Prohibition of Lex Commissoria and the Scope of Application

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 1, 133 - 178, 15.03.2021

Ece Ayça Eker

https://doi.org/10.15337/suhfd.791994

Öz

Prohibition of lex commissoria (PLC) means that before the debt is due, sides parts of agreement can not decide agree that if loan is not paid on due date ownership of the pledged property will be transferred to the creditor. PLC is regulated at the article 873/2 in Turkish Civil Code Number 4721. The purpose of the prohibition is preventing the exploitation of the debtor and preventing creditors getting unfair advantage. In study, the appearance of the PLC and its results are examined. In the first part the notion, elements and practice area of the PLC are explained. In the second part, the scope and provisions of the Prohibition are considered. In the third part, the consequences of the violation of the prohobition and the special transactions are determined. In addition, the innovations that came to Turkish Law has been stated with the Law on Movable Property Pledge in Commercial Transactions Number 6750.

Anahtar Kelimeler

Prohibition of Lex Commissoria, Pledge, Prohibition, Property, Credit

Lex Commissoria Yasağı ve Uygulama Alanı

Öz

Lex Commissoria Yasağı ile taraflar arasında borç muaccel olmadan önce, borç muaccel olup ödenmediği takdirde rehne konu malın mülkiyetinin rehinli alacaklıya geçeceğine dair sözleşmeler yasaklanmıştır. Lex Commissoria Yasağı 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu madde 873/2’de düzenlenmiştir. Yasağın amacı krediye ihtiyaç duyan borçlunun sömürülmesini engellemek ve alacaklının haksız menfaat elde etmesini engellemektir. Çalışmamda Lex Commissoria Yasağının görünümü ve sonuçları üç ana başlık altında incelenmiştir. İlk bölümde Lex Commissoria Yasağı kavramı, unsurları ve uygulama alanı açıklanmıştır. İkinci bölümde Lex Commissoria Yasağının kapsamı ve hükümleri ele alınmıştır. Bu açıklamalar ışığında, yasağın sınırı belirlenmiştir. Üçüncü bölümde ise yasağa aykırılığın sonuçları ve yasak kapsamında değerlendirilebilecek özel nitelikte işlemler saptanmıştır. Ayrıca Lex Commissoria Yasağının taşınır ve taşınmaz rehni bakımından uygulama alanı ele alınmıştır. Bu kapsamda 6750 sayılı Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu ile hukukumuza gelen yenilikler belirtilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Lex Commissoria Yasağı, Rehin, Yasak, Mülkiyet, Alacak

Kaynakça

• ERDOĞMUŞ Belgin, Roma Borçlar Hukuku Dersleri, Der Yayınları, İstanbul, 2011.
• GÜNEL Onur K., Lex Commissoria Yasağı, Karşı Yayınları, Ankara, 1998.
• HELVACI İlhan, Türk Medeni Kanunu’na Göre Lex Commissoria (Mürtehinin Merhunu Temellük) Yasağı, Alfa Yayınları, İstanbul, 1977.
• KÖPRÜLÜ Bülent/ KANETİ Selim, Sınırlı Ayni Haklar, Fakülteler Matbaası, İstanbul, 1982-1983.
• MAKARACI BAŞAK Aslı, Taşınır Rehni Sözleşmesi, XII. Levha Yayınları, İstanbul, 2014.
• OĞUZMAN Kemal/ SELİÇİ Özer/ OKTAY ÖZDEMİR Saibe, Eşya Hukuku, Filiz Kitabevi, 20. baskı, İstanbul, 2017.
• SİRMEN Lale, Eşya Hukuku, Yetkin Yayınları, 5. baskı, Ankara, 2017.
• ENDES Nurtaç, “Roma Hukukunda Rehin Sözleşmesi ve Lex Commissoria Yasağı”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 26, S. 2, 2018, s. 533-561.
• KONURALP Orhan E., “Alacaklıya Rehni Özel Yoldan Paraya Çevirme Yetkisi Verilmesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 16, Prof. Dr. Hakan PEKCANITEZ’e Armağan, 2015, s. 2855-2880.
• KÖROĞLU ÖLMEZ Belin, “Ticari İşlemlerde Taşınır Rehni Kanunu Uyarınca Ticari İşletme Rehni”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 129, 2017,s. 260-286.
• KUNTALP Erden, “Lex Commissoria Yasağı Kavramı, Koşulları ve Uygulama Alanı”, İnan Kıraç’a Armağan, Galatasaray Üniversitesi Yayınları 1, İstanbul, 1994.
• NOMER H. Nami, “Teminat Amaçlı Vefalı Satışlar ile İnanç Sözleşmeleri ve Lex Commissoria Yasağı”, Cevdet Yavuz’a Armağan C. 1, Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi Özel Sayı, C. 22, S. 3, 2016, s. 2007-2015.
• OKTAY ÖZDEMİR Saibe, “Teminat Amaçlı Mülkiyet Devri Sözleşmeleri, Milletlerarası Hukuk ve Milletlerarası Özel Hukuk Bülteni”, C. 19, S. 1-2, 1999, s. 657-683.
• AYANOĞLU MORALI Ahu, “Mülkiyet Hakkının Teminat Amaçlı İnançlı Devrine Yönelik İnançlı İşlemler”, Galatasaray Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, 2006.
• DERELİ ZELİHA, “Lex Commissoria Yasağı”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Özel Hukuk Anabilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara, 2009. www.dergipark.gov.tr,www.tez.yok.gov.tr ,www.tubess.gov.tr,www.corpus.com.tr.