Üniversitede Akademik Kariyer Yapma ile Toplumsal Cinsiyet Arasındaki İlişkinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 32 Sayı: 1, 1 - 14, 08.03.2023

Gamze Aktuna , Türküler Erdost , Şevkat Bahar Özvarış

https://doi.org/10.17942/sted.1065223

Cited By: 3

Öz

Amaç: Bu araştırma, bir üniversitede, akademik kariyer yapma ile toplumsal cinsiyet arasındaki ilişkinin incelenmesi amacıyla yürütülmüştür.
Yöntem: Araştırma, Ankara’da bir üniversitede çalışan akademisyenler ile gerçekleştirilmiş olup tanımlayıcı niteliktedir. Araştırmada herhangi bir örnekleme yöntemi kullanılmamış, e-posta ile 68 sorudan oluşan çevrimiçi veri toplama formu akademisyenlere gönderilmiştir. Toplanan veriler, SPSS 23 istatistik programında tanımlayıcı testler, parametrik ve non-parametrik hipotez testleri ile değerlendirilmiştir.
Bulgular: Araştırmaya, %43’ü araştırma görevlisi olan 117 kadın, 43 erkek akademisyen katılmıştır. Katılımcıların, %69’u akademik yaşamında ayrımcılığın en az bir türüne maruz kaldığını belirtmiştir. Kadınların %66,4’ü akademide kadın olmanın dezavantaj olduğu düşüncesindedir. Hane içi iş yükünde mutfak işlerine ve temizlik işlerine ayrılan süre kadınlarda erkeklere göre anlamlı derecede fazladır (p<0,05).
Sonuç: Araştırma sonuçları, toplumsal cinsiyet ile akademik kariyer yapma ilişkisinde kadınlardan yana dezavantajlı olan duruma kanıta dayalı veri sunmaktadır. Akademideki kadınların özel yaşam ve iş yaşamı dengesini kolaylaştıracak, atama ve yükseltmelerde kadınların toplumsal cinsiyet eşitsizliği yüklerini hafifletici, liyakate dayalı pozitif ayrımcılığa dayanan dönüşümlerin yapılması ve desteklerin sağlanması önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet Eşitliği, Akademi, Çalışan kadınlar, Üniversiteler, Ayrımcılık

Teşekkür

Akademik ve/veya özel yaşamdaki zamanlarından ayırıp deneyim ve düşünceleri ile araştırmaya katkı sunan ve değer katan akademisyenlere teşekkür ederiz.

Kaynakça

• 1 Özaydınlık K. Toplumsal cinsiyet temelinde Türkiye’de kadın ve eğitim. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 2014, 33
• 2 Demirgöz Bal M. Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğine Genel Bakış, KASHED, 2014, 1 (1), 15-28
• 3 Grove J. Global Gender Index, 2013, Times Higher Education. World University Rankings, Erişim tarihi:17.12.2021, https://www.timeshighereducation.co.uk/features/global-gender-index-2013/2003517.article
• 4 Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK), Bilgi Yönetim Sistemi (2021), Erişim tarihi: 10.12.2021, https://istatistik.yok.gov.tr/
• 5 Lordoğlu K, Özkaplan N. Çalışma iktisadı, Der Yayınları, 2014
• 6 Heilman ME, Description and prescription: How gender stereotypes prevent women's ascent up the organizational ladder. Journal of Social Issues, 2002, 57(4), 657-674.
• 7 Şentürk B. Çokuz ama yokuz: Türkiye’deki akademisyen kadınlar üzerine bir analiz, Vira Verita e-Dergi, 2016, 2, 1-22.
• 8 Kettle J. Good practices bed attitudes: An examination of the factors influencing women’s academics careers. In Morley L, Walsh V, ed. Breaking Boundaries: Women in Higher Education. Gender and Higher Education Series, 1996
• 9 Öztan E, Doğan S. Akademinin cinsiyeti, Yıldız Teknik Üniversitesi örneği üzerinden üniversite ve toplumsal cinsiyet, Çalışma ve Toplum Dergisi, 2015, 46, 191-222
• 10 Yüksek Öğretim Kurulu (YÖK), Akademide Kadın Çalışma Birimi (2020), Erişim tarihi: 17.12.2021, https://kadincalismalari.yok.gov.tr/Sayfalar/DuyuruDetay.aspx?did=13
• 11 Küçükşen K, Kaya ŞD. Yönetici pozisyondaki akademisyen kadınlarda aile -iş- özel yaşam dengesi, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2016, 37, 662-674
• 12 Genovate Rapor, Ankara Üniversitesi toplumsal cinsiyet eşitliği iklimi ve kültürü araştırma raporu 2013, Erişim tarihi: 17.12.2021, http://kasaum.ankara.edu.tr/wp-content/uploads/sites/34/2013/02/GENOVATE-Raporu.pdf
• 13 Clark CD, Hill JM. Reconciling the tension between the tenure and biological clocks to ıncrease the recruitment and retention of women in academia, Forum on Public Policy, 2010, 1-8.
• 14 Poyraz B. Akademi kadınların cenneti mi? Ankara Üniversitesi örneği, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,2013, 4(2)
• 15 Dikmen N, Maden D. Kadın Akademisyenlerin görünmeyen emeği üzerine bir araştırma: Ordu Üniversitesi örneği, Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi,2012, 4(2).
• 16 O’Laughlin, EM, Bischoff LG. Balancing parenthood and academia: Work/family stress as ınfluenced by gender and tenure status, Journal of Family Issues, 2005, 26(1), 79-106
• 17 Ergöl, Ş, Koç G, Eroğlu K, et. al. Türkiye’de kadın araştırma görevlilerinin ev ve iş yaşamlarında karşılaştıkları güçlükler, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi, 2012, 2(1), 43-49.
• 18 İrey Ç. Türkiye üniversitelerinde kadın emek gücü, Selçuk Üniversitesi kadın akademisyenleri üzerine bir araştırma, Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2011, Erişim tarihi: 17.12.2021 https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
• 19 Gönenç İM, Akgün Ş, Bahar-Özvarış Ş, et. al. An analysis of the relationship between academic career and sex at Hacettepe University, Eğitim ve Bilim, 2013, 38(170), 166-178
• 20 Mollaa T, Cuthbertb D. Qualitative inequality: experiences of women in Ethiopian higher education, Gender and Education, 2014, 26 (7), 759-75
• 21 Knights D, Richards W. Sex discrimination in UK academia, Gender, Work & Organization, 2003, 10(2), 213-238.
• 22 HÜKSAM, Hacettepe Üniversitesi: Sayılar ile Kadınlar ve Erkekler Raporu, 2018 Erişim tarihi: 17.12.2021 http://www.huksam.hacettepe.edu.tr/Turkce/SayfaDosya/HUKSAM-SENATOSUNUMU-12MART2018.pdf
• 23 Bailyn L. Academic careers and gender equity: Lessons learned from MIT, gender, Work and Organization, 2003, 10-2, 137-153
• 24 Sennett, R, and Cobb, J The Hidden Injuries of Class, New York: Routledge Kegan Paul, 1977
• 25 Goastellec G, Pekari N. Gender in the Academia between Differences and Inequalities, Findings in Europe in Teichler U, Höhle EA ed. The Work Situation of the Academic Profession in Europe: Findings of a Survey in Twelve European Countries, Springer, 2013