Fahiş Fiyat Artışı Özelinde Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu

Yıl 2023, Cilt: 31 Sayı: 4, 1639 - 1687, 31.12.2023

Selman Sacit Boz , Özge Paşaoğlu

https://doi.org/10.15337/suhfd.1369881

Öz

Üretici, tedarikçi ve perakende işletmeler bakımından fahiş fiyat artışı yapmak yasaklanmış ve bu yasağa aykırı davrananlara idari para cezası verme görev ve yetkisi Haksız Fiyat Değerlendirme Kuruluna verilmiştir. Bu çalışmada Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulunun, Perakende Ticaretin Düzenlenmesi Hakkında Kanun ve Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği çerçevesinde incelemesi yapıldıktan sonra Kurulun hukuki niteliği tespit edilmektedir.
Kurulun yeni bir müessese olarak ihdas edilmesi; faaliyet alanının kapsamının belirlenmesi, çalışma koşulları, karar alma usulleri gibi çeşitli konuların incelenmesini gerektirmektedir. Özellikle Kurulun fahiş fiyat artışı yasağına aykırılığın tespitinde nasıl bir yol izlediği veya ceza miktarını alt ve üst sınırlara göre belirlerken nelere dikkat ettiği belirsizliğini sürdürmektedir.
Fahiş fiyat artışının gerek işletmeler gerekse tüketiciler aleyhine sonuçları bulunmaktadır. Ayrıca fahiş fiyat artışında başka kanunların da tatbiki söz konusudur. Bu açıdan Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu incelenirken ilgili konularda Rekabet Kurulu ile Reklam Kurulu da kıyaslama yöntemiyle ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fahiş fiyat artışı, Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu, Rekabetçi piyasa dengesi, İdari para cezası, Ekonomik denetim

Kaynakça

• AKYILMAZ, Bahtiyar/SEZGİNER, Murat/KAYA, Cemil: Türk İdare Hukuku, 12. Baskı, Ankara 2020.
• AKYILMAZ, Bahtiyar: “Mahalli İdarelerde Özerkliğe Yönelik Tehditler ve Merkezileşme Eğilimleri”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 1-2, 2000, s. 141-159.
• ALAN, Nuri: “(Demokratik) Hukuk Devleti ve Anayasa”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 58, S. 1, 2003, s. 1-9.
• ATAY, Ender Ethem: İdare Hukuku, 7. Baskı, Ankara 2021.
• BABALIK, H. Hüsnü: Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Yönetmeliği’nin İdari Para Cezası Hükümlerine İlişkin Yorumlarımız, https://blog.lexpera.com.tr/haksiz-fiyat-degerlendirme-kurulu-yonetmeliginin-idari-para-cezasi-hukumlerine-iliskin-yorumlarimiz/ (Erişim Tarihi: 05.08.2023).
• CAVLAK, Neslihan/SELVİ, Murat Selim: “Gıda Fiyatlarındaki Aşırı Artışların Olası Nedenleri ve Covid-19’un Etkisi”, GIDA, C. 47, S. 1, 2022, s. 42-54.
• DENİZ, Vahdet: Perakende Ticarette Yeni Dönem: Fahiş Fiyat, Stokçuluk ve Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu Düzenlemelerine Yönelik Bir Analiz, https://www.procompliance.net/perakende-ticarette-yeni-donem-fahis-fiyat-stokculuk-ve-haksiz-fiyat-degerlendirme-kurulu-duzenlemelerine-yonelik-bir-analiz/?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+Procompliance+%28ProCompliance%29 (ErişimTarihi: 05.08.2023).
• ERCAN, Erdem: Geçmişten Günümüze Yerel Yönetimlerde Mali Özerklik (Anayasal ve Yasal Boyutuyla), İstanbul 2018.
• ERKAL, Atila: “İdarenin Hukuk Kurallarını Üst Normlara Uygunluk Bakımından Kontrol Etme ve Kuralı Uygulamayı İhmal Etme Yetkisi”, Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 8, S. 1, 2014, s. 183-215.
• EROĞLU, Müzeyyen/KUM, Melike: “Türkiye’de Kalkınma Ajanslarının İdari Teşkilat İçindeki Yeri”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, S. 35, Ocak-Temmuz 2010, s. 175-198.
• GÖZLER, Kemal: Hukuka Giriş, 11. Baskı, Bursa 2014.
• GÖZÜBÜYÜK, A. Şeref/TAN, Turgut: İdare Hukuku, Cilt I, 14. Baskı, Ankara 2021.
• GÜLOĞLU, Bülent/NAZLIOĞLU, Şaban: “Enflasyonun Tarımsal Fiyatlar Üzerindeki Etkileri: Panel Yumuşak Geçiş Regresyon Analizi”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, Y. 1, C. 1, S. 1, 2013, s. 1-20.
• GÜNDAY, Metin: İdare Hukuku, 10 Baskı, Ankara 2015.
• GÜNDOĞDU, Gökmen/CANTÜRK, Barış C.: Korona Virüs Salgını Çerçevesinde İhdas Edilen Yeni Bir Kurum: Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu, https://blog.lexpera.com.tr/korona-virus-salginini-cercevesinde-ihdas-edilen-yeni-bir-kurum-haksiz-fiyat-degerlendirme-kurulu/#fn6 (Erişim Tarihi: 05.08.2023).
• KARATAŞ, Mustafa: Yerel Yönetimlerde Mali Özerkliğin Gelir ve Vergilendirme Boyutu, Ankara 2019.
• KESİCİ, Buğra/SORKUN, Furkan: Covid-19 Salgın Döneminde Gerçekleşen Fiyat Artışlarına Rekabet ve Haksız Rekabet Enstrümanları ile Ne Şekilde Müdahale Edilebilir?, https://blog.lexpera.com.tr/covid-19-salgini-doneminde-gerceklesen-fiyat-artislarina-rekabet-ve-haksiz-rekabet-hukuku-enstrumanlari-ile-ne-sekilde-mudahale-edilebilir/#fn17 (Erişim Tarihi: 05.08.2023).
• ÖZAY, İl Han: Günışığında Yönetim, İstanbul 1996.
• ÖZKAN, Ahmet Fatih: “Türk Ticaret Kanunu Kapsamında Fahiş Fiyatlarla Mücadele Edilebilir Mi?”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 25, S. 1, 2023, s. 93-130.
• SEZGİNER, Murat: “İdari İşlem, İcrailik, Ayrılabilir İşlem, Yargısal Denetim”, İstanbul Hukuk Mecmuası, C. 69, S. 1, 2011, s. 241-250.
• SEZGİNER, Murat: İptal Davasının Uygulama Alanı Bakımından Ayrılabilir İşlem Kuramı, Ankara 2000.
• SÖYLER, Yasin: “Fahiş Fiyat Artışlarına Karşı İdari Yaptırım Uygulanmasında Yetki Çatışması”, İstanbul Hukuk Mecmuası, S. 79, C. 1, 2021, s. 211-249. (Yetki Çatışması)
• SÖYLER, Yasin: “Yeni Bir İdari Suç Olarak Covid-19 Salgın Sürecinde İhdas Edilen Fahiş Fiyat Artışı”, Y. 12, S. 45, 2021, s. 463-488. (Fahiş Fiyat Artışı)
• TAN, Turgut/BAYAZIT, Bahar: İdare Hukuku, 10. Baskı, Ankara 2021.
• TAY BAYRAMOĞLU, Arzu/KOÇ YURTKUR, Asuman: “Türkiye’de Gıda ve Tarımsal Ürün Fiyatlarını Uluslararası Belirleyicileri”, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 15, S. 2, 2015, s. 62-73.
• TETİK, Ahmet Talha: “Hukuk Devleti İlkesi Bağlamında Takdir Yetkisi ve Yerindelik Denetimi İlişkisi”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 25, S. 2, 2017, s. 249-276.
• TUNÇER, Polat: İdare Hukuku Temel Bilgiler, Ankara 2022.
• ULUSOY, Ali D.: Türk İdare Hukuku, 5. Baskı, Ankara 2022.
• YAŞAR, Hasan Nuri: İdare Hukuku, 3. Baskı, İstanbul 2016.
• YILDIRIM, Ramazan/ÇINARLI, Serkan: Türk İdare Hukuku Dersleri, Cilt 1, 7. Baskı, Ankara 2021.
• YILDIRIM, Turan: Genel Kuramlar ve Anayasal İlkeler, Yıldırım, Turan (editör), İdare Hukuku, İstanbul 2021.
• https://cdn.tbmm.gov.tr/KKBSPublicFile/D27/Y6/T2/WebOnergeMetni/3100feeb-3d79-42e8-811f-7cdad6ff056d.pdf (Erişim Tarihi: 10.08.2023).
• https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Tarim-Urunleri-Uretici-Fiyat-Endeksi-Agustos-2023-49735 (Erişim Tarihi: 19.09.2023).
• https://icticaret.ticaret.gov.tr/haberler/haksiz-fiyat-degerlendirme-kurulu-olusturuldu (Erişim Tarihi: 05.08.2023).
• https://icticaret.ticaret.gov.tr/haberler/haksiz-fiyat-degerlendirme-kurulu-yonetmeligine-iliskin-basin-aciklamasi (Erişim Tarihi: 05.08.2023).
• https://icticaret.ticaret.gov.tr/kurumsal/organizasyon-semasi (Erişim Tarihi: 16.07.2023).
• https://ticaret.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 19.09.2023).
• https://tr.investing.com/commodities/brent-oil/10?utm_ (Erişim Tarihi: 19.09.2023).
• https://tr.tradingeconomics.com/country-list/inflation-rate (Erişim Tarihi: 19.09.2023).
• https://www.aa.com.tr/tr/gundem/marketlerde-aycicegi-yagi-stokculugu-ile-fahis-fiyat-denetimleri-yapiliyor/2527367 (Erişim Tarihi: 10.04.2022)
• https://www.bbc.com/turkce/haberler-turkiye-60557755 (Erişim Tarihi: 10.04.2022).
• https://www.birgun.net/haber/masak-tan-2-binden-fazla-firmaya-inceleme-293512 (Erişim Tarihi: 05.08.2023).
• https://www.bloomberght.com/rekabet-kurumu-ndan-gidada-fahis-fiyat-artislarina-karsi-uyari-2250842 (Erişim Tarihi: 05.08.2023).
• https://www.dunya.com/gundem/aycicek-yagi-tasiyan-4-gemi-yolda-haberi-651407 (Erişim Tarihi: 10.04.2022).
• https://www.hurriyet.com.tr/ekonomi/yag-yuklu-gemiler-limanda-bekletiliyor-42016241 (Erişim Tarihi: 10.04.2022).
• https://www.rekabet.gov.tr/Karar?kararId=9f543d53-8721-4e55-9296-91e8b2525f4c (Erişim Tarihi: 05.08.2023).
• https://www.sondakika.com/haber/haber-son-dakika-cumhurbaskani-erdogan-duyurdu-14584293/ (Erişim Tarihi: 05.08.2023).
• https://www.tppd.com.tr/akaryakit-fiyatlari (Erişim Tarihi: 19.09.2023).
• https://www.youtube.com/watch?v=R89GyuJRklg (Erişim Tarihi: 05.08.2023).
• https://www5.tbmm.gov.tr/develop/owa/komisyon_tutanaklari.goruntule?pTutanakId=2530, s. 88-93 (Erişim Tarihi: 05.08.2023).