Türk Sosyolojisinde Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu

Yıl 2017, Sayı: 42, 161 - 182, 29.12.2017

Hıdır Önür

Öz

Ziyaeddin
Fahri Fındıkoğlu, Ziya Gökalp’le başlayan Türk sosyolojisinin zirve
isimlerinden biridir. Fındıkoğlu’nun kendi dönemine damga vuran fikirlerinin
çoğu günümüz Türk toplumu için de geçerliliğini korumaktadır. Bunun iki
nedeninden biri toplumumuzun dünkü sosyal problemlerinin bugün de halen
varlığını sürdürmekte oluşunda, diğeri ise Fındıkoğlu’nun sosyal problemlere oportünizmden
uzak bir şekilde, bir entelektüelde olması gereken tavırla yaklaşmış olmasında
aranmalıdır. Bununla birlikte, günümüz Türkiye’sinde Fındıkoğlu’nun fikirlerinin
sosyoloji çevrelerinde yeterince bilinip istifade edildiğini söylemek pek
mümkün görünmemektedir. Zira, Strasburg Üniversitesinde (Fransa) Ziya Gökalp
üzerine yazdığı doktora tezi halen Türkçeye çevrilmiş değildir; diğer
eserlerinin ise uzun yıllardır baskısı yapılmamaktadır. İşte, bu makalenin
amacı Fındıkoğlu’nun sosyoloji ve metod anlayışını, ilgilendiği başlıca sosyal
problemleri ve bunların çözümü maksadıyla sergilediği bakış açılarını ana
hatlarıyla ortaya koymaktır. Bu amaçla, Fındıkoğlu’nun eserlerinden yola
çıkılarak betimsel bir yöntemle onun Türk sosyolojisindeki yeri izah edilmeye
çalışılmıştır. Bunun, günümüz Türk toplumunda da gözlemlenen bazı eski
problemlerin analizinde kendi düşünce kaynaklarımızdan istifade edilmesi
gereğine ve imkânına işaret etmesi bakımından da önem taşıdığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu, Türk sosyolojisi, sosyolojik düşünce

Kaynakça

• Kaynakça Erkal, M. E. (1985). Türk Sosyal İlim Hayatında Bir Zirve: Fındıkoğlu Z. Fahri, Türk Dünyası Araştırmaları Z.F. Fındıkoğlu’na Armağan, 35, 80-85 Erkal, Mustafa E. (1996). TDV İslâm Ansiklopedisi. (Cilt:13, Fındıkoğlu Ziyaeddin Fahri Maddesi) s.28-30. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Fındıkoğlu, Z. F. (1941). Neo-Pozitivizme Göre Sosyolojik İlliyet. Sosyoloji Dergisi, Cilt:2, Sayı:1, 143-157 Fındıkoğlu, Z. F. (1942. Ziya Gökalp ve Aile Adlarımız. Türk Yurdu Dergisi 5-6. Sayısından ayrı basım, İstanbul: Cumhuriyet Matbaası. Fındıkoğlu, Z.F. (1944). İçtimaiyat Dersleri İçtimaiyata Giriş. İstanbul: Gençlik Kitabevi. Fındıkoğlu, Z.F. (1946). İçtimaiyat Dersleri Metodoloji Nazariyeleri. İstanbul: Gençlik Kitabevi. Fındıkoğlu, Z.F (1950). Bayburtlu Zihni Bir Edebiyat Sosyolojisi Denemesi. İstanbul: Bayburt Kültür ve Yardım Cemiyeti. Fındıkoğlu, Z. F. (1952). Türk İş Hukuku İle Alakalı İçtimai Hareketler -İzmir’de Türk İşçi Sendikaları Konfederasyonunun Kurulması Münasebetiyle-. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt:18, Sayı:3-4, 1096-1127 Fındıkoğlu, Z.F. (1954). İş Hukukumuzun ve Çalışma Mevzuatımızın Tatbik Edildiği Büyük Sanayi Müesseseleri, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt:20, Sayı:1-4, 104-123 Fındıkoğlu, Z.F.(1955a). Ziya Gökalp İçin Yazdıklarım ve Söylediklerim, İstanbul: Türkiye Muallimler Birliği. Fındıkoğlu, Z. F. (1955b). Kooperatif Hukukumuzda Değişme Temayülleri ve Bir Vesikanın Tahlili, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, Cilt:20, Sayı:1-4, 104-123 Fındıkoğlu, Z. F. (1958a). İçtimaî Değişmelerimiz ve Sosyal Tabakalaşma. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Dergisi, Cilt:20, Sayı:1-4, 100-112 Fındıkoğlu, Z.F. (1958b). Bizde Sosyoloji ve Birkaç Meselemiz. Sosyoloji Dergisi, Cilt:2, Sayı:13-14, 137-149 Fındıkoğlu, Z.F. (1958c). İçtimaiyat Üçüncü Cilt Hukuk Sosyolojisi İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi. Fındıkoğlu, Z.F. (1962). Le Play Mektebi ve Prens Sabahaddin, İstanbul: Türkiye Harsî ve İçtimaî Araştırmalar Derneği. Fındıkoğlu, Z.F. (1964). Ziya Gökalp ve Sosyalizm. Sosyoloji Konferansları, Sayı:5, 42-70 Fındıkoğlu, Z.F. (1967). Kooperasyon Sosyolojisi Nazari ve Tatbiki Kooperatifçilik Denemesi. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi. Fındıkoğlu, Z. F. (1970). Doğu Kalkınması ve Erzurum Şehirleşmesi, İstanbul: Tortum Kalkınma Derneği. Fındıkoğlu, Z.F. (1971). İçtimaiyat Dersleri Sosyoloji Doktrin ve Kolları, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi. Fındıkoğlu, Z. F. (1976a). Sosyalizm 1, İstanbul: Türk Kültür Yay. Fındıkoğlu, Z. F. (1976b). Sosyalizm 2, İstanbul: Türk Kültür Yay. Fındıkoğlu, Z. F. (1981). Karl Marx ve Sistemi. İstanbul: Ötüken. Fındıkoğlu, Z.F. (2010). Erzurum Şairleri. Ankara: Türkiye Yazarlar Birliği Vakfı. Güngör, N. (1991). Kültür-Eğitim-Dil Üzerine Görüşleri İle Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu. Ankara: Kültür Bakanlığı. Kurtkan Bilgiseven, A. (1987). Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu. İstanbul: Kültür ve Turizm Bakanlığı. Tözüm, R.(1977). Büyük Sosyolog, Büyük Alim ve Büyük İnsan Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu, Fındıkoğlu Armağanı içinde (s.XI-XIII). İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi. Tuna, O. (1977). Aziz Dostum ve Meslekdaşım Fındıkoğlu, Fındıkoğlu Armağanı içinde (s.25-38). İstanbul:İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi. Türkdoğan, O. (1977). Z.F.Fındıkoğlu’nun Sosyolojik Görüşleri. Fındıkoğlu Armağanı içinde (s.103-122). İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi. Tütengil, C.O.(1975). Fındıkoğlu Üzerine Notlar. Sosyoloji Konferansları, 13, 13-27. Ülgener, S. F. (1977). Fındıkoğlu’nu Anarken, Fındıkoğlu Armağanı içinde (s.IX-X). İstanbul: İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi