Aile Sağlığı Merkezlerine Başvuran 30-70 Yaş Grubu Kadınların Ulusal Kanser Taramalarına Yönelik Bilgi Tutum ve Davranışları: Karadeniz Bölgesi’nde Bir İl Örneği

Yıl 2019, Cilt: 28 Sayı: 5, 340 - 348, 14.10.2019

Hacer Gök Uğur , Yeşim Aksoy Derya , Ayten Yılmaz Yavuz , Muhammet Furkan Şılbır Aylin Öner

https://doi.org/10.17942/sted.529150

Cited By: 3

Öz

Amaç:
Bu
çalışma kadınların ulusal standartlar kapsamında taraması yapılan kanserlere
yönelik erken tanı bilgi, görüş ve uygulamalarını belirlemek amacıyla
yapılmıştır.

Yöntem:
Çalışma
tanımlayıcı olarak Nisan-Aralık 2015
tarihleri arasında Karadeniz Bölgesinde bulunan bir ildeki kadınlar üzerinde
yürütülmüştür. Araştırmanın evrenini il genelinde yaşayan tüm kadınlar,
örneklemi ise ulusal standartlar kapsamında taraması yapılan meme, serviks ve
kolorektal kanser tarama aralığını kapsayan 30-70 yaş aralığındaki kadınlar
oluşturmuştur. Evreni belli olan gruplar için kullanılan formül ile örneklem
büyüklüğü belirlenerek, ilçelerden tabakalı örnekleme yöntemi ile 466 kadın
rastlantısal olarak seçilmiştir. Araştırmanın verileri literatür doğrultusunda
araştırmacılar tarafından hazırlanan “Anket Formu” ile yüz yüze görüşme tekniği
kullanılarak toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı
istatistikler ve ki kare testi kullanılmıştır.

Bulgular: Araştırmada kadınların %42.1’inin 30-39
yaş aralığında olduğu, %87.8’inin evli, %35.8’inin ilkokul mezunu, %63.9’unun
ev hanımı olduğu ve %47.9’unun ilçede yaşadığı bulunmuştur. Araştırmada
kadınların %27.5’i her ay düzenli olarak kendi kendine meme muayenesi
yaptığını, %41.4’ü klinik meme muayenesi yaptırdığını, %45.6’sı mamografi
çektirdiğini, %42.3’ü smear testi yaptırdığını ve %17’si kolerektal kanser
taraması yaptırdığını belirtmiştir. 

Sonuç:
Araştırmada
kadınların çoğunun ulusal standartlar kapsamında taraması yapılan meme, serviks
ve kolerektal kanserlere yönelik erken tanı uygulamalarının yetersiz olduğu
belirlenmiştir. Bu sonuçlar doğrultusunda; sağlık profesyonelleri tarafından
kadınların tarama programları konusunda bilgilendirilmesi ve taramaları
önemsemeleri için algıladıkları kanser taramalarıyla ilgili sağlık inançlarının
artırılması önerilir.

Anahtar Kelimeler

Kadın, Kanser, Meme, Serviks, Kolon

Kaynakça

• 1. Al-Thafar, A.K., Al-Naim, A.F., Albges, D.S., Boqursain, S.K., Aldhafar, A.S., Ghreiz, S.M., Ibrahim, S. Knowledge Attitude and Practice of Colorectal Cancer among School Teachers in Al-Ahsa Saudi Arabia. Asian Pac J Cancer Prev, 2017: 18 (10), 2771-2774. DOI:10.22034/APJCP.2017.18.10.2771.
• 2. International Agency for Research on Cancer. (2017). Cancer Screening in the European Union. Report on the implementation of the Council Recommendation on cancer screening, May 2017.
• 3. Enjezab B. Cancer Screening Practice among Iranian Middle-aged Women. Journal of Midwifery and Reproductive Health. 2016; 4(4): 770-778. DOI: 10.22038/jmrh.2016.7558
• 4. Tuzcu A, Sümen A, Demir Avcı Y. (2018). Kanser Tarama Programlarına Katılımı Artırmada Bir Sağlık Davranış Değişim Modeli. Hemşirelikte Eğitim Ve Araştırma Dergisi 2018;15 (2): 123-130.
• 5. Bodur S, Eryılmaz MA, Civcik S, Durduran Y. (2011). Kanserlerin toplumdaki dağılımının belirlenmesi ve insidansın tahmininde KETEM kayıtlarının katkısı: Konya örneği. Genel Tıp Derg 2011:21(4); 144-151.
• 6. Güvenç G, Seven M, Kılıç A, Aygül A, Gülçin A. (2012). Breast, Cervical, and Colorectal Cancer Screening Status of a Group of Turkish WomenAsian Pacific J Cancer Prev, 13 (9), 4273-4279. 7. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu.Ulusal Kanser Kontrol Planı 2013-2018.
• 8. T.C. Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu.Türkiye Kanser İstatistikleri, Ankara 2017. 9. Kozan R, Tokgöz VY. Türkiye’de Meme Kanseri Farkındalığı ve Tarama Programı. ACU Sağlık Bil Derg 2016(4):185-188
• 10. Kanbur, A., Çapık, C. Servikal Kanserden Korunma, Erken Tanı-Tarama Yöntemleri ve Ebe/Hemşirenin Rolü. Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi (2011) 61-72.
• 11. T.C. Sağlık Bakanlığı. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Kanser Dairesi Başkanlığı. Ulusal Kanser Tarama Standartları. 2019. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/kanser-tarama-standartlari/listesi/484-kolorektal-kanser-tarama-program%C4%B1-ulusal-standartlar%C4%B1.html.
• 12. Erdoğan, S., Nahcivan, N., Esin, N.(2014). Hemşirelikte Araştırma Süreç, Uygulama ve Kritik. Nobel Tıp Kitabevleri. İstanbul.
• 13. TUİK, 2015. http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=18578
• 14. Erkal Aksoy, Y., Çeber Turfan, E., Sert, E., Mermer, G. Barriers on Breast Cancer Early Detection Methods. J Breast Health 2015; 11: 26-30 DOI: 10.5152/tjbh.2014.2296.
• 15. Büyükkayacı Duman, N., Yüksel Koçak, D., Albayrak, S.A. Topuz, Ş., Yılmazel, G. Kırk Yaş Üstü Kadınların Meme ve Serviks Kanseri Taramalarına Yönelik Bilgi ve Uygulamaları. JAREN 2015;1(1):30-38.
• 16. Açıkgöz, A., Çehreli, R., Ellidokuz, H. Kadınların Kanser Konusunda Bilgi ve Tutumları ile Erken Tanı Yöntemlerine Yönelik Davranışları. DEÜ Tıp Fakültesi Dergisi, 2011;25(3):145 -154.
• 17. Gök Uğur, H., Aydın Avcı, İ. Kanser Tarama Merkezine Başvuran Kadınların Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Erken Tanı Bilgi ve Uygulamalarına Etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi: 2015;4(2):244-258.
• 18. Isik Andsoy, I., Gul, A. Breast, Cervix and Colorectal Cancer Knowledge among Nurses in Turkey. Asian Pac J Cancer Prev, 2014; 15 (5), 2267-2272.
• 19. Açıkgöz, A., Çehreli, R., Ellidokuz, H. Hastanede Çalışan Kadınların Meme Kanseri Konusunda Erken Tanı Yöntemlerine Yönelik Bilgi ve Davranışlarının Belirlenmesi, Uygulanan Planlı Eğitimin Etkinliğinin İncelenmesi. J Breast Health 2015; 11: 31-8. DOI: 10.5152/tjbh.2014.2322.
• 20. Koçyiğit,O., Erel, S., Kısmet, K., Kılıçoğlu, B., Sabuncuoğlu, M.M., Akkuş, M.A. Polikliniğe Başvuran Kadınların Meme Kanseri, Meme Muayenesi ve Mamografi Hakkında Bilgi Düzeyi: İl Merkezinde Yapılan Bir Çalışma. Nobel Med 2011; 7(2): 19-25.
• 21. Keten, H.S., Yıldırım, F., Ölmez, S., Üçer, H., Çelik, M. Knowledge, attitudes and behavior about breast cancer in women presenting to Early Cancer Diagnosis, Screening and Education Centre in Kahramanmaraş, Turkey. Gaziantep Med J 2014;20(3):212-216.
• 22. Azeem, E., Gillani, S.W., Siddiqui, A., HA, A.S., Poh, V., Sulaiman, S.A.S., Baig, M. Knowledge, Attitude and Behavior of Healthcare Providers towards Breast Cancer in Malaysia: a Systematic Review. Asian Pac J Cancer Prev, 2015: 16 (13), 5233-5235. DOI:http://dx.doi.org/10.7314/APJCP.2015.16.13.5233
• 23. Bora, K., Rajbongshi, N., Mahanta, L.B., SharmaP., Dutta, D. Assessing the awareness level of breast and cervical cancer: a cross-sectional study in northeast India. International Journal of Medical Science and Public Health,2016;5(10):1987-1994.
• 24. Akuoko, C.P., Armah, E., Sarpong, T., Quansah, D.Y., Amankwaa, I., Boateng, D. Barriers to early presentation and diagnosis of breast cancer among African women living in sub-Saharan Africa. (2017). Barriers to early presentation and diagnosis of breast cancer among African women living in subSaharan Africa. PLoS ONE 12(2): e0171024. doi:10.1371/journal.pone.0171024
• 25. Kaya, C., Üstü, Y., Özyörük, E., Aydemir, Ö., Şimşek, Ç., Demirci Şahin, A. Sağlık Çalışanlarının Kanser Taramaları Hakkındaki Bilgi, Tutum ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Ankara Med J, 2017;(1):73-83
• 26. Ramaiah, R., Jayarama, S. Knowledge, attitude and practices about cervical cancer among rural married women: a cross sectional study. Int J Community Med Public Health. 2018 Apr;5(4):1466-1470. DOI: http://dx.doi.org/10.18203/2394-6040.ijcmph20181218.
• 27. Sönmez, Y., Keskin, Y., Lüleci, E. Kadın ve aile sağlığı merkezine başvuranların serviks kanseri erken tanı yöntemleri konusunda bilgi, tutum ve davranışları. Maltepe Tıp Dergisi, 2012;4(2):15-21.
• 28. Al Sairafi M, Mohammed FA. Knowledge, attitudes and practice related to cervical cancer screening among Kuwaiti women. Med Princ Pract. 2009;18:35-42.
• 29. Saulle, R., Miccoli, S., Unim, B., Semyonov, L., Giraldi, G., De Vito, E., Ficarra, M.G., Firenze, A., Gregorio, P., Boccia, A., Torre, G.L. Validation of a questionnaire for young women to assess knowledge, attitudes and behaviors towards cervical screening and vaccination against HPV in Italy. Epidemiology Biostatistics and Public Health - 2014, Volume 11, Number 2
• 30. Mosli, M., Alnahdi, Y., Alghamdi, A., Baabdullah, M., Hadadi, A., Khateery, K., Alsulami, I., AlHoqail, A., Almadi, M., Jawa, H., Aljahdli, E., Bazarah, S., … Qari, Y. (2017). Knowledge, attitude, and practices of primary health care physicians toward colorectal cancer screening. Saudi journal of gastroenterology : official journal of the Saudi Gastroenterology Association, 23(6), 330-336.
• 31. Salimzadeh, H., Sauvaget, K., Alamdari, R.A., Bishehsari, F., Delavari, A. Knowledge, attitude, and practice of Iranian physicians towards colorectal cancer screening. Arch Dig Disord 2018 Volume 2 Issue 1. S.1-6.
• 32. Balaman, P., Pehlivan, E., Güneş, G. Malatya İl Merkezinde 18 Yaş Üzeri Kadınların Kanserle İlgili Bazı Tutumları ve Kendi Kendine Meme Muayenesi Uygulamaları. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 17 (2) 107-112 (2010).
• 33. Abu Salem, O., Abdulla Hassan, M. Breast self-examination among female nurses. Rawal Med J 2007;32:31-33.
• 34. Akhigbe AO, Omuemu VO. Knowledge, attitudes and practice of breast cancer screening among female health workers in a Nigerian urban city. BMC Cancer. 2009; 9:203 doi: 10.1186/1471-2407-9- 203 PMID: 19555506
• 35. Ceber, E., Mermer, G., Okcin, F., Sari, D., Demireloz, M., Eksioglu, A., Ogce, F., Cakır, D., Ozenturk, G. Breast Cancer Risk and Early Diagnosis Applications in Turkish Women Aged 50 and Over. Asian Pac J Cancer Prev,2013:14 (10), 5877-5882.
• 36. Pace LE, Dusengimana JV, Hategekimana V, Habineza H, Bigirimana JB, Tapela N, et al. Benign and Malignant Breast Disease at Rwanda's First Public Cancer Referral Center. Oncologist. 2015; 20 (7): 780±788. doi: 10.1634/theoncologist.2014-0493 PMID: 26032138
• 37. Mbuka-Ongona D, Tumbo JM. Knowledge about breast cancer and reasons for late presentation by cancer patients seen at Princess Marina Hospital, Gaborone, Botswana. African Journal of Primary Health Care & Family Medicine. 2013; 5: 1-7.
• 38. Balogun MO, Owoaje ET. Knowledge and practice of breast self-examination among female traders in Ibadan, Nigeria. Annals of Ibadan Postgraduate Medicine. 2005; 3(2): 52-56.
• 39. Pillay AL. Rural and urban South African women's awareness of cancers of the breast and cervix. Ethnicity & Health. 2002; 7(2):103-114.
• 40. Okobia MN, Bunker CH, Okonofua FE, Osime U. Knowledge, attitude and practice of Nigerian women towards breast cancer: A cross-sectional study. World Journal of Surgical Oncology. 2006; 4:11. doi: 10.1186/1477-7819-4-11 PMID: 16504034