Amirin Emrine Uyma Zorunluluğunun Kapsamı

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 1, 11 - 36, 01.09.2020

Sevgi Bektur

Öz

Amirin emrine uyma zorunluluğunun kapsamı, başka bir deyişle emre uyma zorunluluğunun içerdiği ve dışarıda bıraktığı durumların ortaya konulması, hukuk devletinde kamu görevlilerinin hukuka uygun idari faaliyetler yürütmesi bakımından önem arz etmektedir. İdari faaliyetin düzenli bir şekilde yürütülmesi için yetki paylaşımını gösteren hiyerarşi ilişkisinde ast, amirin emri ile bağlıdır. Aynı zamanda kamu görevlileri, hukuka aykırı eylem ve işlemlerinden dolayı sorumludur. Bu çatışma, hukuk düzeninde kanunsuz emir kurumu ile uzlaştırılmaktadır. Çalışmada, kamu görevlisinin, emrin hukukiliğini değerlendirme yükümlülüğünü yerine getirmesinin gündelik hayattaki güçlükleri göz ardı edilmeden amirin emrine uyma zorunluluğunun kapsamı ve bu kapsamı oluşturan hukuki kurumların işlerliği için getirilen öneriler ele alınmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Emre Uyma Zorunluluğu, Emri Değerlendirme Yükümlülüğü, Kanunsuz Emir, İtaat, Etik

Kaynakça

• AKDENİZ, İbrahim (2016), “Kamu Görevlileri Etik Kurulunu Yeniden Düşünmek”, Sayıştay Dergisi, S. 103, 2016, s.59-83.
• AKILLI, Serkan/ ÇAM, Seçil/ KILINÇ, Sevgi/ KIZILBOĞA, Rüveyda (2013), “Kamu Personelinin Etik İhlallerine Verdikleri Önem Derecesi ve Etik İhlallerin Bildirimi Konusundaki Görüşleri”, Sayıştay Dergisi, S.89, 2013, s.5-33.
• AKYILMAZ, Bahtiyar (2017), “Türk Hukukunda Kamu Görevlilerinin Devlete Sadakat Yükümlülüğü”, Danıştay ve İdari Yargı Günü 149. Yıl Sempozyumu, Danıştay Yayınları: No.93, 2017, s. 15-34 (Sadakat).
• AKYILMAZ, Bahtiyar/ SEZGİNER, Murat/ KAYA, Cemil (2019), Türk İdare Hukuku, 11.Baskı, Savaş Yayınevi, İstanbul, 2019.
• AKYILMAZ, Bahtiyar/ SEZGİNER, Murat/ KAYA, Cemil, Türk İdare Hukuku (2011), 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, İstanbul, 2011.
• BİLGİN, Nuri (1988), Sosyal Psikolojiye Giriş, İzmir Kitaplığı, İzmir, 1988.
• CENTEL, Nur/ ZAFER, Hamide/ ÇAKMUT, Özlem (2017), Türk Ceza Hukukuna Giriş, 4. Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 2017.
• DEĞİRMENCİ, Olgun (2012), “Türk Ceza Hukukunda Kusurluluğu Kaldıran Neden Olarak Amirin Emrini İfa”, TAAD, Yıl:3, Sayı: 10, 2012, s.455-484.
• DÖNMEZER, Sulhi/ ERMAN, Sahir (1985), Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, Cilt II, 10.Baskı, Beta Yayınları, İstanbul, 1985.
• DURSUN, Hasan (2008), “Kamu Görevlilerinin Uymaları Gereken Etik Kurallar Hakkında Bir Kanun Önerisi”, Terazi Hukuk Dergisi, S.19, Mart 2008, s.179-195 (Etik).
• DURSUN, Hasan (2015), İdari Suç ve Cezalarda Kanunilik İlkesi, Adalet Yayınevi, Ankara, 2015.
• DURSUN, Selman (2014), “Türk Ceza Hukukunda Emrin İfasının Hukuki Niteliğinin Alman ve İtalyan Ceza Hukukuyla Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XVIII, S. 2, 2014, s.203-252.
• ERKAL, Atila (2014), “İdarenin Hukuk Kurallarını Üst Normlara Uygunluk Bakımından Kontrol Etme ve Kuralı Uygulamayı İhmal Etme Yetkisi”, ERÜHFD, C.IX, S.1, s.184-215.
• FROMM, Erich (2001), İtaatsizlik Üzerine, 1. Baskı, Çev. SAYIN, Ayşe, İstanbul, Kariyer Yayınları, 2001.
• GELEGEN, Taner (1973), “Kamu Yönetiminde Disiplin ve Disiplin Cezaları”, Danıştay Dergisi, Cumhuriyetin 50.Yılı Özel Sayısı, Ankara, 1973, s.219-251.
• GÜNAL, Yılmaz (1965), “Amirin Emrini İcrada, Emrin Meşruiyetini Kontrol Meselesi”, Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 1965, C. 29, S. 2, s.635-669.
• KUÇURADİ, Ioanna (2003), “Etik ve “Etikler””, Türkiye Mühendislik Haberleri, S.423, 2003/1, s.7-9, http://kisi.deu.edu.tr//timucin.yalcinkaya/ETIK%20ve%20ETIKLER%20-%20KUCURADI.pdf.
• KARAHANOĞULLARI, Onur (2018), İdarenin Hukukla Kavranması: Yasallık ve İdari İşlemler (Yargı Kararlarına Dayalı Bir İnceleme), 4.Baskı, Ankara, Turhan Kitabevi, 2018.
• KOCA, Mahmut/ ÜZÜLMEZ, İlhan (2019), Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 12. Baskı, Seçkin Yayınları, Ankara, 2019.
• ONAR, Sıddık Sami, İdare Hukukunun Umumi Esasları (1966), C.II, 3. Baskı, İsmail Akgün Matbaası, İstanbul, 1966.
• ÖKTEM, Kemal/ ÖMÜRGÖNÜLŞEN, Uğur (2005), “Kamu Yönetiminde Etik Çalışmalarına Yönelik Genel Bir Çerçeve Arayışı”, 2. Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu, 18-19 Kasım 2005, Sakarya Üniversitesi, http://www.etiksempozyumu.sakarya.edu.tr/etik/3.1/1Omurgonulsen.pdf.
• ÖZAY, İl Han (2002), Günışığında Yönetim, 1. Baskı, Alfa Yayıncılık, İstanbul, 2002.
• SAKALLI, Nuray (2006), Sosyal Etki, 2. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara, 2006.
• TOPUZKANAMIŞ, Engin (2016), “Hukuk, Ahlak ve Meslek Etiği Üstüne”, Hukuk Felsefesi ve Sosyolojisi Arkivi, İstanbul Barosu Yayınları, İstanbul, 2016, s.342-350.
• TOPUZKANAMIŞ, Engin (2014), Hukuk ve Disiplin: Modern Toplumda Hukuka Uymanın Dayanakları, 2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2014 (Disiplin).
• YAYLA, Yıldız (2010), İdare Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul, 2010.
• YILDIRIM, Turhan/ YASİN, Melikşah/ KAMAN, Nur/ ÖZDEMİR, Eyüp/ ÜSTÜN, Gül/ TEKİNSOY, Özge (2017), İdare Hukuku, 6. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• OECD tarafından “Ethics in the Public Service: Current Issues and Practive” başlığı ile İngilizce yayınlanan raporun Türkçesi için Hizmetinde Etik Güncel Konular ve Uygulama, Eylül 2013, TÜSİAD-T/2003-9-263, file:///C:/Users/90507/Downloads/kamu.pdf.