ŞIRNAK İLİ ELMA (MALUS DOMESTİCA BARK. (ROSACEAE)) ALANLARINDA BULUNAN ZARARLI VE YARARLI ARTHROPOD TÜRLERİNİN BELİRLENMESİ

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 16 - 22, 16.05.2022

Tarkan Ayaz

Öz

Ülkemizde yoğun olarak yetiştiriciliği yapılan elma, ekonomik olarak en önemli meyve türleri arasında yer almaktadır. Yıldan yıla ekim alanları artan elma türlerinin Şırnak ilindeki potansiyeli de her geçen yıl artmaktadır. Bununla birlikte zararlı böcekler tarafından meydana gelen ekonomik kayıplarda artmaktadır. Bu nedenle Şırnak ilinde elma yetiştiriciliğinin yapıldığı Beytüşşebap, Cizre, İdil ve Uludere ilçelerinde, zararlı ve yararlı arthropod türlerinin belirlemek için 2019-2020 yılları arasında çalışma yürütülmüştür. Türleri belirlemek için yapılan çalışmalarda; sürgün alma, gözle kontrol, darbe yöntemi, eşeysel çekici tuzak yöntemi ve kültüre alma metotları kullanılmıştır. Çalışma sonucunda 16 zararlı böcek türü ile 11 yararlı böcek türü tespit edilmiştir. Tespit edilen bu zararlı türlerden Cydia pomonella L., Archips rosana L. (Lepidoptera.: Tortricidae), Aphis pomi Deg.(Hemiptera: Aphididae), Tropinota (Epicometis) hirta Poda (Coleoptera: Scarabaeidae) ve Tetranychus urticae Koch.(Acarina: Tetranychidae)’nin diğer türlere oranla daha yaygın ve yoğun olarak bulunduğu görülmüştür. Yararlı böcek türlerine bakıldığında ise Coccinella semtempunctata Linnaeus, Chrysoperla carnea Stephens (Neuroptera: Chrysopidae), Eupeodes corollae Fabricius (Diptera: Syrphidae) ve Apanteles sp. (Hymenoptera: Braconidae) en fazla görülen yararlı türler olarak belirlenmiştir. Zararlı türlerden önemli olan Elma içkurdu (C. pomonella) erginlerinin mayıs-eylül ayları arasında, elma yeşil yaprakbiti (A. pomi) ergin ve nimflerinin nisan-ekim ayları arasında, Baklazınnı (T. hirta) erginlerinin nisan ve İkinoktalı kırmızıörümcek (T. urticae) ergin ve nimflerinin ise mayıs-ekim döneminde olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Elma, Zararlı, Yararlı, Arthopod, Şırnak

Kaynakça

• Alaserhat İ, 2015. Erzincan ve Gümüşhane İllerinde Yetiştirilen Ilıman İklim Meyve Türlerinde Bulunan Aphididae (Hemiptera) Türleri, Yoğunlukları, Doğal Düşmanları ve Sekonder Konukçularının Belirlenmesi. Atatürk Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü., Doktora Tezi (Basılmış).
• Alaserhat İ, 2019. Erzincan ili Elma Ağaçlarında Bulunan Zararlı ve Faydalı Böcek Türleri İle Bazı Önemli Zararlı Türlerin Doğada Görülme Zamanı, Avrupa Bilim ve Teknik Dergisi, (17): 1116-1124.
• Anonim, 2019. Şırnak İl Tarım Ve Orman Müdürlüğü Bitkisel Üretim Şubesi 2019 Yılı İstatistikleri, Şırnak
• Anonymus, 2018. Food and Agriculture Organization of the United Nations (http://www.fao.org/faostat/en/#data/QC). (Erişim tarihi: 22.11.2021).
• Ayaz T, Yücel A, 2010. Elazığ İli Elma Alanlarında Zararlı ve Yararlı Arthropod Türlerinin Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. Harran Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 14 (1): 9-16.
• Bora T, Karaca İ, 1970. Kültür Bitkilerinde Hastalığın ve Zararın Ölçülmesi. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi, Yardımcı Ders Yayınları, No:167, s.43, İzmir-Türkiye
• Çiftçi K, Türkyılmaz N, Kumaş F. ve Özkan A, 1985. Antalya İli Elma Bahçelerindeki Önemli Zararlılar ile Doğal Düşmanlarının Tespiti Üzerinde Ön Çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni, 25 (1-2), 49-61.
• Grigorov SP, 1974. Karantina Restaniata. Zemizdat, Sofya, 346 pp.
• Kaplan M, 2020. Malatya İli Elma (Malus domestica Bark. (Rosaceae)) Ağaçlarında Zararlı Böcek ve Akar Türleri ile Doğal Düşmanlarının Belirlenmesi. Iğdır Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 10(4): 2341-2352.
• Karamürsel D, 2009. Türkiye Elma Endüstrisine Genel Bir Bakış. Tarım Türk Dergisi, (15): 13-14. Kaşka, N, 1997. Türkiye’de Elma Yetiştiriciliğinin Önemi, Sorunları ve Çözüm Yolları. Yumuşak Çekirdekli Meyveler Sempozyumu. Atatürk Bahçe Kültürleri Merkez Araşt. Enst.- 2-5 Eylül 1997. S:1-12.
• Küçükballı N, Karaca İ, 2018. Elma bahçelerinde Bazı Önemli Zararlılara Karşı Azadirachtin ve Kaolin Uygulamalarının Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi. Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 22 (2): 918-923.
• Porcel M, Andersson GKS, Palsson J, Tasin M, 2018. Organic Management in Apple Orchards: Higher Impacts on Biological Control than on Pollination. Journal of Applied Ecology, 55: 2779–2789.
• Steiner N, 1962. Methoden Zur Untersuchung der Population Dynamikin Obstanlangen. Entomophaga 7(13), 207-21.
• Yardım EN, Atlıhan R, Özgökçe MS, Kaydan MB ve Özgen İ, 2003. Elma Bahçelerinde Elma içkurdu Cydia pomonella (L.) İçin Kitlesel Tuzaklama ve Kimyasal Mücadelenin Bazı Etkileri. Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Tarım Bilimleri Dergisi, 13: 45-48.
• Yiğit A, Uygun N, 1982. Adana, İçel ve Kahramanmaraş İlleri Elma Bahçelerinde Zararlı ve Yararlı Faunanın Saptanması Üzerinde Çalışmalar. Bitki Koruma Bülteni, Cilt:22, No:4 s.163-179.