Mahkemeden İzin Alınmaksızın Gerçekleşen Cinsiyet Değişikliğinin Türk Hukuku Açısından Değerlendirilmesi

Yıl 2021, , 725 - 758, 15.03.2021

Yasemin Yücesoy Yılmaz

https://doi.org/10.15337/suhfd.859698

Cited By: 1

Öz

4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (TMK) m. 40 hükmünde, “cinsiyet değişikli-ğinde” başlığı altında Türk Hukuku’nda cinsiyet değişikliğinin esasları düzen-lenmiştir. Bu hükme göre, cinsiyetini değiştirmek isteyen kimsenin, şahsen başvuruda bulunarak mahkemece cinsiyet değişikliğine izin verilmesini istemesi gerekmektedir. İznin verilmesi, istem sahibinin onsekiz yaşını doldurmuş bulunmasına, evli olmamasına, ayrıca transseksüel yapıda olup, cinsiyet değişikliğinin ruh sağlığı açısından zorunlu olduğunu bir eğitim ve araştırma hastanesinden alınacak resmî sağlık kurulu raporuyla belgelemesine bağlıdır. Verilen izne bağlı amaç ve tıbbî yöntemlere uygun bir cinsiyet değiştirme ameliyatı gerçekleştirildiği resmî sağlık kurulu raporuyla doğrulanırsa, mahkemece nüfus sicilinde gerekli düzeltmenin yapılmasına karar verilmektedir. Anılan hükme göre bir kişinin cinsiyet değiştirebilmesi, bu hususta mahkemece izin verilmesine bağlıdır. Yasal düzenleme böyle olmasına rağmen gerçek hayatta mahkemeden izin almaksızın cinsiyet değiştirme operasyonu geçiren kişiler olacaktır. Eldeki çalışmada, mahkemeden izin alınmaksızın gerçekleşen cinsiyet değişikliği Türk Hukuku açısından değerlendirilecektir.

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet Değiştirme, Transseksüel, ruh sağlığı, resmi sağlık kurulu raporu, nüfus sicili

The Evaluation of Realized Gender Change without Permission From The Court in Terms of Turkish Law

Öz

In Turkish Civil Code (Numbered 4721) article 40, under the heading “in gender change”, the principles of sex change are regulated in Turkish Law. According to this provision, the person who wishes to change his/her gender should apply by requesting the court to allow the gender change. The granting of the permit depends on the fact that the claimant has reached the age of eighteen, is not married, and is also transsexual and certifies in a formal health committee report from a training and research hospital that sex change is essential for mental health. If it is confirmed by the official health committee report that a sex change operation is performed in accordance with the purpose and medical methods given for permission, the court decides to make the necessary correction in the population registry. According to the provision, the ability of a person to change sex depends on the permission of the court. While this is the legal arrangement, there will be people who have undergone a gender reassignment operation in real life without permission from the court. In the study, gender change without permission from the court will be evaluated in terms of Turkish Law.

Anahtar Kelimeler

Gender change, transsexual, mental health, formal health committee report, population registry

Kaynakça

• AKİPEK, Jale/AKINTÜRK, Turgut/ATEŞ, Derya: Türk Medenî Kanunu Başlangıç Hükümleri Kişiler Hukuku, Birinci Cilt, Yenilenmiş 14. Baskı, İstanbul 2018.
• ALÇIK, Merve: “Türk Anayasa Mahkemesinin Trans Bireylere İlişkin Cinsiyet Değişikliği Kararları Üzerine Bir Değerlendirme”, DEÜHFD, Prof. Dr. Durmuş TEZCAN’a Armağan, C. 21, Özel S., Y. 2019, (s. 1875-1906).
• ARPACI, Abdülkadir: “Yasal Olmayan Cinsiyet Değiştirme ve Sonuçları”, MÜHFD, S. 1, Y. 2007, (s. 309-312).
• AŞÇIOĞLU, Çetin: Tıbbi Yardım ve El Atmalardan Doğan Hukuki Sorumluluklar, Ankara 1993.
• ATAMER, M. Yeşim/TAŞKIN, Z. Damla: “Transseksüellere İlişkin Hukuksal Düzenlemeler: Uygulama, Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne Aykırı Yönler ve Revizyon Teklifleri”, YD, C. 42, S. 4, Y. 2016, (s. 719-782).
• AYAN, Serkan: Evlilik Birliğinin Korunması, Ankara 2004.
• BAFRA, Jale: “Türkiye’de Cinsiyet Değişikliği Ameliyatlarında Tıbbi ve Hukuki Sorunlar”, Türkiye Klinikleri Adli Tıp ve Adli Bilimler Dergisi, C. 1, Y. 2004, (s. 47-54).
• CUMALIOĞLU, Emre: “Transseksüellerin Sicil Cinsiyetini Değiştirmelerinde Kısırlık Ve Ameliyat Zorunluluğu Türk Medeni Kanunu’nun 40. Maddesi Anayasa’ya Aykırı Mıdır?”, İKÜHFD,15 (2) 2016, (s. 439-464).
• DEMİRBOĞA, Dursun Ali: “Kişiliğin Korunması Hükümleri Bakımından Türk Medeni Kanununa Göre Cinsiyet Değişikliği”, ÇÜHFD, C. 3, S. 2, Y. 2018, (s. 43-69).
• DURAL, Mustafa: Türk Medenî Hukukunda Gerçek Kişiler, İstanbul 1977.
• DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan: Türk Özel Hukuku, C. II, Kişiler Hukuku, 15. Baskı, İstanbul 2014.
• DURAL, Mustafa/ÖĞÜZ, Tufan/GÜMÜŞ, Mustafa Alper: Türk Özel Hukuku, C. III, Aile Hukuku, 10. Bası, İstanbul 2015.
• EDİS, Seyfullah: Medenî Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları No: 41, 4. Basıdan Tıpkı Basım, Ankara 1993.
• GENÇCAN, Ömer Uğur: 6100 Sayılı HMK Hükümlerine Göre Medeni Hukuk Davaları, Ankara 2013.
• GÜVEN, Kudret: “Cinsiyet Değişikliği ve Hukukî Sonuçları”, GÜHFD, C. 1, S. 1, Y. 1997, (s. 45-80), (Kısaltılmışı: GÜVEN, Cinsiyet Değişikliği).
• GÜVEN, Kudret: “Cinsel Kimlik Üzerinde Hak Kavramı ve Korunması: Transseksüellik Ve İnterseksüellik”, BÜHFD, C.I, S.1,Y. 2015, (s. 133-176), (Kısaltılmışı: GÜVEN, Cinsel Kimlik).
• HAKERİ, Hakan: “Cinsiyet Değiştirme Hukuku”, Sağlık Düşüncesi ve Tıp Kültürü Platformu, (http://www.sdplatform.com/Dergi/756/Cinsiyet-degistirme-hukuku.aspx, Erişim tarihi ve saati: 15.08.2019, 12:04).
• HATEMİ, Hüseyin/KALKAN OĞUZTÜRK, Burcu: Kişiler Hukuku (Gerçek Kişiler-Tüzel Kişiler), İstanbul 2013.
• KESKİN, Necla/YAPÇA, Gamze/TAMAM, Lut: “Transseksüalizm: Klinik Özellikleri ve Yasal Konular”, Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current Approaches in Psychiatry 2015; 7(4), (s. 436-447).
• KILIÇOĞLU, Ahmet M.: Medeni Hukuk, Temel Kavramlar, Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku, Ankara 2016.
• KOCAYUSUFPAŞAOĞLU, Necip: Türk Hukukunda Transseksüeller Nüfus Kütüğündeki Cinsiyet Kaydının Düzeltilmesi İçin Dava Açabilir Mi?, İstanbul, 1986.
• KORKMAZ ÇETİN, Saniye/YEKTAŞ, Çiğdem/BİLDİK, Tezan/DALKILIÇ, Meryem/TAMAR, Müge: “Ergenlerde Cinsel Kimlik Ve Yönelim Sorunlarında Değerlendirme Ve İzlem: Dört Kız Olgu”, Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 21 (1) 2014, (s. 51-64).
• OĞUZMAN, M. Kemal/SELİÇİ, Özer/OKTAY-ÖZDEMİR, Saibe: Kişiler Hukuku (Gerçek ve Tüzel Kişiler), 14. Bası, İstanbul 2014.
• ÖZAY, Hilal: “İslâm Hukuku Açısından Cinsiyet Değiştirme”, GÜİFD, C. 4, S. 1, Y. 2016, (s. 1-36).
• ÖZTAN, Bilge: Şahsın Hukuku Hakikî Şahıslar, Ankara 1987.
• RUHİ, Canan/RUHİ, Ahmet Cemal: Nüfus Davaları-Nüfus Kayıtlarına İlişkin Düzeltme Davaları-, Ankara 2017.
• SAĞLAM, İpek: “Türk Medeni Kanunu Madde 40 Üzerine Bir Değerlendirme”, AÜEHFD, C. VIII, S. 3-4, Y. 2004, (s. 455-489).
• SEROZAN, Rona: Medeni Hukuk, Genel Bölüm/Kişiler Hukuku, 4. Bası, İstanbul 2013.
• SERT, Selin: “Türk Medeni Hukukunda Cinsiyet Değiştirme”, TBB Dergisi 2015 (118), (s. 255-270).
• TEKİNAY, Selâhattin Sulhi: Medenî Hukukun Genel Esasları ve Gerçek Kişiler Hukuku, Altıncı Bası, İstanbul 1992.
• TURAN BAŞARA, Gamze: “Türk Medenî Kanununun 40’ıncı Maddesi Kapsamında Cinsiyet Değişikliği ve Hukukî Sonuçları”, TBB Dergisi 2012 (103), (s. 245-266).
• TURAN, Şenol/AKSOY POYRAZ, Cana/İNCE, Ezgi/SAKALLI KANİ, Ayşe/EMÜL, Hacı Murat/DURAN, Alaattin: “Cinsiyet Değiştirme Ameliyatı İçin Psikiyatri Kliniğine Başvuran Transseksüel Bireylerin Sosyodemografik ve Klinik Özellikleri”, Türk Psikiyatri Dergisi, Y. 2015, 26(3), (s. 153-160).
• WILL, Michael R./ÖZTAN, Bilge; “Hukukun Sebebiyet Verdiği Bir Acı-Transseksüellerin Hukukî Durumu-, AHFD, C. 43, S.. 1-4, (s. 227-268).
• YAĞLI, Soner: “Bir Anlatı Mecrası Olarak Yeni Medyanın Söyleminde Trans Bireyler”, UÜSBD, C. 8, S. 1, Y. 2015, (s. 267-284).
• YILMAZ, Battal; Açıklamalı-İçtihatlı Hekimin Hukuki Sorumluluğu, Genişletilmiş 2. Baskı, Ankara 2010, (Kısaltılmışı: YILMAZ, Hekimin Hukuki Sorumluluğu).
• YILMAZ, Zehra: “Bedenin “Normalleştirilmesi” Söylemi Üzerine Bir Analiz: Cinsiyet Geçiş Ameliyatları”, Alternatif Politika, 2019, 11 (1), (s. 290-318), (Kısaltılmışı: YILMAZ, Cinsiyet Geçiş Ameliyatları).