Ekonomik Özgürlük Kavramı ve Türkiye’de Ekonomik Özgürlüklerin Gelişimi

Yıl 2007, Cilt: 15 Sayı: 1, 143 - 167, 20.06.2007

Mehmet Okan Taşar

https://doi.org/10.15337/SUHFD.2017.154

Cited By: 2

Öz

Özgürlük
kavramı, toplumlar açısından, tanımlanması ve sınırlarının belirlenmesi zor
olan kavramlardan birisidir. Bir çok sözlükte, birden fazla karşılığının
bulunması, bu durumun açık bir göstergesidir. İnsanlık tarihinin her döneminde
özgürlük, ideallerin en büyüğünü oluşturmaktadır. Günümüzde ise, hemen her
kavramda olduğu gibi özgürlük kavramının da ekonomik anlamı ön plana çıkmaktadır.

Öncelikle
ekonomik özgürlükler, kişisel özgürlükler arasında değerlendiriliyor olsa bile,
nitelikleri açısından siyasi ve medeni özgürlüklerden farklılıklar arz
etmektedir. Hukuki yaklaşımlar çerçevesinde negatif ve pozitif haklar ayrımı
ile ifade edilen ekonomik özgürlük kavramı, iktisat literatüründe; mülkiyet,
tercih ve mübadele serbestisi olarak algılanmaktadır. Bu üç unsurun
ölçülebilmesi açısından oluşturulan farklı sayıda endeksin varlığına karşın
çalışmada, Fraser Institute tarafından oluşturulan Economic Freedom Index (EFI)
2006 raporu esas alınmaktadır. Metodolojik açıdan bir değişim monografisi
olarak nitelendirilebilecek incelemede, rakamsal analizler, mümkün olduğunca
kolay izlenebilir tablolar ve grafikler aracılığıyla gerçekleştirilmektedir.
İlk bölümde, ekonomik özgürlük kavramının özellikle iktisadi tanımı ve iktisadi
düşünce akımları içerisindeki gelişimi özetlenmekte, EFI ve benzeri endeksler
hakkında metodolojik özellikler ortaya konulmaktadır. İkinci bölümde ise;
ordinal bir yaklaşım esas alınarak, ekonomik özgürlük puanlarının, Türkiye ve
benzer özellikler gösteren ülkelere ek olarak Avrupa Birliği ülkeleri ile de
karşılaştırmalarına yer verilmektedir. Temel başlıklarda Türkiye’nin ekonomik
özgürlük puanlarının dönemler itibarıyla izlediği süreç, ve bu süreç içerisinde
etkili olan faktörlerin tespit edilerek, gelecek dönemlerle ilişkili
öngörülerin oluşturulması amaçlanmaktadır. Nihayetinde ise; bu öngörüler
çerçevesinde bir dizi önerinin ortaya konulmasına çalışılmaktadır.

Türkiye’de
ekonomik özgürlüklerin gelişimi noktasında, AB. üyelik sürecinin olumlu
sonuçlar ortaya çıkarabilmesi, büyük ölçüde, gerçekleştirilecek uyum sürecinde
bazı ekonomik, siyasi ve sosyal özelliklerin dikkate alınmasını gerekli
kılmaktadır. Bütün ülkeler açısından ekonomik özgürlüklerin tanımı ve
sınırlarının ölçülmesi noktasında yaşanan belirsizlikler, Türkiye açısından da
söz konusudur. Dolayısıyla bu tartışmanın zaman ve mekan boyutunu
sınırlandırabilmek mümkün gözükmemektedir. Ancak, en azından, gelecekle ilgili
politikalarını belirlenmesinde, ekonomik özgürlük kavramının benimsenmesini
sağlamak, çok uzak bir hedef olarak düşünülmemelidir.   

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Özgürlükler, Ekonomik Özgürlük Endeksi, Türkiye’de Ekonomik Özgürlükler

Kaynakça

• Atilla Yayla, Özgürlük Yolu Hayek’in Sosyal Teorisi, 2.B., Ankara 2000.