ARKTİK BÖLGESİ: ÜLKELERİN POLİTİK VE STRATEJİK YAKLAŞIMLARI

Yıl 2021, Sayı: 1, 28 - 42, 30.06.2021

Özlem Mulun Akpınar

Öz

Küresel ısınmanın etkisiyle Arktik’teki buzun gittikçe azalması, bir yandan iklim değişikliğinin yaygın
etkileri ile mücadele edilmesini gerektirirken diğer yandan yeni deniz ticaret rotaları, madencilik, petrol ve gaz
arama, turizm ve balıkçılık gibi kaynak geliştirme konularına olan ilgi ve potansiyeli hızla artırmaktadır. Dünya
ticaretinin yüzde 90’ının deniz yoluyla yapılması, Arktik rotasının önemini gözler önüne sermektedir. Avrupa ile
Asya arasında artan ticaret, iki kıta arasındaki deniz trafiğinin artmasını da beraberinde getirmiştir. Artan deniz
ticareti, mevcut deniz yolları ve bu yolları birbirine kısa yolla bağlayan Süveyş Kanalı ve Malakka Boğazı gibi
dar su kanallarının daha fazla tıkanmasına ve bu güzergahı kullanan gemilerin daha fazla korsan saldırılarına
maruz kalmalarına sebep olmaktadır. Bu hususta, yeni Arktik rotalarının, halihazırda kullanılan mevcut rotaların
yerine geçmesi beklenmemekte ancak alternatif olarak tamamlayıcı olması ve artan deniz ticaret hacmi için ek
kapasite sağlaması beklenmektedir. Arktik bölgesinde ilerleyen zamanlarda meydana gelecek iklim değişiklikleri,
şu anda mevcut olmayan rotaların açılması ve gelişmesine yol açabilir. Ancak, bu rotaların gelişimi ekonomik ve
politik alanlardaki kararlardan da etkilenecektir. Bölgenin mineraller ve hidrokarbonlar da dahil olmak üzere
doğal kaynaklar ve bilimsel araştırmalar açısından sunduğu pastadan payını güvence altına almak niyetinde olan
Arktik sahildarı olmayan ülkeler de Arktik bölgesinde sahneye çıkarak uluslararası sistemde etkili birer aktör
olma isteklerini vurgulamıştır. Arktik Konseyine gözlemci üye olarak kabul edilen bu ülkeler Arktik politikalarını
oluşturarak şimdiden Arktik’teki yerlerini almaya başlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Arktik bölgesi, Arktik politikası, Arktik deniz rotaları, küresel ısınma, deniz taşımacılığı

Kaynakça

• Security, and Civil-Military Relations in the Post-Cold War European Arctic. Armed Forces & Society, 35(2), 362. doi:10.1177/0095327X08316151
• BLUNDEN, M. (2009). The New Problem of Arctic Stability. Survival: Global Politics and Strategy, 51(5), 121-142. doi:10.1080/00396330903309899
• BLUNDEN, M. (2012). Geopolitics and the Northern Sea Route. International Affairs, 88(1), 115- 129. doi:10.1111/j.1468-2346.2012.01060.x
• BORGERSON, S. G., 2008. Arctic Meltdown: The Economic and Security Implications of Global Warming. Foreign Affairs. pp 63-77.
• http://library.arcticportal.org/1570/1/BorgersonForeignAffairsarticle.pdf, (12.04.2019). BRADY, A.-M. (2017). China as a Polar Great Power. Cambridge: Cambridge University Press