İSTENMEYEN GEBELİK VE İSTENMEYEN YAŞAM DAVALARINDA HEKİMİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNA İLİŞKİN BİR DEĞERLENDİRME: 22.03.2022 TARİHLİ YARGITAY HGK KARAR İNCELEMESİ

Yıl 2024, Cilt: 32 Sayı: 2, 1201 - 1230, 28.06.2024

Cannur Ercan

https://doi.org/10.15337/suhfd.1441359

Öz

Hekimin aydınlatma yükümlülüğüne ilişkin meseleler yargı kararlarına sıkça konu olmaktadır. Gebelik sırasında test ve takiplerin yapılması için başvurulan hekimlerin aydınlatma yükümlülüğünü ihlali, genetik engelli doğumlarla sonuçlanabilmektedir. Aydınlatma yükümlülüğünü ihlal eden hekime karşı annenin (ebeveynin) açabileceği davalar istenmeyen doğum (wrongful birth) olarak adlandırılırken genetik engelli bebeğin açabileceği davalar istenmeyen yaşam (wrongful life) davalarıdır. Söz konusu davalara ilişkin kararlarda, inceleme konumuz olan genetik engelli doğumlar bakımından aydınlatma yükümlülüğünün ihlali nedeniyle hekimin tazminat sorumluluğuna dayanak oluşturabilecek hukuki gerekçeler, ebeveyn ve çocuğun talepleri bakımından farklılaşmaktadır. Genetik engelli bebeğin tazminat talepleri doktrinde tartışmalı olmakla beraber her iki talebin de yasal dayanağı birbirinden ayrılarak değerlendirilmelidir. Oysa bu farklılık, kararlarda çoğu zaman muğlak kalmaktadır. İnceleme konumuzun odak noktası 22.03.2022 tarih ve E. 2020/592 – K. 2022/356 sayılı Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararıdır. Kararda hekimin, prenatal tanı testleri hakkında gebe kadını bilgilendirdiğini ispat edip edemediği meselesine odaklanılmıştır. Somut uyuşmazlık bakımından hekimin aydınlatma yükümlülüğüne dair ispat meselesinin de önem taşıdığı şüphesizdir. Fakat çalışmamızda davacılar tarafından ileri sürülen bazı talepler bakımından aslında ispat meselesinin ele alınmasının çok daha öncesinde bunların yasal dayanaktan yoksun bulunduğuna dikkat çekilmesi amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Genetik engelli doğum, Hekimin hukuki sorumluluğu, Maddi - manevi tazminat talepleri, İspat meselesi

Kaynakça

• AYDIN ÜNVER Tülay: Ceninin Hukuki Konumu, İstanbul 2011.
• BÜYÜKAY Yusuf: İstenmeden Dünyaya Gelen Çocukların Bakım Eğitim ve Tedavi Giderlerinin Tazmin Edilmesi Sorunu, İstanbul 2006.
• CRAMER Stephan: Genom- und Genanalyse: Rechtliche Implikation einer Prädiktiven Medizin, Recht und Medizin Band: 24 Peter Lang Verlag 1991.
• ERCAN Cannur: Eine Rechtsvergleichende Untersuchung über deut-sches und türkisches Recht zur Schadensersatzpflicht für eine angeborene Behinderung, wrongful life, Dönmez/Ercan/Çataklı, Beiträge zur türkisch-deutschen Rechtsvergleichung im Medi-zinrecht und bei Schwangerschaftsabbruch), Band 9 Saarbrüc-ken 2017.
• DEBO Arno: Der unterbliebene Schwangerschaftsabbruch als zivilrecht-licher Haftungsgrund, München 1986. DEUTSCH Erwin /SPICKHOF Andreas: Medizinrecht, 6. Aufl. Springer Verlag, 2008.
• DEUTSCH Erwin: Neues Verfassungszivilrecht: Rechtswidriger Abtrei-bungsvertrag gültig – Unterhaltspflicht aber kein Schaden, in: NJW 1993, s. 2361 – 2363.
• DEUTSCH Erwin: Anmerkung zum Urteil des BGH vom 18.1.1983, in: JZ 1983, s. 451 – 452.
• DEUTSCH Erwin: Unerwüschtes Empfängnis, Unerwünschte Geburt und Unerwünschtes Leben vergleichen mit wrongful concep-tion und wrongful life des angloamerikanischen Rechts, in: MDR 1984.
• EREN Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 26. Bası, Ankara 2021.
• FAERBER Georg: Wrongful Life, Wissenschaftliche Beiträge aus eu-ropäischen Hochschulen: Reihe 2, Rechtswissenschften Band 1, Lottbek 1988.
• FISCHER Gerfried: Wrongful life: Haftung für die Geburt eines behin-derten Kindes BGHZ 86, 240, in: JUS 1984, s. 434 – 439.
• GEHRLEIN Markus: Grundwissen Arzthaftungsrecht, 3. Aufl., C. H. Beck 2018.
• GÜMÜŞ Mustafa Alper: Borçlar Hukuku Özel Hükümler – Kısa Ders Kitabı, 5. Bası, İstanbul 2020. HAKERİ Hakan: Tıp Hukuku Genel Hükümler Cilt I, 25. Bası, Ankara 2022.
• KATZENMEIER Christian: Arzthaftung, Tübingen 2002.
• OZANOĞLU Hasan Seçkin: “Hekimlerin Hastalarını Aydınlatma Yükümlülüğü”, AÜHFD, C. 52, S. 3, 2003, s. 55 – 77.
• REINHART Andreas: Familienplanungsschaden. Wrongful birth, wrongful life, wrongful conception, wrongful pregnancy, Peter Lang Verlag 1999.
• RIEDEL Ulrike: Vortrag: Kind als Schaden. Arzthaftung im Kontext der pränatalen Diagnostik, Salzburg 2006. SCHÜNEMANN Hermann: Schadensersatz für missgebildete Kinder bei fehlerhafter Beratung der Schwangeren?, zugleich ein Anmerkung zum Urteil des OLG München vom 27.2.1981, in: JZ 1981.
• ŞENOCAK Zarife: İstenmeden Dünyaya Gelen Özürlü Çocuk ve Tazmi-nat, Ankara 2009.
• TANDOĞAN Haluk: Özel Borç İlişkileri, Cilt II, 4. tıpkı bası, İstanbul 2008.
• WAIBL Katharina: Kindesunterhalt als Schaden: fehlgeschlagene Fami-lienplanung und heterologe Insemination – zugleich ein Beitrag zum Arzthaftungsrecht, München 1986.
• WEBER Dieter: Arzthaftpflicht für Nachkommenschaftsschäden?, Berlin Heidelberg 1988.
• WENZEL Frank (Hrsg.): Handbuch des Fachanwalts Medizinrecht, Köln 2013.
• YAVUZ İPEKYÜZ Filiz: Türk Hukukunda Hekimlik Sözleşmesi, İstanbul 2006.
• YAVUZ İPEKYÜZ Filiz: “Hekimin Tazminat Sorumluluğu” Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 20, S. 33, 2015, s. 19 – 61.
• ZEYTİN Zafer: “Tedavi İlişkisinde Hekimin Türk Hukukuna Göre Hukuki (Tazminat) Sorumluluğu” Roche Sağlık Hukuku Günleri, 2007, s. 96 – 117.