İŞ YERİ DIŞINDA KURULAN KEFALET SÖZLEŞMESİNİN TÜKETİCİ İŞLEMİ NİTELİĞİNE VE KEFİLİN KEFALETTEN CAYMA HAKKINA İLİŞKİN ALMAN FEDERAL MAHKEMESİ KARARININ ALMAN VE TÜRK HUKUKU BAKIMINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2023, Cilt: 31 Sayı: 3, 1137 - 1184, 02.10.2023

Fikriye Ceren Sadioğlu

https://doi.org/10.15337/suhfd.1260915

Öz

Bir kişisel teminat türü olan kefalette kefil, alacaklıya, borçlunun borcunu ifa etmemesinin sonuçlarından sorumlu olmayı üstlenmektedir. Kefalet sözleşmesinin bir tüketici işlemi olarak kabul edilip edilemeyeceği ve dolayısıyla kefilin tüketici hukukunun tüketiciyi koruyucu mekanizmalarından yararlanıp yararlanamayacağı Alman hukukunda tartışmalıdır. Alman hukukunda tüketici hukukuna ilişkin hükümlerin uygulama alanı BGB § 312’de belirtilmiştir. Alman Federal Mahkemesi’nin güncel kararına göre kefalet sözleşmesi, kanunun aradığı anlamda karşılıklı borç yükleyen bir tüketici sözleşmesi olmadığından kefilin kefaletten caymasından söz edilemez. Konu Türk hukuku bakımından da tartışmalı olmakla birlikte kefil, ticarî veya meslekî olmayan amaçlarla kefil olmuşsa tüketici sıfatına sahip olur ve kefalet sözleşmesi tüketici işlemi olarak kabul edilebilir. Ancak bu kabul, tüketici kefilin tüketiciyi koruma amacıyla getirilen tüm imkanlardan yararlanabileceği anlamına gelmemektedir. Cayma hakkı, tüketiciyi koruyan önemli bir hak olmakla birlikte, bütün tüketici işlemlerinde tüketiciye tanınmamıştır. Kefalet sözleşmesinde kefilin bu hakka sahip olması için çabalamak, hem cayma hakkına ilişkin hükümle korunmak istenen menfaate hem de kefalete ilişkin hükümlere uygun düşmemektedir.

Anahtar Kelimeler

Tüketici İşlemi, İş Yeri Dışında Kurulan Sözleşme, Tüketici Kredisi, Kefalet Sözleşmesi, Kefaletten Cayma

Kaynakça

• AKÇAAL, Mehmet/UYUMAZ, Alper: “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un Bazı Hükümlerine (m. 1-16) İlişkin Bir inceleme”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 2, 2013, s. 241-276.
• AKİPEK ÖCAL, Şebnem: “Tüketici Kredisi ve Kredi Kartları Bakımından Tüketicinin Korunması”, Terazi Hukuk Dergisi, C. 9, S. 99, Kasım 2014, s. 57-65.
• AKKANAT, Halil: “Kefaletin Fer’iliği İlkesi ve Banka Ticari Kredi Sözleşmeleri”, Prof. Dr. Necip Kocayusufpaşaoğlu İçin Armağan”, Ankara, 2004, s. 275-289.
• ARAL, Fahrettin/AYRANCI, Hasan: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, 11. Baskı, Ankara, 2015.
• ARAT, Ayşe: “Tüketici Hukuku’nda Kefalet Sözleşmesi”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, Cilt 19, 41. Yıl Özel Sayısı, s. 207-223.
• ARTZ, Markus: “Bürgschaft und Verbraucherkreditgesetz-Zur Anwendbarkeit des VerbKrG auf Bürgschaften unter Berücksichtigung der höchstrichterlichen Rechtsprechung zum Schuldbeitritt”, VuR, 1997, s. 227-233.
• ASLAN, İ. Yılmaz: Bankacılar İçin Tüketici Hukuku, Bankalararası Kart Merkezi, İstanbul, 2016.
• AYAN, Serkan: Kefalet Sözleşmesi, Ankara, 2018.
• AYAN, Serkan: Kefalet Sözleşmesinde Kefilin Sorumluluğu, Ankara, 2013. (Kısaltılmışı: AYAN, Kefilin Sorumluluğu)
• AYDOĞDU, Murat/KAHVECİ, Nalan: Tüketici Hukuku, Ankara, 2021.
• AYHAN, Rıza/ÖZDAMAR, Mehmet/ÇAĞLAR, Hayrettin: Ticari İşletme Hukuku Genel Esaslar, 7. Bası, Ankara, 2014.
• AYRANCI, Hasan: “Kefalet Sözleşmesinde Asıl Borcun Belirli Olması İlkesi ve Cari Hesaba Kefalet”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. IX, S. 1-2, 2005, s. 107-126.
• BAYSAL, Başak: “Cayma Hakkının Sözleşme Hukukundaki Yeri”, İÜHFM, C. LXXV, S. 1, 2017, s. 273-292.
• CEYLAN, Ebru: “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Kapsamında Tüketici Kredisi ve Kredi Kartı Sözleşmelerindeki Kişisel Teminatlarla İlgili Değerlendirmeler”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, Yıl 9, Sayı 17, Haziran 2021, s. 93-131.
• DEMİR, Mehmet: Kapıdan İşlemlerde Tüketiciyi Koruyan Geri Alma Hakkı, Ankara, 2003.
• DEUTSCHMANN, Lennart: “Widerrufsrecht beim Bürgschaftsvertrag?”, ZJS, (5), 2021, s. 669-672.
• DURAL, Mustafa/SARI, Suat: Türk Özel Hukuku Cilt I, Temel Kavramlar ve Medenî Kanunun Başlangıç Hükümleri, İstanbul, 2021.
• EDİS, Seyfullah: Medenî Hukuka Giriş ve Başlangıç Hükümleri, Altıncı Basım, Ankara, 1997.
• ELÇİN, Gülçin: “Bankaların Genel Kredi Sözleşmelerinde Yer Alan Kefalet Hükümlerinin Türk Borçlar Kanunu Kefalet Hükümleri Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, İstanbul Barosu Dergisi, C. 87, S. 3, 2013, s. 16-33.
• EREN, Fikret: Borçlar Hukuku Özel Hükümler, 9. Baskı, Ankara, 2021.
• FRITZ, Bernhard: “Der Verbraucher als Bürge”, NJW, 2020, s. 3629-3632.
• GÜMÜŞ, Mustafa Alper: Borçlar Hukuku Özel Hükümler Cilt-II, 3. Bası, İstanbul, 2014.
• GÜMÜŞ, Mustafa Alper: 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Şerhi Cilt 1, İstanbul, 2014. (Kısaltılmışı: GÜMÜŞ, Tüketici)
• HELVACI, İlhan: “Banka Kredi Sözleşmeleri Çerçevesinde Adi Kefalet Sözleşmesine İlişkin Gelişmeler”, İÜHFM, C. LXV, S. 1, 2001, s. 263-272.
• KABAŞ, Esen: “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanunla İş Yeri Dışında Kurulan Sözleşmelere İlişkin Olarak Getirilen Değişiklikler”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XIX, S. 3, 2015, s. 73-100.
• KUNTALP, Erden/ALTINOK ORMANCI, Pınar: “Kefalet Sözleşmesinin Sona Ermesi”, Nevzat Toroslu’ya Armağan, Cilt-II, Ankara, 2015, s. 729-751.
• KURT, L. Müjde: “TKHK Açısından Kapıdan Sözleşmelerde Tüketiciyi Koruyan Geri Alma Hakkı”, Ankara Barosu Dergisi, S. 2, 2011, s. 43-68.
• MAIER, Arne: “Widerrufsrecht des Bürgen”, VuR, 2021, s. 23-28.
• OĞUZ, Cemal: “Kapıdan Satışlarda Tüketiciye Tanınan Cayma Hakkının Kullanılmasının Şartları ve Caymanın Sonuçları”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 1-2, 2004, s. 33-48.
• OĞUZ, Cemal: “Türk Borçlar Kanunu’na Göre Kefaletin Sona Ermesi”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 26, S. 3, 2022, s. 29-60. (Kısaltılmışı: OĞUZ, Kefalet)
• OMLOR, Sebastian: “Schuldrecht: Widerrufsrecht des Bürgen”, JuS, 2020, s. 1209-1211.
• OZANOĞLU, Hasan Seçkin: “Tüketici Sözleşmeleri Kavramı (Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’un Maddi Anlamda Uygulama Alanı)”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 50, Sayı I, 2001, s. 55-90.
• ÖNDER, M. Fahrettin/ÖZKUL, Burcu: “6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Açısından Tüketici Kredisi Sözleşmelerinde Bankaya Verilen Şahsi Güvence: Adi Kefalet Sözleşmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, C. 18, S. 3, 2013, s. 25-46.
• ÖZEL, Çağlar: Mukayeseli Hukuk Işığında Tüketiciyi Koruyan Geri Alma Hakkı, Ankara, 1999.
• ÖZEN, Burak: “6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu Çerçevesinde Kefilin Sorumluluğunun Kefalet Sözleşmesine Özgü Sebeplerle Sona Ermesi”, İstanbul Kültür Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 10, S. 2, Temmuz 2011, s. 53-77.
• ÖZTEK, Selçuk: “Genel Olarak Tüketici Kredileri ve Tüketici Kredilerinde Kişisel Teminatlar”, Bankacılar Dergisi, Sayı 67, 2008, s. 6-27.
• POROY, Reha: “Tüketicinin Korunmasına İlişkin Bazı Özel Hukuk Sorunları”, Halil Arslanlı’nın Anısına Armağan, İstanbul, 1978, s. 513-550.
• REİSOĞLU, Seza: Türk Kefalet Hukuku, Ankara, 2013.
• RIEHM, Thomas: “Aktuelle Faelle zum Bürgschaftsrecht, Teil I (Verbraucherkreditgesetz, Haustürwiderrufsgesetz), JuS, 2000, s. 138-144.
• SCHINKELS, Boris: “Widerruf des Bürgschaftsvertrags nach Verbraucherrecht”, LMK, 2020, 434762.
• SEÇER, Öz: “Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun Kapsamında Tüketici Kredisi Sözleşmelerinde Kefalet”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 11, S. 139-140, Mart-Nisan 2016, s. 91-120.
• SERDAR, İlknur: “Tüketici Kredilerinde Teminat”, Terazi Hukuk Dergisi, Cilt 9, Sayı 99, Kasım 2014, s. 70-86.
• SERT SÜTÇÜ, Selin: 6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun Hükümlerine Göre Tüketicinin Cayma Hakkı, Ankara, 2016.
• TANDOĞAN, Haluk: Borçlar Hukuku Özel Borç İlişkileri, Cilt II, İstanbul, 2010.
• TAŞATAN, Caner: “Kefalet Sözleşmesinin Geçerliliği ve Sona Ermesi Bakımından Asıl Borç”, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. XXV, Sa. 2, 2021, s. 341-369.
• TAŞKIN, Mustafa: “Tüzel Kişilerin ve Şirketlerin Tüketici Vasfı”, Ankara Barosu Dergisi, S. I, 1997, s. 30-37.
• TIEDEMANN, Lutz: “Widerruf einer Geschaeftsführer-Bürgschaft”, BKR, 2020, s. 412-416.
• TOPALOĞLU, Mustafa: “Banka Kredilerinde Erken Ödeme”, Terazi Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 50, Ekim 2010, s. 53-73.
• YILDIRIM, Abdulkerim: Mesafeli Sözleşmelerde Tüketicinin Korunması, İstanbul, 2009.
• YILMAZ, Çiğdem Mine: “Yargıtay Kararları Çerçevesinde Kredi Borçlusunun Erken Ödeme ve Yeniden Yapılandırma Hakkı”, ERÜHFD, C. XVI, S. 2, 2021, s. 139-190.
• YÜCER AKTÜRK, İpek: “Tüzelkişi Tacirin Tüketici Sıfatı”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt XX, Sayı 2, 2016, s. 103-128.
• ZEVKLİLER, Aydın/AYDOĞDU, Murat: Tüketicinin Korunması Hukuku, Ankara, 2004.