Covid-19 Pandemi Sürecinde Verilen Stresle Baş Etme Teknikleri Dersinin Hemşirelik Bölümü Birinci Sınıf Öğrencilerinde Psikolojik Sağlamlık ve Öz Etkililik-Yeterliğe Etkisi

Yıl 2021, Cilt: 30 Sayı: 4, 269 - 277, 07.09.2021

Fatma Özlem Öztürk

https://doi.org/10.17942/sted.959908

Öz

ÖZET
Amaç: Bu çalışma hemşirelik bölümü birinci sınıf öğrencilerinde stresle baş etme teknikleri dersi’nin öz-etkililik-yeterlik ve psikolojik sağlamlığa etkisinin incelenmesi amacıyla yapılmıştır.
Gereç ve Yöntemler: Araştırma ön test-son test yarı deneysel tasarım ile 2020-2021 eğitim-öğretim yılının bahar döneminde yapılmıştır. Deney grubunu bu dersi alan 38 öğrenci, kontrol grubunu ise dersi almayan 34 öğrenci oluşturmuştur. Deney grubundaki öğrencilere 14 hafta süreyle haftada 2 saat stresle baş etme teknikleri dersi verilmiştir. Veriler tanımlayıcı özellikler soru formu, Yetişkinler için Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği ve Öz-Etkililik-Yeterlik Ölçeği ile toplanmıştır. Verilerin analizinde sayı, yüzde, medyan, minimum, maksimum, Mann-Whitney U, ki-kare testi kullanılmıştır. İstatistiksel anlamlılık düzeyi 0,05 olarak kabul edilmiştir.
Bulgular: Çalışmaya katılan öğrencilerin yaş ortalamasının 19.26±1.01 olduğu, %84.7’sinin kadın ve %77.8’inin çekirdek aile yapısına sahip olduğu olduğu belirlenmiştir. Deney grubu ve kontrol grubu öğrencileri arasında son testte Yetişkinler İçin Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği’nin Gelecek Kaygısı alt boyutunda aradaki fark sınırda anlamlı (p=0.053) ve Sosyal Yeterlilik alt boyutunda aradaki fark anlamlı bulunmuştur (p=0.041).
Sonuç: Çalışmada, stresle baş etme teknikleri dersinin psikolojik dayanıklılığın iki temel bileşeni olan gelecek kaygısı ve sosyal yeterliliği anlamlı düzeyde etkilediği ancak öz-etkililik-yeterliliği etkilemediği belirlenmiştir. Stresle baş etme teknikleri dersinin ulusal düzeyde hemşirelik eğitimi veren okulların müfredatına dahil edilmesi önerilmektedir. Öğrencilerde psikolojik dayanıklılık ve öz-etkililik-yeterliliği artırmak için farklı girişimlerin yer aldığı deneysel çalışmaların yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Stresle baş etme, psikolojik dayanıklılık, öz-etkililik-yeterlilik

Kaynakça

• 1. Auerbach RP, Mortier P, Bruffaerts R, Alonso J, Benjet C, Cuijpers P, & Murray E. WHO World Mental Health Surveys International College Student Project: Prevalence and distribution of mental disorders. Journal of abnormal psychology. 2018; 127(7), 623. htpps://doi.org/10.1037/abn0000362
• 2. Zeng Y, Wang G, Xie C, Hu X, & Reinhardt JD. Prevalence and correlates of depression, anxiety and symptoms of stress in vocational college nursing students from Sichuan, China: a cross-sectional study. Psychology, Health & Medicine. 2019; 24(7), 798-811. https://doi.org/10.1080/13548506.2019.1574358
• 3. Arabacı LB, Korhan EA, Tokem Y, & Torun R. Nursing Students’ Anxiety And Stress Levels And Contributed Factors Before-During And After First Clinical Placement. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2015; 2(1), 1-16.
• 4. Garett R, Liu S, & Young SD. A longitudinal analysis of stress among incoming college freshmen. Journal of American college health. 2017; 65(5), 331-338. https://doi.org/10.1080/07448481.2017.1312413
• 5. Kalkan Uğurlu Y, Mataracı Değirmenci D, Durgun H, & Gök Uğur H. The examination of the relationship between nursing students' depression, anxiety and stress levels and restrictive, emotional, and external eating behaviors in COVID‐19 social isolation process. Perspectives in Psychiatric Care. 2021; 57(2), 507-516. https://doi.org/10.1111/ppc.12703
• 6. Rossi A, Panzeri A, Pietrabissa G. Manzoni GM, Castelnuovo G, & Mannarini S. The anxiety-buffer hypothesis in the time of COVID-19: when self-esteem protects from the impact of loneliness and fear on anxiety and depression. Frontiers in Psychology. 2020; 11. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2020.02177
• 7. Yanık D, Yeşilçinar İ. COVID-19 pandemi sürecinde yaşanan sosyal izolasyonun hemşirelik öğrencileri üzerindeki etkileri: Niteliksel araştırma. Sağlık Akademisyenleri Dergisi. 2021; 8(2), 103-112.
• 8. Mucuk S, Ceyhan Ö, & Kartın PT. COVID-19 pandemi sürecinde uzaktan hemşirelik eğitimi: Ulusal deneyim. İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi. 2021; 6(1), 33-36.
• 9. Kürtüncü M, Kurt A. COVID-19 pandemisi döneminde hemşirelik öğrencilerinin uzaktan eğitim konusunda yaşadiklari sorunlar. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi. 2020; 7(5), 66-77.
• 10. Aslan H, Pekince H. Nursing students' views on the COVID‐19 pandemic and their percieved stress levels. Perspectives in psychiatric care. 2021; 57(2), 695-701. https://doi.org/10.1111/ppc.12597
• 11. Graber R, Pichon F, & Carabine E. Psychological resilience. London: Overseas Development Institute, 2015. Erişim linki: https://www.alnap.org/system/files/content/resource/files/main/9872.pdf Erişim tarihi: 04/06/2021
• 12. Öz F, & Yılmaz EB. Ruh sağlığının korunmasında önemli bir kavram: Psikolojik sağlamlık. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2009; 16(3), 82-89.
• 13. Onan N, Karaca S, & Unsal Barlas, G. Evaluation of a stress coping course for psychological resilience among a group of university nursing students. Perspectives in psychiatric care. 2019; 55(2), 233-238. https://doi.org/10.1111/ppc.12340
• 14. Arseven A. Öz yeterlik: Bir kavram analizi. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic. 2016;11:63-80. doi: 10.7827/TurkishStudies.10001.
• 15. Bandura, A. Self-efficacy mechanism in human agency. American Psychologist. 1982; 37(2), 122–147. https://doi.org/10.1037/0003-066X.37.2.122
• 16. Dikmen Y, Denat Y, Başaran H, & Filiz NY. Hemşirelik öğrencilerinin öz etkililik-yeterlik düzeylerinin incelenmesi. Çağdaş Tıp Dergisi. 2016; 6(3), 206-213. https://doi.org/10.16899/ctd.93945
• 17. Yiğitbaş Ç, Ağçay BÇ, Erdoğan Y, Taş Z, Özdemir DH, GÖKÇE TG., & Eren ÜÇ. Hemşirelik öğrencilerinde psikolojik dayanıklılık. Sağlık Akademisyenleri Dergisi. 2018; 5(3), 220-225. https://doi.org/10.5455/sad.13-1531653452
• 18. Güngörmüş K, Okanlı A, & Kocabeyoğlu T. Hemşirelik öğrencilerinin psikolojik dayanıklılıkları ve etkileyen faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi. 2015; 6(1), 9-14. Doi: 10.5505/phd.2015.80299
• 19. Friborg O, Barlaug D, Martinussen M, Rosenvinge JH, & Hjemdal O. Resilience in relation to personality and intelligence. International journal of methods in psychiatric research. 2005; 14(1), 29-42.
• 20. Basim HN, & Çetin F. Yetişkinler için psikolojik dayanıklılık ölçeği’nin güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi. 2011; 22(2), 104-114.
• 21. Sherer M et al. The self-efficacy scale construction and validatian, Psychological Reports. 1982; 51,663-71.
• 22. Gözüm S, & Aksayan S. Öz-etkililik-yeterlik ölçeği'nin türkçe formunun güvenilirlik ve geçerliliği. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi. 1999; 2(1).
• 23. Savelchuk, I., Bybyk, D., Horban, Y., Koshelieva, O., & Karakoz, O. Social competence of student youth: the experience of formation in the educational environment of the university within the conditions of pandemic. Laplage em Revista. 2021; 7(Extra-A). 481-490. https://doi.org/10.24115/S2446-622020217Extra-A849p.481-490.
• 24. Önalan FA. Sosyal yeterlilik, sosyal beceri ve yaratıcı drama. Yaratıcı Drama Dergisi. 2006; 1(1), 39-58.