Yaşlı Bireylerin Günlük Yaşam Aktiviteleri İle Düşme Riski Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2022, Cilt: 31 Sayı: 3, 219 - 229, 12.07.2022

Canan Bozkurt , Berna Cafer Karalar , Serap Hoşaf , Ayfer Karadakovan

https://doi.org/10.17942/sted.991482

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı geriatri kliniğinde tedavi gören 65 yaş ve üzeri yaşlı bireylerin günlük yaşam aktivite durumu ile düşme riski arasındaki ilişkiyi incelemektir.
Gereç ve Yöntem: Bu çalışmanın yöntemi tanımlayıcı, kesitsel ve ilişkisel olup örneklemini dâhil edilme kriterlerine uyan ve bir geriatri kliniğinde tedavi gören 65 yaş üzerindeki 96 yaşlı birey oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak literatüre dayanarak araştırmacılar tarafından oluşturulmuş 11 soruluk “Birey Tanılama Formu”, “Katz Günlük Yaşam Aktiviteleri (GYA) Ölçeği” ve “Mors Düşme Riski Ölçeği” kullanılmıştır.
Bulgular: Katılımcıların yaş ortalaması 75,17±7,06, %64,6 kadın, %47,9’u fazla kilolu, tümünde en az bir kronik hastalık ve düzenli ilaç kullanımı mevcuttur. Yaşlı bireylerin KATZ GYA ölçeği puan ortalaması 2,14±2,36; %58,3’ü bağımlıdır. Morse düşme ölçeği puan ortalaması 49,11±24,80 ve %34,4’ü yüksek risk grubundadır. Cinsiyet, eğitim düzeyi, medeni durum, çalışma durumu, sigara ve alkol kullanımı ve polifarmasi gibi değişkenlerle günlük yaşam aktiviteleri ve düşme riski ile anlamlı fark bulunurken (p<0,05); günlük yaşam aktiviteleri ve düşme risk puanlarının arasında negatif yönde ve orta düzeyde anlamlı ilişkisi bulunmuştur (r= -0,644; p<0,05).
Sonuç: Bu çalışmadan elde edilen sonuca göre değiştirilemeyen risk faktörleri olmasına karşın yaşlı bireyin günlük yaşam aktivitelerini yerine getirmek için bağımsızlığını sürdürmesi ve otonomi kazanması, düşme riskini azaltmakta; klinikte uygulanacak kanıta dayalı düşme riskini azaltma ve önleme programlarının, yaşlı bireylerin günlük yaşam aktivitelerini gerçekleştirirken daha bağımsız olmalarına olanak sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

geriatri, yaşlı, günlük yaşam aktiviteleri, düşme riski

The Relationship Between Activities Of Daily Living And Fall Risk In Older People

Öz

Purpose: This study is to examine the relationship between daily living activity status and fall risk in elderly individuals aged 65 and over who are treated in a geriatric clinic.
Materials and Methods: This study was descriptive, cross-sectional and relational, and its sample consisted of 96 elderly individuals over 65 years of age who met the inclusion criteria and were treated in a geriatrics clinic. "Individual Identification Form" consisting of 11 questions, "Katz Activities of Daily Living Scale" and "Morse Fall Risk Scale" were used as data collection tools, which were created by the researchers based on the literature.
Results: The mean age of the participants was 75.17±7.06, 64.6% female, 47.9% overweight, all of them had at least one chronic disease and regular drug use. The mean score of the KATZ ADL scale of the elderly individuals was 2.14±2.36; 58.3% of them are dependent. Morse fall scale mean score was 49.11±24.80 and 34.4% were in the high-risk group. While there was a significant difference between variables such as gender, education level, marital status, employment status, smoking and alcohol use, and polypharmacy, activities of daily living and risk of falling (p<0.05); A negative and moderately significant relationship was found between activities of daily living and fall risk scores (r= -0.644; p<0.05).
Conclusion: Although there are risk factors that cannot be changed according to the results obtained from this study, maintaining independence and gaining autonomy in order to fulfill the daily activities of the elderly reduces the risk of falling; It is thought that evidence-based fall risk reduction and prevention programs to be implemented in the clinic will allow elderly individuals to be more independent while performing their daily living activities.

Anahtar Kelimeler

Fall risk, activities of daily living, older people, elderly

Kaynakça

• Özkan Pehlivanoğlu EF, Özkan MU, Balcıoğlu H, Bilge U, Ünlüoğlu İ. Adjustment and reliability of Katz Daily Life Activity Measures for elderly in Turkish. Ankara Med J. 2018;18(2). doi:10.17098/amj.435264
• World Health Organization. Global strategy and action plan on ageing and health. https://www.who.int/ageing/WHO-GSAP-2017.pdf?ua=17 Ocak 2021’de erişildi.
• Türkiye İstatistik Kurumu. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Adrese-Dayali-Nufus-Kayit-Sistemi-Sonuclari-2020-37210 10 Şubat 2021’de erişildi.
• T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. https://www.ailevecalisma.gov.tr/media/45354/yasli-nufus-demografik-degisimi-2020.pdf 11 Şubat 2021’de erişildi.
• Bleijenberg N, Zuithoff NPA, Smith AK, de Wit NJ, Schuurmans MJ. Disability in the individual ADL, IADL, and mobility among older adults: A prospective cohort study. J Nutr Heal Aging. 2017;21(8):897-903. doi:10.1007/s12603-017-0891-6
• Kankaya H, Karadakovan A. Yaşlı bireylerde günlük yaşam aktivite düzeylerinin yaşam kalitesi ve yaşam doyumuna etkisi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilim Dergisi. 2017;6(4):21-29.
• Campos ACV, Almeida MHM de, Campos GV, Bogutchi TF. Prevalence of functional incapacity by gender in elderly people in Brazil: a systematic review with meta-analysis. Rev Bras Geriatr e Gerontol. 2016;19(3):545-559. doi:10.1590/1809-98232016019.150086
• Lee YH, Lu P, Chang YC, Shelley M, Lee YT, Liu CT. Associations of alcohol consumption status with activities of daily living among older adults in China. J Ethn Subst Abuse. 2019;0(0):1-16. doi:10.1080/15332640.2019.1664961
• Sibley KM, Voth J, Munce SE, et al. Chronic disease and falls in community-dwelling Canadians over 65 years old: a population-based study exploring associations with number and pattern of chronic conditions. BMC Geriatr. 2014;14-22. doi:10.1186/1471-2318-14-22.
• Guarnieri Ribeiro Bueno C, Andrechuk CRS, Guimarães Lima M, et al. Napping, functional capacity and satisfaction with life in older adults: A population-based study. J Clin Nurs. 2019;28(9-10):1568-1576. doi:10.1111/jocn.14768
• De Araújo HS, Costa Cruz ADF, Simionatto J, Dos Santos Oliveira PC, Barbosa SRM. Risk and fear of falls in the elderly of Campo Grande, Mato Grosso do Sul: Sociodemographic and functional characteristics. Mundo da Saude. 2020;44(1):3-11. doi:10.15343/0104-7809.202044003011
• The Joint Commission. Preventing falls and fall-related injuries in health care facilities. Sentinel Event Alert 2015, 55 1-5. https://www.jointcommission.org/-/media/deprecated-unorganized/imported-assets/tjc/system-folders/topics library/sea_55pdf.pdf?db=web&hash=53EE3CDCBD00C29C89B781C4F4CFA1D7 17.12.2020’de erişildi.
• Ekşi Uymaz P, Nahcivan N. Yaşlılar için Düşme Davranışları Ölçeği’nin geçerlik ve güvenirliği. Florence Nightingale J Nurs. 2013;21(1):22-32. doi:10.17672/fnhd.17026
• Wong CA, Recktenwald AJ, Jones ML, Waterman BM, Bollini ML, Dunagan WC. The cost of serious fall-related injuries at three midwestern hospitals. Jt Comm J Qual Patient Saf. Published online 2011. doi:10.1016/S1553-7250(11)37010-9
• Baris VK, Intepeler SS, Yeginboy EY. The Cost of Serious Patient Fall-Related Injuries at Hospitals in Turkey: A Matched Case-Control Study. Clin Nurs Res. 2018;27(2):162-179. doi:10.1177/1054773816671521
• Sardo PMG, Simões CSO, Alvarelhão JJM, Simões JFFL, Melo EM de OP de. Fall risk assessment: retrospective analysis of Morse Fall Scale scores in Portuguese hospitalized adult patients. Appl Nurs Res. 2016;31:34-40. doi:10.1016/j.apnr.2015.11.013
• Türkiye Sağlıklı Yaşlanma Eylem Planı ve Uygulama Programı 2015-2020. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kronik Hastalıklar, Yaşlı Sağlığı ve Özürlüler Daire Başkanlığı. 2015;(960):22-30. https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/Sa%C4%9Fl%C4%B1kl%C4%B1%20Ya%C5%9F.%202015-2020%20Pdf.pdf 20 Aralık 2020’de erişildi.
• World Health Organization (WHO). WHO Global Report on Falls Prevention in Older Age. Vol 15.; 2007. doi:10.1353/jowh.2004.0010 20 Aralık 2020’de erişildi.
• Yağci Şentürk A. Yaşlılarda düşme oranları ve düşme önlemleri. Anadolu Güncel Tıp Dergisi. 2020;2(2):47-52. doi:10.38053/agtd.694931
• Chu JJ, Chen XJ, Shen SS, et al. A poor performance in comprehensive geriatric assessment is associated with increased fall risk in elders with hypertension: A cross-sectional study. J Geriatr Cardiol. 2015;12(2):113-118. doi:10.11909/j.issn.1671-5411.2015.02.006
• Yılmaz Demir N, Seren İntepeler Ş. Morse Düşme Ölçeği̇’ni̇n Türkçeye uyarlanmasi ve duyarlilik-seçi̇ci̇li̇k düzeyi̇ni̇n beli̇rlenmesi̇. Ege Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi. 2012;28(1):57-71.
• Tabachnick BG, Fidell LS. Using Multivariate Statistics. 6.Baskı. Boston: Pearson; 2013.
• Rasheedy D, Abou-Hashem RM. Overestimated functional dependency in older patients: Can we blame gender difference, unneeded assistance or assessment tools? Arch Gerontol Geriatr. 2020;88(January):104018. doi:10.1016/j.archger.2020.104018
• Silva LMA, dos Santos Tavares DM, Rodrigues LR. Transition and factors associated with the level of physical activity combined with sedentary behavior of the elderly: A longitudinal study. Biomedica. 2020;40(2):322-335. doi:10.7705/biomedica.5108
• Alexandre T da S, Corona LP, Nunes DP, Santos JLF, Duarte YA de O, Lebrão ML. Disability in instrumental activities of daily living among older adults: gender differences. Rev Saude Publica. 2014;48(3):379-389. doi:10.1590/S0034-8910.2014048004754
• Farías-Antúnez S, Lima NP, Bierhals IO, Gomes AP, Vieira LS, Tomasi E. Disability related to basic and instrumental activities of daily living: a population-based study with elderly in Pelotas, Rio Grande do Sul, 2014. Epidemiol e Serv saude Rev do Sist Unico Saude do Bras. 2018;27(2):e2017290. doi:10.5123/S1679-49742018000200005
• Nunes JD, Saes M de O, Nunes BP, et al. Indicadores de incapacidade funcional e fatores associados em idosos: estudo de base populacional em Bagé, Rio Grande do Sul. Epidemiol e Serv saude Rev do Sist Unico Saude do Bras. 2017;26(2):295-304. doi:10.5123/S1679-49742017000200007
• Saltan A, Mert Boğa S, Kalındemirtaş Küçük M. Yaşlı bireylerde fiziksel sağlık ve işlev ile uyku durumunun incelenmesi. Sağlık ve Toplum. 2018;2(9):31-37.
• Vagetti GC, de Oliveira V, Silva MP, Pacifico AB, Costa TRA, de Campos W. Association of body mass index with the functional fitness of elderly women attending a physical activity program. Brazilian Journal of Geriatrics and Gerontology. 2017;20(2):214-24. doi: 10.1590/1981-22562017020.160160
• Bonaga B, Sánchez-Jurado PM, Martínez-Reig M, et al. Frailty, Polypharmacy, and Health Outcomes in Older Adults: The Frailty and Dependence in Albacete Study. J Am Med Dir Assoc. 2018;19(1):46-52. doi:10.1016/j.jamda.2017.07.008
• Noh HM, Song HJ, Park YS, Han J, Roh YK. Fall predictors beyond fall risk assessment tool items for acute hospitalized older adults: a matched case–control study. Sci Rep. 2021;11(1):1-9. doi:10.1038/s41598-021-81034-9
• Akgül A, Arman N, Tarakci E, et al. Determination falling prevalence and the risks of falls in elders living in the district of Bahcelievler, İstanbul. Turkiye Klin J Med Sci. 2018;38(2):105-115. doi:10.5336/medsci.2018-59776
• Kim T, Choi SD, Xiong S. Epidemiology of fall and its socioeconomic risk factors in community-dwelling Korean elderly. PLoS One. 2020;15(6):6-10. doi:10.1371/journal.pone.0234787
• Brodie MA, Coppens MJ, Ejupi A, et al. Comparison between clinical gait and daily-life gait assessments of fall risk in older people. Geriatr Gerontol Int. 2017;17(11):2274-2282. doi:10.1111/ggi.12979
• Çinarli T, Koç Z. Fear and risk of falling, activities of daily living, and quality of life: assessment when older adults receive emergency department care. Nurs Res. 2017;66(4):330-335. doi:10.1097/NNR.0000000000000227
• Aydeniz A, Eskiyurt N, Yazgan P, et al. Physical, functional and sociocultural parameters that predict fall in elderly: multicenter study. J PMR Sci. 2015;18:170-177.
• Choi P, Wei T, Motl RW, Agiovlasitis S. Risk factors associated with history of falls in adults with intellectual disability. Res Dev Disabil. 2020;106(July):103748. doi:10.1016/j.ridd.2020.103748
• Tornero-Quiñones I, Sáez-Padilla J, Díaz AE, Robles MTA, Robles ÁS. Functional ability, frailty and risk of falls in the elderly: Relations with autonomy in daily living. Int J Environ Res Public Health. Published online 2020. doi:10.3390/ijerph17031006