2. baskı, İstanbul.1989.
• AYVERDİ, E.H., Osmanlı Mimarisinde Çelebi ve II. Sultan Murad Devri, C.II, ikinci baskı, İstanbul.1989.
• DENKTAŞ, M., Karaman Çeşmeleri, Kayseri.2000.
• Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, C.5, Haz.: Y.Dağlı – S.A. Kahraman – İ. Sezgin, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.2001.
• ERSOY, B., Bergama Camii ve Mescitleri, Kültür Bakanlığı Yayını, Ankara.1989.
• EYİCE, S., “İznik’te Büyük Hamam ve Osmanlı Devri Hamamları Hakkında Bir Deneme”, İ.Ü. Ed. Fak. Tarih Dergisi, C.XI, Sayı: 15, İstanbul.1960, s.99-120.
• GÜNAL ÖDEN, Z., “Karasioğulları Beyliği”, Türkler, C.6, Ed.: H.C. Güzel-K. Çiçek- S. Koca, Yeni Türkiye Yayınları, Ankara.2002, s.781-786.
• GÜNAL ÖDEN, Z., “Lapseki İskan Yerleri ve İdarî Teşkilâtı Hakkında Bazı Notlar”, Lapseki Sempozyumu (23-24 Haziran 2007, Lapseki), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Yayını, Çanakkale.2007 ,s.198- 203.
• İNALCIK, H., “Batı Anadolu’da Yükselen Denizci Gazi Beylikleri, Bizanslılar ve Haçlılar”, Uluslararası Batı Anadolu Beylikleri Sempozyumu (18-20 Ekim 2004, Balıkesir Üniversitesi), Bildiriler, Balıkesir.2005, s.20-41.
• KÖRPE, R., “Troas Bölgesi’nin Eski Çağ Tarihi”, Çanakkale Tarihi, C.I, Ed.: M. Demir, Değişim Yayınları, İstanbul.2008, s.337-348.
• Mehmet Ziya, “Kale-i Sultaniye (Çanakkale) Kıyıları”, Yeni Mecmua, Çanakkale Özel Sayısı (18 Mart 1918), Haz.: M. Albayrak- A. Özyurt, İstanbul.2006, s.204-217.
• TEXIER, Ch., Küçük Asya, Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi, C.I, Çev.: Ali Suat, Haz.: K.Y. Kopraman – M. Yıldız, Ankara.2002.
• TUNA, C., Lapseki (Lampsakos, Pityussa), tarihsiz.
• TÜRKER, A.Ç., “Bizans Döneminde Orta Boğaz Bölgesi ve Madytos”, Çanakkale I: Savaşı ve Tarihi, Ed.: İ.G. Yumuşak, İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yayını, İstanbul.2006, s.613-625.
• TÜRKER, A.Ç., “Hellespontus’taki Praktius-Bergaz Vadisinden Bizans Taş Eserleri”, Anadolu Kültürlerinde Süreklilik ve Değişim (Dr. Mine Kadiroğlu’na Armağan), Ankara.2011, s.553-576.
• UÇAR, H., Sipil’den Manisa’ya âb-ı hayat: Manisa Çeşmeleri, Manisa Belediyesi Kültür Yayını, Manisa.2012.
• Umurbey Hüdâvendigâr Câmii Dosyası, VGM Arşivi.
• UYSAL, A.O., Germiyanoğulları Beyliğinin Mimarî Eserleri, Atatürk Kültür Merkezi yayını, Ankara.2006.
• Numaralı Muhâsebe-i Vilâyet-i Anadolu Defteri (937/1530), Dizin ve
• Tıpkıbasım, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü yayını, Ankara.1995.