Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde Evlenme Hakkı

Yıl 2017, Cilt: 25 Sayı: 2, 163 - 184, 19.12.2017

Ufuk Ramazan Çakmak

https://doi.org/10.15337/suhfd.340569

Cited By: 1

Öz

Evlenme hakkı, günümüzde insan haklarıyla ilgili birçok
belgede yer alan temel haklardan biridir. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nde
evlenme hakkı, karşıt cinsiyette olanlar için tanınmıştır. AİHM de eski tarihli
kararlarında, evlenme hakkını karşıt cinsiyette olanlar için tanımıştır. Ancak
AİHM son yıllarda verdiği kararlarda, cinsiyetin sadece biyolojik cinsiyet
olarak anlaşılamayacağını ifade etmektedir. Bu bağlamda AİHM eşcinsel evliliğe
izin veren düzenlemeleri AİHS’e aykırı bulmamaktadır. Bununla birlikte; taraf
devletlerin, eşcinsel evliliğe izin vermek gibi bir yükümlülüğü yoktur. AİHM,
evlenmenin; sosyal, kültürel ve ekonomik açıdan ülkeden ülkeye farklılık
gösterdiğinin altını çizer. Bu nedenle; taraf devletlerin, evlilikle ilgili
düzenlemeler konusunda daha yetkin bir konumda olduklarını belirtir. AİHS’te
düzenlenen diğer haklar gibi, evlenme hakkı bakımından da devletin negatif ve
pozitif yükümlülükleri vardır. Bu bağlamda; negatif yükümlülük uyarınca
devletin yapacağı düzenlemeler, hakkın özünü zedelememelidir. Devletin pozitif
yükümlülüğü ise özellikle evlenmeyi engelleyen tâli durumların kaldırılmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Evlenme hakkı, boşanma hakkı, cinsiyet, negatif yükümlülük, pozitif yükümlülük

Kaynakça

• AKANDJI-KOMBE, Jean François, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Kapsamında Pozitif Yükümlülükler, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Uygulanmasına İlişkin Kılavuz Kitap Avrupa Konseyi Yayınları, İnsan Hakları El Kitapları Serisi, No:7, Belçika 2008. BOYAR, Oya, Devletin Pozitif Yükümlülükleri ve Dolaylı Etki, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, Ed. Sibel İnceoğlu, Beta Yayınları, İstanbul 2013. DERİCİLER, Özge Yücel, Sosyal Haklar ve İnsan Hakları Hukuku Çerçevesinde Devletin Yükümlülükleri: Refah Devletinin Krizi Ekseninde Bir İnceleme, On iki Levha Yayınları, İstanbul 2014. DİJK Pieter Van, HOOF Fried Van, ZWAAK Leo (Ed.), Theory and Practice of the ECHR, Antwerpen-Oxford 2006. DOĞAN, İlyas, İnsan Hakları Hukuku, Astana Yayınları, Ankara 2013. GEMALMAZ, Mehmet Semih, Ulusalüstü İnsan Hakları Hukukunun Genel Teorisine Giriş, Beta Yayınları, İstanbul 2007. Gölcüklü, Feyyaz, İnsan Hakları ve Temel Özgürlüklerin Korunmasında Devletin “Olumlu” (Pozitif) Yükümü, Polis Dergisi, Sy. 37, Ekim-Kasım-Aralık 2003. GÖZÜBÜYÜK Şeref, GÖLCÜKLÜ Feyyaz, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve Uygulaması, Turhan kitabevi, Ankara 2009. GÜLMEZ, Mesut, İnsan Hakları ve Demokrasi Eğitimi: Egemenlik insanındır, TODAİE Yayınları, Ankara 2001. GÜMÜŞ, A. Tarık, Devletin Pozitif Yükümlülükleri Ekseninde Özel Hayata Saygı Hakkı (AİHS Uygulaması Çerçevesinde Bir İnceleme), Adalet Yayınevi, Ankara 2015. HARRIS David, O'BOYLE Michael, WARBRICK Colin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Hukuku, Çev. Ulaş Karan ve Mehveş Bingöllü Kılcı, Oxford University Press, Oxford 2009. JANIS, Mark W., European Human Rıghts Law, Oxford Universıty Press, Oxford 2008. KALIN Walter, KÜNZLI, Jörg, The Law Of İnternational Human Rights Protection, Oxford University Press, New York 2011. KARAN, Ulaş, Evlenme ve Aile Kurma Hakkı, İnsan Hakları Avrupa Sözleşmesi ve Anayasa, Ed. Sibel İnceoğlu, Beta Yayınları, İstanbul 2013. KOCABAŞ, Sadık, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Taraf Devletlere Yüklediği Pozitif Yükümlülükler, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Isparta 2009. LEACH, Philip, Taking a Case To European Court Of Human Rıghts, Oxford University Press, New York 2011. METİN, Yüksel, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Çerçevesinde Evlenme Hakkı, Terazi Hukuk Dergisi, C. 1, Sy. 2, Ekim 2006. POROY, Mehmet Akif, Yatay İlişkilerde Pozitif Sorumluluk İnsan Haklarının Yatay İlişkilerde Geçerliliği, İstanbul Barosu Dergisi, C. 80, Sy.3, 2006. SEZEN, Lütfi, Türkiye’de Evlenme Biçimleri, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, C. 11, Sy. 27, 2005. SUNAY Reyhan, Hukuk ve Siyaset Ekseninde İnsan Hakları, Çizgi Kitabevi, Konya 2013. ŞEN, Murat, Kişi Hak ve Hürriyetlerinde Devletin Pozitif Yükümlülüğü, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara 2007. ŞİMŞEK, Suat, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi İçtihatlarına Göre Mülkiyet Hakkının Korunması Açısından Devletin Pozitif Yükümlülükleri, Sayıştay Dergisi, Sy. 84, Ocak-Mart 2012. TEZCAN Sabahat, COŞKUN Yadigar, Türkiye’de 20. Yüzyılın Son Çeyreğinde Kadınlarda İlk Evlenme Yaşı Değişimi ve Günümüz Evlilik Özellikleri, Nüfusbilim Dergisi, C. 26, Sy. 1, 2004.