The Effects of Modernization on Lifestyle and Trends of Modernization in the Nomads (The Example of Western Mediterranean Region- Isparta, Burdur, Antalya)

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 47 - Ek Sayı, 156 - 184, 31.10.2019

Adem Öter Metin Özkul

https://doi.org/10.35237/sufesosbil.512244

Cited By: 2

Öz

In the social sciences, the traditional-modern distinction is very important for understanding social life. While the modern societies use the technological opportunities of their time, their socio-cultural life is inevitably affected by the technology they use. The nomad Yoruk culture was built on the Turkish nomadic cultural heritage of Central Asia. Yoruks and their nomadic culture, which is the subject of this study, are the reflection of the steppe culture in Central Asia on Anatolian soil. The Yoruk groups, which are on record in Anatolian soils and are known today, represent a part of the Oghuz Turks. After the declaration of the Republic, the nomadics started to settle into the settled life. The resettlement of the nomads was mostly spontaneous. Yoruks, who were used to nomadic lifestyle, started to live a semi-nomadic life first in places where they were built. This lifestyle was directly related with sheep and goat breeding and because of the socio cultural and demographic factors experienced after 1990, when the life style of sheep and goat breeding started to decrease, the nomads continued to live by internalizing the characteristics and lifestyles of settled cultural life. This study examines the socio cultural and economic changes experienced by the Western Mediterranean Region nomads in the process of adaptation to semi-nomadic and settled life after quitting nomadic life by means of quantitative and qualitative research methods. Within the framework of the obtained data, the mental, moral and material cultural changes of the Yoruk groups in terms of their educational life, career choices, marriage and spouse preferences, ways of making use of modern technology, forms of residence and free time are the main points of the study.

Anahtar Kelimeler

Nomadism, Cultural Change, Modernization, Semi-Nomadism, Lifestyle, Yoruk

Modernleşmenin Yaşam Tarzı Üzerindeki Etkileri ve Yörüklerde Modernleşme Eğilimleri (Batı Akdeniz Örneği- Isparta, Burdur, Antalya)

Öz

Sosyal bilimlerde
toplumsal hayatın anlaşılması açısından geleneksel-modern ayrımı oldukça
önemlidir. Modern toplumlar, çağının sunduğu teknolojik imkânları kullanırken onların
sosyokültürel yaşamı da bu kullandığı teknolojiden ister istemez etkilenmektedir.
Konargöçer Yörük kültürü Orta Asya Türk göçebe kültürel mirasının üzerine inşa
edilmiştir. Çalışmanın konusu olan Yörükler ve onların meydana getirdikleri
Yörük kültürü, Orta Asya’da yaşanan Bozkır kültürünün Anadolu topraklarındaki
yansımasıdır. Anadolu topraklarında kayıtlara geçen ve bugün bilinen Yörük
grupları Oğuz Türklerinin bir kısmını temsil etmektedir. Türk toplumu içinde
konargöçer yaşamı sürdüren Yörükler Cumhuriyetin ilanından sonra konargöçer
yaşamı terk ederek yerleşik hayata geçmeye başlamıştır. Yörüklerin iskânı
çoğunlukla kendiliğinden gerçekleşmiştir. Göçebe yaşama tarzına alışkın olan Yörükler
meskûn oldukları yerlerde ilk önce yarı konargöçer bir yaşam sürmeye
başlamıştır. Bu yaşam tarzı küçükbaş hayvancılığı devam ettirmeyle doğrudan
bağlantılı olup küçükbaş hayvancılığın azalmaya başladığı 1990 sonrası yaşanan
sosyokültürel ve demografik faktörlerden dolayı Yörükler yerleşik kültürel
hayatın özelliklerini ve yaşama tarzlarını daha çok içselleştirerek yaşamaya devam
etmişlerdir. Bu çalışma Batı Akdeniz Bölgesi Yörüklerinin konargöçer yaşamı
terk ettikten sonra yarı-konargöçer ve yerleşik hayata uyum süreçlerinde
yaşadıkları sosyokültürel ve ekonomik değişimleri nicel ve nitel araştırma
yöntemleriyle incelemektedir. Elde edilen veriler çerçevesinde söz konusu Yörük
gruplarının eğitim hayatları, meslek seçimleri, evlilik ve eş tercihleri,
modern teknolojiden yararlanma tarzları, ikamet şekilleri ve boş zamanlarını
değerlendirme biçimlerinde meydana gelen mental, moral ve maddi kültürel değişimler
çalışmanın ana hatlarını oluşturmaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Konargöçerlik, Kültürel Değişme, Modernleşme, Yarı-Konargöçerlik, Yaşama Tarzı

Kaynakça

• Aksoy, E. (2001). Yörük ve Türkmenlerin Sosyo-Kültürel Yapısı (Kırıkkale Karakeçili Aşireti Örneği). (Yayımlanmamış doktora tezi). Hacettepe Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Artun, E. (1996). Çukurova Yörüklerinin Gelenek ve Görenekleri. I. Akdeniz Yöresi Türk Toplulukları Sosyo-Kültürel Yapısı (Yörükler) Sempozyumu Bildirileri. içinde (s. 25-62) Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Atabeyli, N. K. (1940). Teke (Antalya) Yürükleri Hakkında Notlar. Türk Tarih Arkeologya ve Etnografya Dergisi. Sayı. 4, 213-224.
• Avcıoğlu, D. (1978). Türklerin Tarihi. (Cilt 1). İstanbul: Tekin.
• Bağce, H. E. (2004). Modernliğin Temelleri ve İkircikli Serüveni. Güngör Erdumlu (Ed.). Modernlik ve Modernleşme Sürecinde Türkiye içinde (s. 3-60). Ankara: Babil.
• Bates, D. G. (1980). Yoruk settlement in southeast Turkey. P. Carl Salzman (Ed.). When Nomads Setle (pp.124-139). New York: A J.F. Bergin Publishers Book.
• Baykara, T. (2001). Türk Kültür Tarihine Bakışlar, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi.
• Berger, P. L., Berger, B., Kellner, H. (1985). Modernleşme ve Bilinç. Cevdet Cerit (Çev.). İstanbul: Pınar.
• Berger, P. L., Luckmann, T. (2015). Modernite, Çoğulculuk ve Anlam Krizi. Mustafa Derviş Dereli (Çev.). Ankara: Heretik.
• Bottomore, T. B. (1977). Toplum Bilim. Ünsal Oskay (Çev.). Ankara: Doğan.
• Braudel, F. (1989). Akdeniz ve Akdeniz Dünyası, Cilt: 1, Mehmet Ali Kılıçbay (Çev.). İstanbul: Eren.
• Buksur, H., Ölmez, F. N. (2011). Saçıkara Yörüklerinde Yaşayan Dokumalar. Süleyman Demirel Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, Mayıs, Sayı 7, 1-25.
• Burke, P. (2008). Kültür Tarihi. Mete Tunçay (Çev.). İkinci Baskı, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Chaney, D. (1996). Lifestyles. London & NewYork: Routledge.
• Çetintürk, S. (1943). Osmanlı İmparatorluğunda Yürük Sınıfı ve Hukuki Statüleri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih- Coğrafya Fakültesi Dergisi. Cilt 2. Sayı 1, s. 107-116.
• Çolak, S. (2015). Sarıkeçili Yörükleri Arasında, Türk Dünyası Tarih Kültür Dergisi, Kasım, 25-29.
• Demir, Ö., Acar, M. (1997). Sosyal Bilimler Sözlüğü. 3. Baskı, Ankara: Vadi.
• Derleme Sözlüğü. (1993). Cilt 8, 2. Baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu.
• Doğan, D. M. (1996). Büyük Türkçe Sözlük. İstanbul: İz.
• Durkheim, E. (2013). Toplumbilimin Yöntem Kuralları, Özer Ozankaya (Çev.). İstanbul: Cem.
• Eagleton, T. (2005). Kültür Yorumları, Özge Çelik (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Ergül, H. (2006). 53 No’lu Şer’iyye Siciline Göre Adana’nın Sosyo-Ekonomik Tarihi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi), Ankara Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Erkal, M. (2000). Sosyoloji, 11. Baskı, İstanbul: Der.
• Eröz, M. (1966). Türk Köy Sosyolojisi Meseleleri Yörük-Türkmen Köyleri, Seri: A Sayı: 81 İstanbul: Türkiye Harsi ve İçtimai Araştırmalar Vakfı.
• Eröz, M. (1977). Türk Kültürü Araştırmaları, İstanbul: Kutluğ.
• Eröz, M. (1991). Yörükler. İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı.
• Gerro, T. K. (2007). Lifestyle. in The Blackwell Encyclopedia of Sociology, George Ritzer (Ed.). USA: Blackwell, pp. 2644-2646.
• Giddens, A. (1994). Modernliğin Sonuçları, Ersin Kuşdil (Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Gökalp, Z. (1968). Türkçülüğün Esasları, 7. Baskı, İstanbul: Varlık.
• Gökalp, Z. (1991). Türk Uygarlığı, İstanbul: İnkılâp.
• Gökalp, Z. (1995). Türk Medeniyeti Tarihi, İkinci Baskı, İstanbul: Toker.
• Gökbilgin, M.T. (1957). Rumeli'de Yürükler, Tatarlar ve Evlâd-ı Fâtihân. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, Yayın No: 748, İstanbul: Osman Yalçın.
• Göle, N. (2007). Batı Dışı Modernlik: Kavram Üzerine. Tanıl Bora, Murat Gültekingil (Ed.), Modernleşme ve Batıcılık içinde, 4. Baskı, (56-67). İstanbul: İletişim.
• Grousset, R. (1980). Bozkır İmparatorluğu, M.Reşat Üzmen (Çev.). İstanbul: Ötüken.
• Güngör, K. (1941). Cenubi Anadolu Yörüklerinin Etno-Antropolojik Tetkiki. Yayın No. 24. Ankara: Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Antropoloji ve Etnoloji Enstitüsü.
• Güvenç, B. (2010). İnsan ve Kültür, 12. Baskı, İstanbul: Boyut.
• Halaçoğlu, Y. (1988). 18. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğunun İskân Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Henslin, J. M. (2014). Essentials of Sociology, 11th Edition, USA: Pearson.
• Huntington, S. P. (1966). Siyasal Gelişme ve Siyasal Bozulma. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Ergun Özbudun (Çev.). Sayı. 1, (Cilt 22) 55-107.
• Ibn Haldun, Mukaddime, Cilt:1, Süleyman Uludağ (Haz.). 5. Baskı, İstanbul: Dergâh.
• İnalcık, H. (2003). Osmanlı İmparatorluğu Klasik Çağ (1300-1600). Ruşen Sezer (Çev.). İstanbul: YKY.
• Kafesoğlu, İ. (1987). Türk Bozkır Kültürü. Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları, Ankara: Ayyıldız.
• Kafesoğlu, İ. (2005). Türk Milli Kültürü. 25. Baskı, İstanbul: Ötüken.
• Kasapbaşı Y. (1961, 17Haziran). Yer ve Yar Sevdası Peşinde Koşan Türkmen Yörükleri. Hürriyet Gazetesi.
• Kaya, K. (2003). Türk Toplumunun Yaşama Tarzı. Isparta: Fakülte..
• Kaya, K. (2011). Akademisyenlerin Gözüyle Türkiye’de Din ve Siyaset İlişkisi, Isparta: Fakülte.
• Khazanov, A. M. (1994). Nomads and the Outside World. Second Edition, (Trans.). By J. Crookenden, USA: The University Of Wisconsin.
• Kıray, M. B. (2006). Toplumsal Yapı Toplumsal Değişme. İstanbul: Bağlam.
• Köker, L. (2007). Modernleşme Kemalizm ve Demokrasi. 10. Baskı, İstanbul: İletişim.
• Kurtkan Bilgiseven, A. (1995). Genel Sosyoloji, 5. Baskı, İstanbul: Filiz.
• Kutlu, M. (1987). Şavaklı Türkmenlerde Göçer Hayvancılık. Yayım No: 84. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.
• Kutlu, M. (1992). Yaşayan Bir Alt Kültür Geleneği: Anadolu Göçer Kültürü. IV. Milletlerarası Türk Halk Kültürü Bildirileri, Cilt 1, 59-73, Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Lefebvre, H. (2013). Gündelik Hayatın Eleştirisi. (Cilt II). Işık Ergüden (Çev.). İstanbul: Sel.
• Malinowski, B. (1992). Bilimsel Bir Kültür Teorisi. Saadet Özkal (Çev.). İstanbul: Kabalcı.
• Mardin, Ş. (2002). Türk Modernleşmesi. 11. Baskı, İstanbul: İletişim.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. Osman Akınhay, Derya Kömürcü (Çev.).Ankara: Bilim ve Sanat.
• Meriç, C. (1986). Kültürden İrfana. İstanbul: İnsan.
• Moles, A. A. (1983). Kültürün Toplumsal Dinamiği. Nuri Bilgin (Çev.). İzmir: Ticaret.
• Newman, B. M., Newman, P. R. (2012). Development Through Life: A Psychosocial Approach. USA: Wadsworth.
• Orhonlu, C. (1963). Osmanlı İmparatorluğunda Aşiretlerin İskân Teşebbüsü (1691-1696). Yayın No: 998. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basımevi.
• Öğel, B. (1978). Türk Kültür Tarihine Giriş. Cilt. I, Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Öter, A. (2018). Köylünün Alternatif Tarım ve Ulaşım Aracı: “Modern Eşek Patpat”. Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 11 (1), 32-38. http://dergipark.gov.tr/tabad/issue/41479/460253
• Parmaksızoğlu, İ., Çağlayan, Ç. (1976). Eski Çağlar ve Türk Tarihinin İlk Dönemleri. Ankara: Funda.
• Subaşı, N. (2003). Öteki Türkiye’de Din ve Modernleşme. Ankara: Vadi.
• Sümer, F. (1953). Döğerlere Dâir, Türkiyat Mecmuası, (Cilt X). İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Sümer, F. (1972). Oğuzlar (Türkmenler), Tarihleri – Boy Teşkilatı- Destanları, 2. Basım, Ankara: Ankara Üniversitesi.
• Sümer, F. (1994). Yörükler, Türk Dünyası Tarih Dergisi, Sayı: 85, Ocak.
• Şenel, A. (1995). İlkel Topluluktan Uygar Topluma. 4. Basım, Ankara: Bilim ve Sanat.
• TDK, Güncel Türkçe Sözlük, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_bts&arama=kelime&guid=TDK.GTS.5a0af5030f07e1.82868430 (Erişim: 05.11.2018).
• Togan, A. Z. V. (1947). Türkili (Türkistan) ve Yakın Tarihi, (Cilt 1). İstanbul: Arkadaş, İbrahim Horoz ve Güven.
• Togan, A. Z. V. (1981). Umumî Türk Tarihine Giriş. 3. Baskı, İstanbul: Enderun.
• Tönnies, F. (2001). Community and Civil Society, Jose Harris (Edited) Cambridge, UK: Cambridge University Press.
• Turhan, M. (1958). Teknik Değişmelerin Sosyal Tesirleri. İstanbul Üniversitesi Psikoloji Çalışmaları Dergisi. (Cilt 2), 1-10.
• Turhan, M. (2002). Kültür Değişmeleri, 4. Baskı, İstanbul: Çamlıca.
• Türkay, C. (1979). Başbakanlık Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğunda Oymak, Aşiret ve Cemaatlar. Kaynak Eserler Dizisi I., İstanbul: Tercüman.
• United Nations, 1982 Provisional Guidelines On Standard International Age Classifications, New York: United Nations, 1982.https://unstats.un.org/unsd/publication/SeriesM/SeriesM_74e.pdf (Erişim: 17.05.2018).
• Ülken, H. Z. (1969). Sosyoloji Sözlüğü, MEB Yayınları Yayın No:9, Sözlük Serisi: 1, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Weber, M. (2004). Sosyoloji Yazıları. Taha Parla (Çev.). 6. Baskı, İstanbul: İletişim.
• Yalçın, N. (2013). Konar-Göçerlik ile Yerleşik Yaşamın Sosyo-Kültürel İncelemesi: Sarıkeçililer Üzerine Niteliksel Çalışma. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Maltepe Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Yalman (Yalkın), A. R. (1977). Cenupta Türkmen Oymakları, (Cilt II). Sabahattin Emir (Haz.). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Yalman (Yalkın), A. R. (1993). Cenupta Türkmen Oymakları, (Cilt I). Sabahattin Emir (Haz.). Ankara: Kültür Bakanlığı.
• Yılmaz, Y. (2012). Tarihî, Sosyal ve Kültürel Yönleriyle Türkiye’deki Honamlı Yörükleri. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi/ Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.