Roma Hukukunda Rehin Sözleşmesi ve Lex Commissoria Yasağı

Yıl 2018, , 533 - 561, 13.09.2018

Nurtaç Endes

https://doi.org/10.15337/suhfd.358532

Cited By: 1

Öz

    Rehin, bir alacağın güvence altına alınmasına yarayan,
borçlu tarafından veya üçüncü bir şahıs tarafından temin edilen, alacaklının
borçlu tarafından tatmin edilmemesi halinde rehin konusu malın zilyetliğini
kazandığı, söz konusu malı satıp, satış bedeli üzerinden alacağını elde etme
imkânı bulduğu bir sınırlı aynî hakkı ifade etmektedir.

    Rehin, bünyesinde rehin hakkı ve rehin sözleşmesini de
barındıran bir kavram olarak karşımıza çıkar. Bu bakımdan, rehin hakkı ve rehin
sözleşmesi kavramları birbirinden farklıdır. Günümüz hukukunda aynî teminat
içinde değerlendirilen bu kavramların temelde Roma Hukuku’na dayandığı
görülmektedir. Sadece bu kavramlar değil, rehin alanın rehinle teminat altına
aldığı alacağını tahsil edememesi halinde, rehin konusu mal üzerindeki
hâkimiyetini ve yetkisinin sınırını açıklayan lex commissoria yasağı da Roma Hukuku’nda doğmuş ve Türk Medeni
Kanunu’muza yerleşmiş bir kavram olarak karşımıza çıkmaktadır.    

    Bu nedenle, bu makalede öncelikle
rehin hakkı ve rehin sözleşmesi kavramları arasındaki fark ele alınmış, daha
sonra Roma Hukuku’ndaki rehin sözleşmesine dair esaslar ve özellikle lex commissoria yasağı, günümüz hukuku
ile de bağlantılı olarak açıklanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rehin, Rehin Hakkı, Rehin Sözleşmesi, Lex Commissoria Yasağı, Rehnin Paraya Çevrilmesi

Pignus and Lex Commissoria Prohibition in the Roman Law

Öz

The
pledge represents a limited real right which is obtained by debtor or the third
party; guarantees a claim; allows creditor to acquire the possession of
property in pledge in case of not satisfied by debtor; enables creditor to sell
the property and to get the claim upon sale price.

The
pledge is regarded as a concept which contains the right of pledge and pledge
agreement in itself. In this regard, the concepts of pledge agreement and the
right of morgage are different from eachother.In today's law, it is seen that
these concepts which are evaluated in collateral security,  are essentially  based on Roman Law. In case pledgee do not
collect the pledge - guarenteed claim, not only these concepts but also lex
commissoria prohibition is known as a concept which explains the dominance on
property in pledge and the boundary of the aouthority, has been originated in
Roman Law and established in Turkish Civil Code.

For
this reason, in this article primarily the difference between the concepts such
as the right of morgage and pledge agreement was discussed and then principles
concerning the pledge agreement in Roman Law and especially lex commissoria
prohibition was explained in connection with today's law.

Anahtar Kelimeler

Pledge, Right of mortgage, Pledge contract, Lex commissoria prohibition, Foreclosure

Kaynakça

• Akıncı, Şahin : Roma Hukuku Dersleri, 6. B., Konya 2013, (Akıncı, Roma Dersler). Akıncı, Şahin: Roma Borçlar Hukuku, Konya 2015, (Akıncı, Roma Borçlar). Aslanova, Kemale: Roma Hukuku’nda Rehin Akti (Pignus), Rehin Hakkı (Hypotheca) ve Türk Hukuku’na Etkileri, T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Aralık 2009. Dereli, Zeliha : Lex Commissoria Yasağı, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk (Medenî Hukuk) Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2009. Erdoğmuş, Belgin: Roma Borçlar Hukuku Dersleri, İstanbul 2005, (Erdoğmuş, Borçlar). Erdoğmuş, Belgin: Roma Eşya Hukuku, 5. B., İstanbul 2012, (Erdoğmuş, Eşya). Gaius Institutuiones: (http://www.thelatinlibrary. com/gaius2.html#60, E.T. 14.02.2016) Günel, Onur Kerem: Lex Commissoria Prohibition, (www.ogunel.av.tr/LEX%20COMMISSORIA%20YASAGI, E.T. 23.03.2015). Gürten, Kadir: Roma Hukukunda Kefalet Akdi, Ankara 2007. Kahraman, U. Hakan: Rehnin Paraya Çevrilmesi Yoluyla İcra Takibi, (www.turkhukuksitesi.com/ makale_1053.htm, E.T. 18.05.2015). Karaman, Başak: Roma Hukukunda Kefalet Akdi, İstanbul 2008. Koschaker, Paul/ Ayiter, Kudret: Roma Özel Hukukunun Ana Hatları, Ankara 1983. Kurt, Fatma: Lex Commissoria (Mülküne Geçirme) Yasağı (Amacı, Kapsamı ve Alacaklıya Rehinli Malı Özel Yollardan Paraya Çevirme Yetkisi Verilmesi İle İlişkisi) Yasakların Sorgulanması ve Sınırlandırılması Önerisi, İstanbul Barosu Dergisi, C. 82, 2008/1,(www.istanbulbarosu.org.tr/yayinlar/BaroDergileri/ibd/20081/ibd20081110.pdf, E.T. 23.03.2015). Kuru, B./ Arslan, R./ Yılmaz, E.: İcra ve İflâs Hukuku Ders Kitabı, 28. B, Ankara 2014. Oğuzoğlu, Cahit: Roma Hukuku, Ankara 1959. Özen, Burak: 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Kefalet Sözleşmesi, 3. B., İstanbul 2014. Özsunar, Erdal: Roma Hukukunda Rehin Hakkı (Pignus- Hypotheca), (webb.deu.edu.tr/hukuk/dergiler/DergiMiz72/PDF/ozsunay5.pdf, E.T.23.03.2015). Peter, H./ Karadeniz, Ö.: Roma ve Pandekt Hukukunda Fiducia ve Güvenli Kazandırıcı Hukuki Muameleler, (http://acikarsiv.ankara.edu.tr/browse/10204/, E.T. 17.04.2015). Rado, Türkân: Roma Hukuku Dersleri Borçlar Hukuku, İstanbul 2014. Salvatore Di Marzo: (Çev. Ziya Umur), Roma Hukuku, İstanbul 1954, (Marzo, Roma Hukuku). Savaş, Fatma Burcu: İpoteğin Paraya Çevrilmesi Yolu İle İlamsız Takip, İstanbul Barosu Dergisi, C. 81, 2007/ 6, (http://www.istanbulbarosu.org.tr/yayinlar/BaroDergileri/ibd/20076/ibd20076111.pdf, E.T. 04.02.2016). Tahiroğlu, Bülent: Roma Borçlar Hukuku, İstanbul 2005. Umur, Ziya: Iustinianus Institutiones, İstanbul 1968. Umur, Ziya: Roma Hukuku Ders Notları, İstanbul 1987, (Umur, Ders Notları).