İki Farklı Lisede Öğrenim Gören Öğrencilerin Sağlık Okuryazarlığı Düzeylerinin Belirlenmesi: Tanımlayıcı Bir Çalışma

Yıl 2022, Cilt: 31 Sayı: 5, 360 - 370, 18.11.2022

Nermin Altunbaş , Çetin Altunbaş

https://doi.org/10.17942/sted.1086127

Öz

Amaç: İki farklı lisede öğrenim gören öğrencilerin sağlık okuryazarlığı düzeylerini karşılaştırmaktır.
Yöntem: Tanımlayıcı araştırma türünde olan araştırmanın örneklemini iki farklı lisede öğrenim gören 220 öğrenci oluşturdu. Veriler, “Tanıtıcı Bilgi Formu” ve “Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği-32” ile çevrimiçi olarak toplandı. Veriler SPSS 21 ile değerlendirildi, yanılma düzeyi 0,05 alındı.
Bulgular: Düz lise öğrencilerinin Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği puan ortalaması 29,64; sağlık ağırlıklı lise öğrencilerinin ölçek puan ortalaması 34,84’dü. Öğrencilerin ölçek puan ortalamaları arasında istatistiksel olarak anlamlı fark vardı (p=0,000). Düz lise öğrencilerinin %54,9’u “sorunlu-sınırlı sağlık okuryazarlığı”; sağlık ağırlıklı lise öğrencilerinin %30,8’i “yeterli sağlık okuryazarlığı” indeksindeydi. Öğrencilerin okullarına göre sağlık okuryazarlığı indeksleri arasında istatistiksel olarak anlamlı fark vardı (p=0,000). Öğrencilerin sağlık okuryazarlığı ile tedavi ve hizmet, hastalıklardan korunma/sağlığın geliştirilmesi boyutları arasında pozitif yönlü, yüksek düzeyde anlamlı ilişki vardı (p<0,05).
Sonuç: Sağlık eğitimi ağırlıklı lisedeki öğrencilerin, düz lisedeki öğrencilere göre sağlık okuryazarlığı düzeylerinin daha yüksek olduğu, sağlık okuryazarlığı düzeyi arttıkça tedavi ve hizmet, hastalıklardan korunma/sağlığın geliştirilmesi düzeyinin yükseldiği sonucuna ulaşıldı.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Okuryazarlığı, Öğrenciler, Sağlığın Geliştirilmesi, Koruyucu Sağlık Hizmetleri

Kaynakça

• 1. Orhan M, Sayar B, Biçer EB. Üniversite öğrencilerinin E-sağlık okuryazarlık düzeylerinin karşılaştırılması: Sağlık bilimleri lisans ve lisansüstü öğrencileri üzerine bir araştırma. SABAD 2020; 2 (3): 141.
• 2. WHO. Health literacy. In: Kickbusch I, Pelikan LM, Apfel F, Tsouros AD editors. World Health Organization, Regional Office for Europe; 2013.
• 3. Şahinöz T, Şahinöz S, Kıvanç A. Üniversite son sınıf öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeyleri üzerine karşılaştırmalı bir araştırma. GÜSBD 2018; 7 (3); 71-79.
• 4. Bilir N. Saglik okur-yazarlığı. Turk J Public Health 2014; 12 (1): 61-68.
• 5. Al Sayah F, Williams B, Johnson JA. Measuring health literacy in individuals with diabetes: A systematic review and evaluation of available measures. Health Education & Behavior 2013; 40 (1): 42-55.
• 6. TC Sağlık Bakanlığı. Türkiye sağlık okuryazarlığı düzeyi ve ilişkili faktörleri araştırması, 2018, https://sbu.saglik.gov.tr/Ekutuphane/kitaplar/SOYA%20 RAPOR.pdf.
• 7. Çıtak Bilgin N, Ak B, Cerit B, Ertem M, Çıtak Tunç G. Üniversite öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının belirlenmesi. Sağlık Akademisi Kastamonu 2019; 4 (3): 188-210.
• 8. Dinçer A, Kurşun Ş. Üniversite öğrencilerinin sağlık okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi. Sted 2017; 26 (1): 20-26.
• 9. Gül İ, Yeşiltaş A, Şahin S. The relationship between healthy life style behaviors and health literacy: A study on university students. Journal of International Health Sciences and Management 2019; 5 (9): 26-43.
• 10. Kılıç T, Balta TS. Üniversite öğrencilerinin sağlıklı yaşam biçimi davranışlarının incelenmesi. Turkish Studies 2019; 14 (1): 425-438.
• 11. Şengül H, Cınar F, Çapar H, Bulut A. Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin e-sağlık okuryazarlığı düzeyleri ve internet kullanımına yönelik tutumları: Bir vakıf üniversitesi örneği. JSHSR 2017; 4: 1277-1287.
• 12. Karabacak F. Lise Öğrencilerinin Sağlık Okuryazarlığı. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. İstanbul. 2019. s. 39.
• 13. Office of Disease Prevention and Health Promotion Health Literacy. Accesed January 10, 2022, at https://www.healthypeople.gov/2020/topics-objectives/topic/social-determinants-health/interventions-resources/health-literacy.
• 14. TC Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü. Türkiye sağlık okuryazarlığı ölçekleri güvenirlik ve geçerlilik çalışması. Sağlık Bakanlığı Yayın No: 1025. Ankara; 2016.
• 15. Daşdemir AC. Sivas lise öğrencilerinde sağlık okuryazarlığı düzeyi ve ilişkili faktörlerin araştırılması. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi. Sivas; 2019. s.v.
• 16. İnkaya B, Tüzer H. Bir üniversitenin sosyal ve sağlık bilimlerinde okuyan öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı durumunun incelenmesi. Kocaeli Med J 2018; 7 (3): 124.
• 17. Tuğut N, Yılmaz A, Yeşildağ Çelik B. Hemşirelik öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı düzeyleri ile sağlıklı yaşam biçimi davranışları arasındaki ilişki. CUSBED 2021; (6) 2: 103.
• 18. Yukarıkır N, Özvarış ŞB, Doğan BG, ve ark. Bir üniversite hastanesi polikliniklerine başvuranlarda sağlık okuryazarlığının değerlendirilmesi. In 18. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi; 2015.
• 19. Alzahrani SH, Malik AA, Bashawri J, et al. Health-promoting lifestyle profile and associated factors among medical students in a Saudi university. SAGE Open Medicine 2019; 7: 1-7.
• 20. Balçık PY, Taşkaya S, Şahin B. Sağlık okur-yazarlığı. TAF Preventive Medicine Bulletin 2014; 13 (4): 321-326.
• 21. Yılmazel G, Çetinkaya F. Sağlık okuryazarlığının toplum sağlığı açısından önemi. TAF Prev Med Bull 2016; 15 (1): 69.
• 22. Özdenk GD, Özdenk S, Üner S, Özcebe LH. Üniversite öğrencilerinin sağlık okuryazarlığı ve etkileyen faktörler. In 18. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi; 2015.
• 23. Chahardah Cherik S, Gheibizadeh M, Jahani S, Cheraghian B. The relationship between health literacy and health promoting behaviors in patients with type 2 diabetes. IJCBNM 2018; 6 (1): 65-75.
• 24. Froze S, Arif MT, Saimon R. Determinants of health literacy and healthy lifestyle against metabolic syndrome among major ethnic groups of sarawak, malaysia: A multi-group path analysis. The Open Public Health Journal 2019; 12: 172-183.
• 25. Gürkan KP, Ayar D. E-sağlık okuryazarlığının lise öğrencilerinin sağlığı geliştirme davranışlarına etkisi. Pediatrik Araştırma Dergisi 2020; 7 (4): 286-292.