ÜST HAKKININ SÜRESİNDEN ÖNCE ARAZİ MALİKİNE DEVRİ

Yıl 2024, , 2769 - 2808, 28.12.2024

Elif Rumeysa Gürbüz

https://doi.org/10.15337/suhfd.1499920

Öz

Üst hakkının süresinden önce arazi malikine devri, Türk Medeni Kanunu’nun 831. ve 833. maddeleri arasında düzenlenen, üst hakkı sahibinin bu haktan doğan yetkilerinin sınırlarını ağır şekilde aşması veya sözleşmeden doğan yükümlülüklerini önemli ölçüde ihlal etmesi durumunda arazi maliki tarafından başvurulabilecek hukuki bir yoldur. Kanun koyucu 1990 yılında getirmiş olduğu hükümlerle süresinden önce devri düzenleme altına almış olmasına rağmen bu müessese uygulamada doğru şekilde anlaşılamamıştır. Her şeyden önce süresinden önce devir, üst hakkının sona erme hallerinden birisi değildir. Zira devir durumunda üst hakkı sona ermemekte, malik lehine irtifaka dönüşmektedir. Ayrıca arazi malikinin, üst hakkının kendisine devrini isteyebilmesi için hak sahibine uygun bir bedel ödemesi gerekmektedir. Kusur, bedelin belirlenmesinde indirim sebebi olarak dikkate alınmalıdır. Taraflar sözleşmeye, bedelsiz bir şekilde üst hakkının devredileceğine ilişkin bir kayıt koyarlarsa, süresinden önce devre ilişkin hükümlerin emrediciliğinin bir sonucu olarak sözleşmenin bu hükmü geçersizdir. Bedel taraflarca sözleşmede kararlaştırılmış ise uygun bedel olma şartını sağladığı takdirde geçerli kabul edilmelidir.

Anahtar Kelimeler

Üst hakkı, irtifak hakkı, uygun bedel, kusur, malik lehine irtifak

Kaynakça

• AKÇAAL, Mehmet: Eşya Hukuku, Yetkin Yayınları, Ankara, 2021.
• AKDUMAN, Umutcan/YENİCE, Sedat: “Gayrimenkule Dayalı Haklardan Üst Hakkının Değerlemesi ve Örnek Uygulamalarla İn-celenmesi”, Ekonomi ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 2020, C. 2, S. 1, s. 26-41.
• AKINTÜRK, Turgut/KUNTALP, Erden: “Paftos ve Örfü Belde”, AÜHFD, C. 19, S. 1, 1962, s. 493-495.
• AKİPEK, Jale G.: “Üst Hakkı Kavramı, Muhtevası ve Mahiyeti”, Prof. Dr. H. C. Oğuzoğlu’na Armağan, Ankara, 1972, s. 25-69. (AKİPEK, Üst Hakkı)
• AKİPEK, Jale G.: Türk Eşya Hukuku (Aynî Haklar), Üçüncü Kitap-Mahdut Aynî Haklar, Sevinç Matbaası, Ankara, 1974. (AKİ-PEK, Eşya Hukuku)
• ARAL, Vecdi: İnşaat (Üst) Hakkı, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1962.
• ATLAN GÜRER, Hülya: Tapu Kütüğüne Taşınmaz Olarak Kaydedi-lebilen Bağımsız ve Sürekli İrtifak Hakları, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2021.
• AYAN, Mehmet: Eşya Hukuku III-Sınırlı Aynî Haklar, 9. Baskı, Adalet Yayınevi, Ankara, 2020.
• AYİTER, Nuşin: Eşya Hukuku, Sevinç Matbaası, Ankara, 1977.
• BELEN, Herdem: “Üst Hakkında Süresinden Önce Devir Talebine Esas Edimler ve Buna Bağlı Hukuksal Sonuçlar”, Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 4, 2005, s. 31-53.
• BRÜCKNER, Christian/KUSTER, Mathias: Die Grundstücksgeschäfte Schweizer Immobiliarsachenrecht für Praktiker, 2. Aufl., Schulthess Juristische Medien AG, Zürich, 2021.
• CANONICA, Francesco: Die Bewertung von Baurecht, Nutzniessung und Wohnrecht, Stämpfli Verlag, Bern, 2016.
• DEMİRSATAN, Barış: Sözleşmeden Doğan Üst Hakkı Bedeli ve Bedel Borcuna Aykırılığın Sonuçları, 2. Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• DÖRTTEPE OKUTAN, Ayşegül: Türk Medeni Kanunu Uyarınca Üst Hakkının Sona Ermesi ve Sonuçları, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• ENDES SELVİ, Nurtaç: Üst Hakkının Sona Ermesi, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı, Konya, 2023.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 27. Baskı, Yetkin Ya-yınları, Ankara, 2022.
• ERGANİ, Emre Ergin: Üst Hakkı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Ana Bilim Dalı, Antalya, 2015.
• ERGÜNE, Mehmet Serkan: “Üst Hakkının Tasarruf İşlemlerine Konu Olmasına İlişkin Hukukî Sorunlar”, İÜHFM, C. LXVI, S. 1, 2008, s. 275-292.
• ERTAŞ, Şeref: Eşya Hukuku, 10. Baskı, Barış Yayınları, İzmir, 2012.
• ESENER, Turhan/GÜVEN, Kudret: Eşya Hukuku, 7. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2017.
• GENÇCAN, Ömer Uğur: Türk Medeni Kanunu Yorumu, 3. Cilt-Md. 495-1030, Yetkin Yayınları, Ankara, 2015.
• GÜMÜŞ, Mustafa Alper: "Yeni Türk Medenî Kanunu Hükümleri ile Karşılaştırmalı Olarak Medenî Kanun'un Üst Hakkına İlişkin Hükümlerinde Üst Hakkı İlişkisinin Tarafları ve İlgilileri İçin Kabul Edilmiş "Tazminat (Bedel) Alacakları" ve "İpotek Hakları"”, Bilgi Toplumunda Hukuk-Ünal Tekinalp’e Armağan, C. II, 2003, s. 533-564.
• GÜRZUMAR, Osman Berat: Türk Medeni Hukukunda Üst Hakkı, 2. Baskı, Beta Yayıncılık, İstanbul, 2001.
• HALACZINSKY, Raymond: Rössler/Troll Bewertungsgesetz (BewG) Kommentar, Band 1, §§ 1-150, 37. Aufl., Vahlen Verlag, München, 2023.
• HENGGELER, Benno: Die Beendigung der Baurechtsdienstbarkeit infolge Zeitablaufs und der vorzeitige Heimfall (Art. 779c ff. ZGB), Schultess Juristische Medien AG, 2005.
• HITZ, Flurina: Das Baurecht als Selbstständiges und Dauerndes Recht: Konstruktion aus Dinglichen und Obligatorischen Rechtspositionen, Schulthess Juristische Medien AG, Zürich, 2017.
• IŞIKAL, Alper: Türk Medeni Hukukunda Üst Hakkı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Medeni Hukuk Bilim Dalı, İstan-bul, 2023.
• KARACA, Ayşe: Üst Hakkı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Medeni Hukuk Bilim Dalı, Ankara, 2015.
• KARAUZ, Agâh Kürşat: Üst Hakkının Süresinin Sona Ermesi, Seçkin Yayınları, Ankara, 2022.
• KAŞAK, Fahri Erdem: İnşaatçı İpoteği (TMK m. 895-897), Yayımlan-mamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk (Medeni Hukuk) Anabilim Dalı, Ankara, 2011.
• KOHLER, Daniela: “Sachenrecht / Stockwerkeigentum am Baurecht – ein komplexes sachenrechtliches Konstrukt”, Sachenrecht, Obligationenrecht und mehr Liber amicorum für Jörg Schmid zum 60, Hürlimann-Kaup, Bettina/Eitel, Paul/Hartmann, Stephan/Haas, Raphaël (Hrsg), Schulthess Juristische Medien AG, Zürich, 2019, s. 89-107.
• OĞUZMAN, Kemal/SELİÇİ, Özer/OKTAY-ÖZDEMİR, Saibe: Eşya Hukuku, 24. Baskı, Filiz Kitabevi, İstanbul, 2022.
• OĞUZMAN, Kemal: “Eşyaya Bağlı Haklar ve Borçlar”, İÜHFM, C. 31, S. 1-4, 1965, s. 209-219.
• ONAR, Sıddık Sami: “Osmanlı İmparatorluğunda İslam Hukukunun Bir Kısmının Codification’u: Mecelle”, İÜHFM, C. XX, S. 1-4, 1955, s. 57-85.
• ÖZBİLEN, Arif Barış: “Üst Hakkı İradı ve Bu İradın Ödenmesine İliş-kin Alacağın Güvencesi Olarak Kanunî İpotek Hakkı”, TBB Dergisi, C. 29, S. 126, 2016, s. 263-310.
• ÖZCAN BÜYÜKTANIR, Burcu G.: “Üst Hakkının Sona Ermesi”, BÜHFD, C. 14, S. 173-174, 2019, s. 243-267.
• ÖZMEN, E. Saba/KORKMAZ, Tuba: “Kamu Arazilerinde Turizm Amaçlı Kurulmuş Üst Hakkının Sona Ermesinde Yaşanan Problemler”, MHFD, S. 1, 2020, s. 153-186.
• PRADERVAND-KERNEN, Maryse: “Dienstbarkeitsrecht/Servitudes Urteilsbesprechung: TC FR 101 2021 307”, Baurecht/Droit de la Construction (BR/DC), S. 167, 2023.
• SİRMEN, Lale: Eşya Hukuku, 10. Baskı, Yetkin Yayınevi, Ankara, 2022.
• SPYCHER, Stephan: ZGB Kommentar Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Orell Füssli Kommentar, 4. Aktualisierte Aufl., Zürich, 2021.
• STADLIN, Markus W./OLANO, Oscar: “Stockwerkeigentum am Baurecht – Regelung der Heimfallentschädigung im allgemeinen und im speziellen bezüglich "gemischt" genutzter Sonder-rechtseinheiten”, AJP/PJA, 5/2006, s. 542-548.
• STAUDINGER, Ansgar: Handkommentar zum BGB, Reiner Schulze u.a., Buch 3: Sachenrecht, §§ 903 – 1017, 11. Aufl., Nomos Verlagsgesellschaf, Baden-Baden, 2021.
• TEK, Gülen Sinem: Yararı Kalmayan ya da Azalan İrtifak Haklarının Sona Ermesi (MK m. 785), On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2017.
• ÜNAL, Mehmet: “Malik Lehine Sınırlı Aynî Hak Kavramı”, GÜHFD, C. XII, S. 1-2, 2008, s. 223-236. (Malik Lehine)
• ÜNAL, Mehmet: Türk Medeni Hukukunda Yapı (Üst) Hakkı, AÜSBE Yayınları, Ankara, 1988. (Yapı Hakkı)
• WEISS, Andrea Christina/TSCHUMI, Benjamin: “Stockwerkeigentum – Wertanlage oder Fehlinvestition?”, Luzerner Tag des Stockwerkeigentums 2018, Amédéo Wermelinger (Hrsg), Stämpfli Verlag AG, Bern, 2018, s. 85-119.
• WEIß, Bernhard: Münchener Kommentar zum BGB, Band 8, Sachenrecht, §§ 854-1296, ErbbauRG, 9. Aufl., C. H. Beck Verlag, München, 2023.
• WINKLER, Karl/SCHLÖGEL, Jürgen: Erbbaurecht, 7. Aufl., C.H. Beck, 2021.
• WOLFISBERG, Jonas: Abwehransprüche im Verhältnis zwischen dem Grundeigentümer und dem Bauberechtigten, Schulthess Ver-lag, Zürich, 2022.
• YİĞİT, Pınar/ERSÖZ, Oğuz: “Türk Medeni Kanunu Hükümleri Çerçevesinde Üst Hakkının Genel Teorisi ve Üst Hakkının Süresinin Bitiminden Önce Devri İmkânı”, İstanbul Barosu Dergisi, C. 90, S. 6, 2016, s. 166-174.
• YÜCER AKTÜRK, İpek: Üst Hakkı Sözleşmesi, 1. Baskı, Yetkin Yayınları, Ankara, 2022.
• ZGRAGGEN, Cornelio: “Kostenverteilung und Haftung für Beiträge im Stockwerkeigentum”, LBR-Luzerner Beiträge zur Rechtswissenschaft, Jörg Schmid (Hrsg), Schulthess Juristische Medien AG, Band 149, 2020, s. 180-203.