The meaning of the world and the worldly life in Ken’an Rifai

Yıl 2022, Sayı: 12, 185 - 218, 30.06.2022

Hatice Dilek Güldütuna , Sibel Yel

https://doi.org/10.46231/sufiyye.1105476

Öz

Ken’an Rifai (1869-1950), is one of the major sufi figures of the 20th century in the history of Turkish Sufism, who understands sufism (tasawwuf) in its broadest meaning as oneness, that is, knowing, seeing and loving this world – which is laid before man as multiplicity- as one. We understand that Rifai, whom we have come across with many detailed explanations about the nature of the world and worldly life in his discourses and works, gives particular importance to worldly life as he sees it as the only opportunity for human maturity He accepts the realm of creation as an important level of existence and handles it mostly positively in terms of being the bearer of gnosis and humanity, and expresses many descriptions and metaphors about it from different aspects. To this end, this article focuses on Ken’an Rifai’s view of worldly life and the reasons behind the importance he places on it. The study examines Ken’an Rifai’s discourses, Mathnawi commentaries, as well as, his poems in order to understand his views about the world as a place of manifestation for the divine names. In his view, the world is the place of manifestation of divine names. It is the place where God’s love is experienced and divine knowledge is attained. In his perspective, heaven, hell, the right path (ṣirāṭ mustaḳīm), mīzān are all realities that can be comprehended in this world, and this world of multiplicity and trial is as much a place of the union as it is the place of education and training. He also believes that for those who recognize the names and attributes of God everywhere, this world is already a paradise and it is the perfect human being (al-insān al-kāmil) who teaches all these to people.

Anahtar Kelimeler

Ken’an Rifai, world (`ālam al-mulk wa’l-shahāda), wordly life, school of gnosis, pure heart (ḳalb salīm), knowledge, deed (‛amal), istiḳāma, perfect human being.

Ken’ân Rifâî’de Dünya Algısı ve Dünya Hayatı’nın Önemi

Öz

Ken’ân Rifâî (1869-1950), Türk Tasavvuf târihinin 20. yüzyıldaki en önemli mutasavvıf şahsiyetlerinden birisidir. O tasavvufu, en geniş mânâsıyla birlemek, yani kesret hâlinde insanın önüne serilen bu dünya âlemini bir bilip, bir görüp, bir sevmek olarak anlamıştır. Sohbet ve eserlerinde dünyanın mâhiyeti ve dünya hayatına dâir tafsilli pek çok açıklamalarına rastladığımız Rifâî’nin dünya hayatını, insanın tekâmülü açısından yegâne fırsat olarak görmesi dolayısıyla özellikle ehemmiyet verdiği anlaşılmaktadır. Önemli bir varlık safhası kabul ederek, irfân ve insanlığın taşıyıcısı olması bakımından büyük oranda olumlu olarak ele aldığı şehâdet âlemi için farklı cihetlerden birçok tarif ve metaforlar dile getiren Ken’ân Rifâî’nin dünya görüşü ve dünya hayatına verdiği önem ve sebepleri bu makalenin konusunu teşkil etmektedir. Bu amaçla, Ken’ân Rifâî’nin sohbetleri, ilâhî külliyâtı ve Mesnevî şerhleri incelenerek, ilâhî isimlerin tecelli mahalli, bir irfan mektebi ve kâmil insanın zuhur yeri olarak dünya hakkındaki yorum ve görüşleri değerlendirilmiştir. Ona göre dünya, İlâhî isimlerin zuhur mahallidir. Allah aşkının yaşandığı ve Allah ilminin kazanıldığı yerdir. Cennet, cehennem, sırât-ı müstakīm, mîzân, hepsi bu âlemde idrâk edilebilen hakikatler olup, bu çokluk ve imtihan âlemi terbiye ve tahsil dünyası olduğu kadar vuslat meydanıdır. Her yerde Allah’ın isim ve sıfatlarını görenler için bu âlem cennetten ibarettir. Bütün bunları insana öğreten ise kâmil insandır.

Anahtar Kelimeler

Ken’ân Rifâî, dünya, irfan, cennet, ilim, amel, istikāmet, kalb-i selîm, kâmil insan

Kaynakça

• Aclûnî, İsmail b. Muhammed. Keşfü’l-Hafâ ve Müzîlü’l-İlbâs. 2 cilt. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, 1352.
• Altuntaş, Mehmet. “Dünyanın Değerine Dair Ayetler Üzerine Bir İnceleme”. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 13/13 (2018), 103-128.
• Aydın, İbrahim Hakkı. “Kenz-i Mahfî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 25/258-259. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Ayverdi, Sâmiha vd. Ken’an Rifâî ve Yirminci Asrın Işığında Müslümanlık. İstanbul: Kubbealtı Neşriyatı, 2003.
• Bedevî, Abdurrahman. Şaṭaḥâtü’ṣ-ṣûfiyye. Kahire: y.y., 1949.
• Büyükaksoy, Kazım. Ken’ân Rifâî‘den Mesnevî Hatıraları. haz. Arzu Eylül Yalçınkaya. İstanbul: Nefes Yayınları, 2013.
• Chittick, William C. “el-Konevî’den el-Kayserî’ye Beş İlâhi Hazret”. çev. Turan Koç. İbn Arabî Geleneği ve Dâvûd el-Kayserî. 153-154. İstanbul: İnsan Yayınları, 2011.
• el-Cündî, Abdülhalîm. el-İmam Ca‘fer es-Sâdık. thk. Kemâl es-Seyyid. Kum: Müessese-i ensâriyan, 1995.
• Çelik, İsa. “Tasavvufî Gelenekte Hazarât-ı Hams veya Tenezzülât-ı Seb’a Anlayışı”. Tasavvuf İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 10 (2003), 159-184.
• Demirci, Mehmet. “Hakîkat-i Muhammediyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 15/179-180. Ankara: TDV Yayınları, 1997.
• Eraydın, Selçuk. Tasavvuf ve Tarikatlar. İstanbul: İFAV Yayınları, 1994.
• Erginli, Zafer. "Temel Tasavvuf Klasiklerinde Dünyâ Algısına Toplu Bir Bakış". Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 15/2 (Haziran 2006), 117-181.
• Gedikli, Fikret. “Kur’an’da Anlatılan Dünya Hayatının Mahiyeti”. Turkish Studies 2/13 (Mart 2018), 435-455.
• İbn ‛Arabî, Muḥyiddîn. Fuṣûṣu’l-Ḥikem ve-t-ta‛lîḳāt ‛aleyhi. haz. Ebü’l-‛Alâ Afîfî. Beyrut: Dârü’l-Kitâbü’l-ʿArabî, 1980.
• İbn Arabî, Muhyiddin. Fütûhât-ı Mekkiyye 8. çev. Ekrem Demirli. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2008.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükrim el-İfrîkî el-Mısrî. Lisânu’l-‘Arab. Beyrût: Daru Sadır, 2003.
• İbnü’l-Arabî. el-Fütûḥâtü’l- Mekkiyye. Kahire: Dârü’l-Kütübü’l-‛Arabiyye, 1911.
• İsfahânî, er-Rağıb. el-Müfredât fî Ğarîbi`l-Kur`ân. B.y. Mektebetu Nezâr Mustafa el-Bâz, ts.
• Gramlich, Richard. Weltverzicht: Grundlagen und Weisen islamischer Askese. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 1997.
• Karakuş, Abdulkadir. “Kur’an Perspektifinden Dünya ve Ahiret Arasındaki Münasebet”. Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 12 (Kasım 2018), 203-220.
• Kur’ân-ı Kerîm Meâli. haz. Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2. Basım, 2005.
• Nesâî, Ebû Abdirrahmân Ahmed b. Şuayb b. Alî. Sünenü’n-Nesâî. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1992.
• Özel, Ahmed Murat. “Şâzeliyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 38/387-390. Ankara: TDV Yayınları, 2010.
• Rifâî, Ahmed er-. El-Bürhânü’l-müeyyed. ed. Ahmed Farid el-Mezîdî. Beyrut: Dârü‘l-kutubü’l-İlmîye, 2010.
• Rifâî, Ken’ân. İlâhiyât-ı Ken’ân: İlâhî ve Manzûmeler. haz. Mustafa Tahralı. İstanbul: Cenan Eğitim, Kültür ve Sağlık Vakfı Neşriyâtı, 2013.
• Rifâî, Ken’ân. Sohbetler. İstanbul: Kubbealtı Neşriyâtı, 2. Basım, 2000.
• Rifâî, Ken’ân. Şerhli Mesnevî-i Şerif. İstanbul: Kubbealtı Neşriyâtı, 2. Basım, 2000.
• Sargut, Cemâlnur. Cân-ı Candır Hz. Ahmed Muhammed Mustafâ (s.a.s). İstanbul: Nefes Yayınları, 11. Basım, 2019.
• Sargut, Cemâlnur. Hz. Âdem Fusûsu'l Hikem 1. İstanbul: Nefes Yayınları, 22. Basım, 2019.
• Sargut, Cemâlnur. Hz. Hûd Fusûsu'l Hikem 10. İstanbul: Nefes Yayınları, 1. Basım, 2019.
• Sargut, Cemâlnur. Hz. Şît Fusûsu'l Hikem 2. İstanbul: Nefes Yayınları, 11. Basım, 2019.
• Sargut, Cemâlnur. Hz. Şuayb Fusûsu'l Hikem 12. İstanbul: Nefes Yayınları, 1. Basım, 2021.
• Uludağ, Süleyman. “Dünya”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 10/22-25. Ankara: TDV Yayınları, 1994.
• Üzüm, İlyas. “Dünya”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 26/59-60. Ankara: TDV Yayınları, 2002.
• Yalçınkaya, Arzu Eylül. “Ahmed er-Rifâî’nin Tasavvuf Anlayışının Anahtar Kavramları: Tevâzu, Meskenet, Züll, İnkisâr, Acz, Fakr”. Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü Dergisi 1/1 (Mayıs 2022), 93-112.
• Yalçınkaya, Arzu Eylül. Ken’an Rifâî’nin Mesnevî Sohbetleri: Üçüncü Cilt İkinci Defter. İstanbul: İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2012.
• Yalçınkaya, Arzu Eylül. Ken'ân Rifâî: Hayatı Eserleri ve Tasavvuf Anlayışı. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 2020.
• Yel, Sibel. Ken’ân Rifâî’nin Eserlerinde Vücûd Mertebeleri ve Tasavvufî Hayat. İstanbul: Üsküdar Üniversitesi, Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, 2022.
• Yıldırım, Ahmet. Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları. Ankara: Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, 1996.
• Yıldırım, Ahmet. Tasavvufun Temel Öğretilerinin Hadislerdeki Dayanakları Ankara: Diyanet Vakfı Yay., 2000.
• Yılmaz, Ömer. “Tasavvuf Kültüründe İnsan–Dünya İlişkisi”. Tasavvuf: İlmî ve Akademik Araştırma Dergisi 8/18 (Ağustos 2007), 191-203.