Diyabet Risk Farkındalığı: Bir Metropol Örneği

Yıl 2021, Cilt: 30 Sayı: 5, 307 - 316, 02.11.2021

Giray Erdoğan , Gülhan Coşansu

https://doi.org/10.17942/sted.876596

Cited By: 1

Öz

Amaç: Bu çalışmanın amacı; diyabetli olmayan erişkin bireylerde diyabet risk faktörlerini ve bireylerin risk farkındalıklarını belirlemektir.
Gereç ve Yöntem: Çalışma tanımlayıcı ve ilişki arayıcı tipte planlandı. Araştırmaya 18 yaş üstü, diyabetli olmayan ve çalışmaya katılmaya gönüllü olan bireyler dahil edildi. Verilerin toplanmasında Kişisel Bilgi Formu ve Tip 2 Diyabet Risk Tanılama Formu (FINDRISC) kullanıldı.
Bulgular: Araştırmaya çoğunluğu erkek (%62,4) yaş ortalaması 48,23 ± 15,54 olan 875 birey katıldı. Katılımcıların beden kütle indeksi (BKİ) ortalaması 28,34± 4,89, olup %39,2’si fazla tartılı, %35,1’i ise obezdir. Bel çevresi (BÇ) ortalaması ise kadınlarda 90,29± 12,31, erkeklerde 97,38±10,34 olarak hesaplanan bireylerin sadece %29,8’inin bel çevresi normal değer aralığındadır. Çalışmaya katılan bireylerin diyabet risk testi (FINDRISC) puan ortalaması 10,44 ± 5.23 bulundu. Kadınların puan ortalaması erkeklerden daha yüksekti (t=-3.37, p=0.001). Katılımcıların %97’si diyabetin önemli bir hastalık olduğunu, %89,3’ü diyabetin önlenebilir olduğunu ifade ederken %61,6’sı kendini diyabet açısından riskli bulduğunu belirtti.
Sonuç: Bu araştırma, katılımcıların büyük bir kısmının bel çevresi ve BKİ değerlerinin normalin üzerinde olduğunu, FINDRISC puanına göre yarıdan fazlasının orta ve üstü risk grubunda olduğunu ve yaklaşık 1/3’inin kendini diyabet açısından riskli bulmadığı yani bireysel risk farkındalığının düşük olduğunu ortaya koymuştur.
Anahtar Kelimeler: Tip 2 Diyabet, Diyabet Risk Faktörleri, Farkındalık, FİNDRISK, Toplum Taraması.

Anahtar Kelimeler

Tip 2 Diyabet, Diyabet Risk Faktörleri, Farkındalık, FINDRISC, Toplum Taraması

Destekleyen Kurum

Bu çalışmanın yapılabilmesi için herhangi bir finansal destek alınmamıştır.

Teşekkür

Araştırmanın verilerinin toplanmasına verdikleri büyük destek ve özverili çalışmalarından dolayı Feza KOÇ, Sümeyye KALAYCI, Betül DAĞ ve Büşra KANIBOZ' a teşekkür ederim.

Kaynakça

• 1. Türkiye endokrinoloji ve metabolizma derneği (TEMD) diabetes mellitus ve komplikasyonlarının tanı, tedavi ve izlem kılavuzu-2020. Erişim Tarihi: 21.01.2021 http://temd.org.tr/admin/uploads/tbl_kilavuz/20200625154506-2020tbl_kilavuz86bf012d90.pdf
• 2. World Health Organization (WHO 2016). tes Erişim: 19.01.2021, http://www.who.int/diabetes/global-report/en/
• 3. International Diabetes Federation (IDF 2019). Diabetes Atlas) 9th ed. Erişim Tarihi:26.01.2021. https://idf.org/e-library/epidemiology-research/diabetes-atlas/159-idf-diabetes-atlas-ninth-edition-2019.html
• 4. Satman, I., Omer, B., Tutuncu, Y., Kalaca, S., Gedik, S., & Dinccag N, et al.(2013). Twelve-year trends in the prevalence and risk factors of diabetes and prediabetes in Turkish adults. Eur J Epidemiol. 28 (2): 169–180.
• 5. T.C. Sağlık Bakanlığı. Türkiye Diyabet Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planı (2011-2014). Ankara: Anıl Matbaası, 2011
• 6. West, S. D., Groves, D. C., Lipinski, H. J., Nicoll, D. J., Mason, R. H., Scanlon, P. H., & Stradling, J. R. (2010). The prevalence of retinopathy in men with Type 2 diabetes and obstructive sleep apnoea. Diabetic Medicine, 27(4), 423-430.
• 7. Grech, M., & Chaney, D. (2014). Screening for type 2 diabetes and pre-diabetes in general practice: a descriptive study of Maltese practices. Primary care diabetes, 8(3), 224-230.
• 8. International Diabetes Federation, 2012 Clinical Guidelines Task Force Global Guideline for Type 2 Diabetes (IDF Global Guideline 2012). Erişim Tarihi: 22.11.2020 http://www.idf.org/sites/default/files/IDF-Guideline-for-Type-2-Diabetes.pdf
• 9. Coşansu, G. (2015). Diyabet: Küresel bir salgın hastalık. Okmeydanı Tıp Dergisi, 31(ek sayı), 1-6.
• 10. American Diabetes Association (ADA) (2020). Prevention or Delay of Type 2 Diabetes. Diabetes Care, 2020;43(Suppl. 1): S32–S36
• 11. Erdoğan, G., & Coşansu, G. Taksi Şoförlerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Belirlenmesi. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 26 (5) 144-150.
• 12. Spruijt-Metz D, O'Reilly GA, Cook L, Page KA, Quinn C. Behavioral contributions to the pathogenesis of type 2 diabetes. Curr Diab Rep 2014, 14(4): 475.
• 13. Rozmus C L, Evans R, Wysochansky M, Mixon D. An Analysis of Health Promotion and Risk Behaviors of Freshman College Students in a Rural Southern Setting. Journal of Pediatric Nursing. February 2005; 20 (1): 25-33.
• 14. Dickey, R. A., & Janick, J. J. (2001). Lifestyle modifications in the prevention and treatment of hypertension. Endocrine practice, 7(5): 392-399.
• 15. American Diabetes Association (ADA) (2000). Screening for Type 2 Diabetes. Diabetes Care, 2000; 23(Suppl. 1):S20–S23.
• 16. Bayındır Çevik, A., Karaaslan, M. M., Koçan, S., Pekmezci, H., Şahin, S. B., Kırbaş, A., & Ayaz, T. (2016). Prevalence and screening for risk factors of type 2 diabetes in Rize, Nourtheast Turkey: findings from a population-based study. Primary care diabetes, 10(1): 10-18.
• 17. Makrilakis, K., Liatis, S., Grammatikou, S., Perrea, D., Stathi, C., Tsiligros, P., & Katsilambros, N. (2011). Validation of the Finnish diabetes risk score (FINDRISC) questionnaire for screening for undiagnosed type 2 diabetes, dysglycaemia and the metabolic syndrome in Greece. Diabetes & metabolism, 37(2): 144-151.
• 18. Meijnikman, A. S., De Block, C. E., Verrijken, A., Mertens, I., & Van Gaal, L. F. (2018). Predicting type 2 diabetes mellitus: a comparison between the FINDRISC score and the metabolic syndrome. Diabetology & metabolic syndrome, 10(1), 1-6.
• 19. Atayoglu, A. T., Inanc, N., Başmisirli, E., & Çapar, A. G. (2020). Evaluation of the finnish diabetes risk score (FINDRISC) for diabetes screening in Kayseri, Turkey. Primary care diabetes, 14(5), 488-493.
• 20. Nnamudi, A. C., Orhue, N. E. J., & Ijeh, I. I. (2020). Assessment of the FINDRISC tool in predicting the risk of developing type 2 diabetes mellitus in a young adult Nigerian population. Bulletin of the National Research Centre, 44(1), 1-9. Böhme, P., Luc, A., Gillet, P., & Thilly, N. (2020).
• 21. Awad, A. I., & Alsaleh, F. M. (2015). 10-Year Risk Estimation for Type 2 Diabetes Mellitus and Coronary Heart Disease in Kuwait: A Cross-Sectional Population- Based Study. PloS one, 10(1), e0116742.
• 22. Naranjo, A. A., Rodríguez, Á. Y., Llera, R. E., & Aroche, R. (2013). Diabetes risk in a Cuban primary care setting in persons with no known glucose abnormalities. MEDICC review, 15(2): 16-19
• 23. T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlık Araştırmaları Genel Müdürlüğü. (2014). Türkiye Beslenme ve Sağlık Araştırması (TSBA) 2010: Beslenme Durumu ve Alışkanlıklarının Değerlendirilmesi Sonuç Raporu. Yayın No: 931, Ankara
• 24. Kulak E, Berber B, Temel H, Kutluay SN, Yıldırım M, Dedeoğlu FN, Cifcili S, Save D. Aile hekimliğine başvuran bireylerde tip 2 diyabet risk duzeyinin belirlenmesi. Turk Aile Hek Derg. 2019;23(1):20-30.
• 25. BÜLBÜL, E., ÇELİK, S., ALÇİÇEK, H., DİNDAR, A., FURTANA, M., GÜNAL, M., ... & YILMAZ, A. Hemşirelik Öğrencilerinde Diyabet Riski ve Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışlarının Belirlenmesi. Türkiye Diyabet ve Obezite Dergisi, 4(3), 230-238.
• 26. Cosansu G, Celik S, Ozcan S, Olgun N, Yıldırım N, Gulyuz Demir H. Determining type 2 diabetes risk factors for the adults: A community based study from Turkey. Prim Diabetes Care. 2018;12(5):409‐415.
• 27. Hellgren, M. I., Petzold, M., Björkelund, C., Wedel, H., Jansson, P. A., & Lindblad, U. (2012). Feasibility of the FINDRISC questionnaire to identify individuals with impaired glucose tolerance in Swedish primary care. A cross‐sectional population‐based study. Diabetic Medicine, 29(12): 1501-1505.
• 28. Arıcı, M., Altun, B., Erdem, Y., Derici, Ü., Nergizoğlu, G., Turgan, Ç., ... & Çağlar, Ş. (2012). Türk Hipertansiyon Prevalans Çalışması. Türk Hipertansiyon ve Böbrek Hastalıkları Derneği. İnternet erişimi: http://www. turkhipertansiyon.org/pdf/Turk_Hipertansiyon_Prevalans_Calismasi_ Ozeti-1. pdf.
• 29. Selçuk, K. T., & Ünal, B. (2013). Bigadiç’te 45–74 yaş bireylerde diyabet prevalansı ve farkındalık durumunun belirleyicileri/Determinants of prevelance and awareness of diabetes in a population aged 45–74 in Bigadic. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 11(3), 160-173.
• 30. Adedokun, A. O., Ter Goon, D., Owolabi, E. O., Adeniyi, O. V., & Ajayi, A. I. (2019). Prevalence, awareness, and determinants of type 2 diabetes mellitus among commercial taxi drivers in buffalo city metropolitan municipality South Africa: a cross-sectional survey. Medicine, 98(9).
• 31. Alenazi, M. A., Alenezi, S. H., Alhablani, M. N., Alanazi, M. A. M., Alenazi, W. H., AlQahtani, M. S., ... & Mahzari, Q. A. (2020). Knowledge and awareness of diabetes mellitus disease among high school students in King Abdulaziz Military City, Tabuk, Saudi Arabia. Open Access Macedonian Journal of Medical Sciences, 8(E), 91-97.