Orta Yaş Dönemi Kadınların Menopozal Yakınma ve Öz-Etkililik Algılarının Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 29 Sayı: 4, 267 - 275, 01.09.2020

Nurdan Aymelek Çakıl

https://doi.org/10.17942/sted.633361

Öz

^ÖZ

^{Giriş-Amaç: Menopoz; biyolojik, psikolojik, sosyal ve
kültürel faktörleri kapsayan kadın hayatındaki önemli bir geçiş dönemidir. Bu
dönemde kadınların yaşayabilecekleri birçok sorun bireyin öz-etkililik algısını
olumsuz etkileyebilir. Bu çalışma, orta yaş dönemi kadınların öz-etkililik
algılarını belirlemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmıştır.}

^{Gereç-Yöntem: Araştırma, Kırşehir il merkezindeki 364 orta
yaş dönemi kadın üzerinde yapılmıştır. Araştırmanın verileri, anket formu ve Öz-Etkililik Yeterlik Ölçeği
(ÖEYÖ) ile toplanmıştır.}

^{Bulgular: 
Kadınların %38.5’inin 55-59 yaşları arasında, %42.3’ünün ilkokul mezunu,
%86’sının çalışmadığı, %78.8’inin evli olduğu saptanmıştır. Kadınların toplam
ÖEYÖ puan ortalaması 76.08±19.97 olarak belirlenmiştir.}

^{Tartışma-Sonuç: Araştırmanın sonucunda; 50-54 yaşındaki,
üniversite mezunu, çalışan, evli, eşi üniversite mezunu, çocuk sahibi, sağlık
güvencesi olan ve kronik bir hastalığa sahip olmayan kadınların öz-etkililik
algıları diğer gruplardan daha yüksek bulunmuştur. Menopoza normal zamanda
giren, premenopozal dönemde olan ve menopoza yönelik tedavi alanların ÖE
algıları diğerlerine göre yüksek çıkmıştır. Sıcak basması, gece terlemesi,
boğulma hissi gibi vazomotor; hüzünlenme, ağlama nöbetleri gibi emosyonel;
üriner enfeksiyon, üriner inkontinans gibi ürogenital sorun yaşamayan
kadınların ÖE puan ortalamaları bu sorunları yaşayanlara göre daha yüksek
çıkmıştır.} 

Anahtar Kelimeler

Orta yaş dönemi, menopoz, öz-etkililik, hemşirelik

Kaynakça

• Tot Ş. Menopozun psikiyatrik yönleri. Anatolian Journal of Psychiatry. 2004;5:114-9.
• Görgel EB, Çakıroğlu FP: Menopoz Döneminde Kadın, s.2-12, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara (2007).
• Taşkın L: Doğum ve Kadın Sağlığı Hemşireliği, s.526-31, Sistem Matbaacılık, Ankara (2007).
• Türkiye İstatistik Kurumu. http://www.tuik.gov.tr/Gosterge.do?id=3714&sayfa=giris&metod=IlgiliGos terge. Erişim Tarihi: 10.06.2010.
• Atasü T: Menapoz Tedavisi ve Kanser, s.5-211, Nobel Kitapevi, İstanbul (2001).
• Özkan A. Cerrahi yolla menopoza giren kadınlara verilen eğitimin, menopozal yakınmaları algılamasına ve yaşam kalitesine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi: Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul, 2006.
• Bandura A: Self-efficacy: The Exercise of Control, p.35-38, Freeman, New York (1997).
• Bandura A. Self- efficacy: Toward a unifying theory of behavioral Change. Psychol Rev. 1977;84(2):191-215.
• Erefe İ, Bahar Z, Bayık A ve ark. Hemşirelikte Araştırma İlke Süreç ve Yöntemleri, Odak Ofset Matbaacılık, İstanbul (2002).
• Sherer M, Maddux JE. The self efficacy scale construction and validation. Psychological Reports. 1982;51:663-71.
• Gözüm S, Aksayan S. Öz etkililik-yeterlik ölçeğinin Türkçe formunun güvenirlik ve geçerliği. Atatürk Üniv HYO Derg. 1999;2(1):21-34.
• Ergöl Ş. Klimakterik dönemdeki kadınların sağlık bakımlarına ilişkin bilgi, uygulama ve tutumları. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi: Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara, 2001.
• Yahya S, Rehan N. Age, pattern and symptoms of menopause among rural women of Lahore. J Ayub Med Coll Abbottabad. 2002;14(3):9-12.
• Koçoğlu F. Sağlığı geliştirici yaşam tarzı ve öz etkililik-yeterlilik durumunun sosyo-ekonomik durum ile İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi: Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Konya, 2009.
• Earvolino-Ramirez ME. Commentary on “the influence of basic conditioning factors on healthy behaviors, self-efficacy, and self-care in adults”. J Holist Nurs. 2006;24(3):186-7.
• Sergek E, Sertbaş G. SSK hastanesinde çalışan hemşirelerin sosyodemografik özellikleri ve öz-etkililik, yeterlilik düzeyleri. Atatürk Üniv. HYO Derg. 2006;9(1):41-8.
• Akın S. Meme kanserli hastaların yaşam kaliteleri ve öz-etkililiklerinin değerlendirilmesi. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi: Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul, 2007.
• Albal E. Depresyonla başa çıkmada öz yeterlik ile algılanan sosyal destek arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi: Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul, 2009.
• Evlice YE, Tamam L, Karataş G. Menopoz ve tedavi sürecinde ortaya çıkan ruhsal sorunlar. Anadolu Psikiyatri Derg. 2002;3:108-12.
• Okanlı A, Tortumluoğlu G, Kırpınar İ. Gebe kadınların ailelerinden algıladıkları sosyal destek ile problem çözme becerileri arasındaki ilişki. Anadolu Psikiyatri Derg. 2003;4:98-105.
• Bandura A. Health promotion by social cognitive means. Health Edu&Beh. 2004;31(2):143-64.
• Özgür N. Klimakterium dönemindeki kadınların yaşadıkları menopoz semptomları ve başa çıkma yolları. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi: Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul, 2007.
• Bandura A. Self-efficacy: Encyclopedia of Human Behavior, p.71-81, Academic Press, New York (1994).
• Çoban A, Nehir S, Demirci H ve ark. Klimakterik dönemdeki evli kadınların eş uyumları ve menopoza ilişkin tutumlarının menopozal yakınmalar üzerine etkisi. Fırat Üniv Sağ Bil Derg. 2008;22(6):345-9.
• Torres RY, Marks R. Relationships among health literacy, knowledge about hormone therapy, self-efficacy, and decision-making among postmenopausal health.J Health Com.2011;14(1):43-55.
• Oğurlu N. Kadınların menopozal yakınmaları ve başetme yöntemlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi: Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Aydın, 2008.
• Woods NF, Mitchell ES. Symptoms during the perimenopause: prevalence, severity, trajectory, and signifiance in women’s lives. The Am J Med. 2005;118(12):14-24.
• Saraçoğlu F. Menopoz ve HRT. Geriatri. 1998;1(2):76-88.
• Birol L: Hemşirelik Süreci, s.356, 10. Baskı, Duman Ofset Matbaacılık, İzmir (2011).
• Zengin N. İdrar kaçıran kadınlarda hemşirelik eğitimi ve davranışsal tedavinin konfor, pelvik taban kas egzersizi uygulaması öz-etkililik algısı ve yaşam kalitesine etkisi. Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi: Sağlık Bilimleri Enstitüsü. Ankara, 2008.