Boşanmış Anne-Babaların Müşterek Çocuklarının Soyadı Sorunu: Bir Karar İncelemesi ve İdare Hukukuna Yansımaları

Yıl 2019, Cilt: 27 Sayı: 2, 347 - 376, 08.08.2019

Zehra Odyakmaz Bayram Keskin

https://doi.org/10.15337/suhfd.592434

Öz

Bu çalışmanın
konusu; evlilik birliği içinde doğduğu zaman babasının soyadını alan çocuğun
karı-koca boşandıktan sonra, velâyet anneye verilmişse hangi soyadını
kullanacağı sorunudur. Çocuğun annesiyle aynı soyadını taşımaması hem çocuk,
hem de anne açısından toplum hayatının farklı aşamalarında sorun yaratmaktadır.
Somut olayımızda anne; velâyet hakkının kapsamına çocuğuna kendi soyadını
verebileceği hakkının da girdiğini ileri sürerek “Soyadı Kanununun boşanma halinde çocuğun anasına tevdi edilmiş olması
halinde bile babasının seçeceği soyadını alacağına dair hükmünün 2011 yılında
Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesine” dayanarak kendi soyadını
çocuklarına vermek üzere aile mahkemesinde dava açmış; davası bu konuda somut
düzenleme henüz yapılmadığı gerekçesiyle reddedilmiştir. Yargıtayca onaylanan
karar aleyhine Anayasa Mahkemesine bireysel başvuruda bulunmuştur. Anayasa
Mahkemesi, konuyla ilgili uluslararası normların bulunduğunu, Anayasanın
uluslararası andlaşmaları kanun hükmünde sayan 90/5 maddesi karşısında Soyadı
Kanununun iptal edilen hükmünün yerine yeni bir düzenleme yapılmasının zaten
gerekli olmadığını belirtmiştir. Anayasa Mahkemesi sözkonusu olayda Anayasanın
20. ve 10. maddeleri bakımından ayırımcılık yasağının ihlâl edildiğine
hükmetmiştir.

Çalışmamızda bu konunun idare
hukukuna yansımaları yargısal süreçlere değinilerek ele alınacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Velâyet hakkı, soyadı, ayırımcılık yasağı, nüfus idareleri, çocuğun korunması ve üstün kamu yararı

THE SURNAME PROBLEM OF MUTUAL CHILDREN OF DIVORCED PARENTS: AN ANALYSIS OF A DECISION IN LINE WITH DICTATE OF REASON AND ITS REFLECTION ON ADMINISTRATIVE LAW

Öz

The subject
of this study is; the question of which surname the child carrying the father’s
surname within the marriage union will take after divorce, given under custody
of the mother. The fact that the child does not hold the same last name as
his/her mother causes trouble for both the child and the mother at different
stages of community life. In this present case, the mother filed a lawsuit in a
family court to give her surname to their children claiming that her custody
right should include giving her surname to their children on the basis of
“Annulment decision of the Constitutional Court in 2011 regarding the article
of surname law which states that the child must use father’s surname even if
the parents are divorced even if the mother keeps the custody”. The case has
been rejected on the grounds that tangible provisions concerning this issue
have not been made yet. An individual application was lodged to the
Constitutional Court against the decision approved by the Court of Cassation.
The Constitutional Court has stated that there are international norms on the
subject and it is not necessary to make a new arrangement in place of the
revoked provision of the Surname Law in accordance with the article 90/5 of the
Constitution which the international treaties have in force of law. In this
present case, the Constitutional Court ruled that there had been a violation of
the prohibition of discrimination in respect of Articles 20 and 10 of the
Constitution.

In this
study, the reflection of this issue to administrative law shall be discussed on
the basis of judicial process.

Anahtar Kelimeler

Custody Right, Surname, Prohobition of Discrimination, Cilvil Registry Offices, Protection of Child and Superior Public Interest

Kaynakça

• ABİK, Yıldız: Kadının Soyadı ve Buna Bağlı Olarak Çocuğun Soyadı, I. Baskı, Ankara Mayıs 2005, 293+[3] sayfa, Seçkin Yayıncılık, Hukuk Kitapları Dizisi: 360.
• AFYONCU, Erhan: “Osmanlı’da Nüfus 30 Yılda Bir Sayılırdı”, Sabah Gazetesi 04 Şubat 2018, https://www.sabah.com.tr/yazarlar/erhan-afyoncu/2018/02/04/osmanlida-30-yilda-bir-nufus-sayilirdi.
• ATASOY, Hakan: “Evli Kadının Soyadı Sorunu ‘Anayasal mı?’, ‘Bireysel mi?’”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, s.131-170, http://dergipark.gov.tr/download/article-file/155586.
• DEMİRKOL, Selâmi: “İdarî Yargıda Reform” konulu oturumda yaptığı konuşma, Ankara Barosu VIII. Uluslararası Hukuk Kurultayı 2014, 8 Ocak-10 Ocak 2014, C.3, Ankara 2014, s.313-315.
• EROĞLU, H.Tuğba: “E-Devlet Uygulamaları Çerçevesinde Mernis Projesi ve Beklentiler”, Sayıştay Dergisi, S:62, 2006, s. 83-106.
• GÖZTEPE, Ece Çelebi: “Bireysel Başvuru Kararlarının Bağlayıcılığı ve İcrası Sorunu ile Kurumsallaşma İhtiyacı”, Anayasa Yargısı Dergisi, s.93-118. http://www.anayasa.gov.tr/files/pdf/anayasa_yargisi/2016/6.pdf
• GÜNEŞ, Mehmet: “Osmanlı Dönemi Nüfus Sayımları ve Bu Sayımları İçeren Kayıtların Tahlili”, Gazi Akademik Bakış Dergisi, C.8, S.15, Kış 2014, s.221-240.
• HOŞGÖR, Ayşe Gündüz: “Kadın Vatandaşlık Haklarındaki En Temel Sorun: Nüfus Cüzdanım Yok ki!”, Toplum ve Demokrasi Dergisi, C:2, S:4, Eylül-Aralık 2008, s.27-39.
• Hürriyet Gazetesi, 23 Nisan 2018, s.22.
• KARAN, Ulaş: Anayasa Mahkemesi’ne Bireysel Başvuru Usulünün İlk Dört Yılına Dair Bir Değerlendirme, İstanbul Bilgi Üniversitesi İnsan Hakları Hukuku Uygulama ve Araştırma Merkezi İstanbul, Temmuz 2017.
• KARAŞAHİN, Yasin Alperen: “Anne ve Babası Boşanan Çocuğun Soyadı İle İlgili Anayasa Mahkemesi’nin Bireysel Başvuru Kararları”, https://anayasatakip.ku.edu.tr/proje-akademisi/akademinin-sesi.
• NOHUTÇU, Ahmet: İdarî Yargı, Ankara 2016, Altın Seri, 542 sayfa, Savaş Yayınları.
• Osmanlı Devletinde Nüfus Sayımları ve Nüfus Defterleri.http://www.os-ar.com/modules.php?name=Encyclopedia&op=content&tid=501349
• ÖZTAN, Bilge: Aile Hukuku, Ankara 2015, 1546 sayfa, Turhan Kitabevi.
• UZUN, Tuba Birinci: “Türk Medenî Kanunu’na Göre Velâyetin Kullanılması ve Çocuğun Yüksek (Üstün) Yararı İlkesi Doğrultusunda Boşanmada ve Evlilik Dışı İlişkide Birlikte Velâyet Modeli”, Hacettepe Hukuk Fakültesi Dergisi, 6(1) 2016, s.135-166.
• YILDIRIM, Abdülkerim: Türk Aile Hukuku, 1.Basım, Ankara 2014, 256 sayfa, Savaş Yayınevi.
• YILMAZ, Merve: “Evli Kadının Soyadı”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Y.3, S.10, Temmuz 2012, s129-151. http://www.taa.gov.tr/indir/evli-kadinin-munhasiran-bekarlik-soyadini-kullanabilmesi
• Zarb Adami/Malta,B.No:17209/02,20/6/2006.
• http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/oya-armutcu/bosanmis-anne-cocuguna-soyadini-nasil-verecek-40813760.