ULUSLARARASI HUKUK BAKIMINDAN KUDÜS

Yıl 2024, Cilt: 32 Sayı: 4, 1961 - 1997, 28.12.2024

Tayfur Yumuşak

https://doi.org/10.15337/suhfd.1487811

Öz

Kudüs şehri, üç monoteist din için kutsal bir şehirdir. Bu şehrin egemenliği ile ilgili tartışmalar, 20. yüzyılın başlarında Siyonizm fikrinin yeşermesi ve İngiliz mandasının başlaması ile ortaya çıkmıştır. 1948’de Kudüs’ün batısını, 1967’de doğusunu işgal yoluyla ele geçiren İsrail, bu şehrin uluslararası hukuk statüsünü çiğnemiştir. Şehir ile ilgili Birleşmiş Milletler kararlarının uygulanmayacağını ilan etmiştir. Bu ilana karşı somut ve fiili adım atılamamış ve Birleşmiş Milletler sistemi kilitlenmiştir. Bu kapsamda İsrail’in uluslararası hukuku ihlal ettiği ve bu ihlallere karşı Birleşmiş Milletler sisteminin çözüm üretemediği açıktır. Şu halde, toprakları işgal ve silahlı saldırı altında olan Filistin halkının meşru savunma hakkı kapsamında harekete geçmesi ve kolektif meşru savunma kapsamında bazı devletleri ülkesine davet etmesi gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

KUDÜS, SELF DETERMİNASYON HAKKI, KUVVET KULLANMA YASAĞI, MEŞRU SAVUNMA, BİRLEŞMİŞ MİLLETLER SİSTEMİ

AL-QUDS IN TERMS OF INTERNATIONAL LAW

Öz

Kaynakça

• ABU OUN, Mohammed: “Al-Quds As Mentioned In Un Resolutions”, Journal of Islamic Jerusalem Studies C. 23, S. 1, 2023, s. 19 – 28.
• ACER, Yücel/KAYA, İbrahim: Uluslararası Hukuk Temel Ders Kitabı: Ankara, 2021.
• ALTINER, Bilal: “Birleşmiş Milletler: Amacı, Gelişimi, Etkinliği, Ulus-lararası Güvenliğe Katkısı ve Geleceği”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, C. 1, S. 1, s. 1 – 9.
• ARAL, Berdal: “Birleşmiş Milletler ve Uluslararası Eşitsizlik”, SETA Yayınları, S. 72, 2013, s. 8 – 26.
• ATAÖV, Türkkaya: “Kudüs ve Devletler Hukuku”, Ankara Üniversi-tesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, C. 35, S. 1 – 4, 1980, s. 29 – 54.
• AURELİU, Critescu: The Right To Self-Determination Historical And Current Development on the Basis of United Nations Instru-ments: New York, United Nations, 1981.
• BATIR, Kerem/ARAS, İlhan: “Self-Determinasyon Hakkı ve Filistin Devleti Bağlamında Filistin Sorunu”, Nevşehir Hacı Bektaş Veli Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.1, S.1, 2011, s. 146 – 164.
• BATUK, Cengiz/MERT, Rabia: “Çatışan Kutsalların Ortasındaki Şe-hir: Kudüs”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, C.17, S. 2, 2017, s. 129 – 149.
• BEYOĞLU, Cem Ümit: Kuvvet Kullanma Yasağı Kapsamında Devlet-lerin Bireysel Meşru savunma Hakkı, Yüksek Lisans Tezi, Ak-deniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Ana Bilim Dalı, Antalya, 2016.
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER, Filistin Sorunu, Resolution Archives - Page 69 of 69 - Question of Palestine (un.org) (Erişim Tarihi: 14.05.2024).
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GENEL KURULU, 3. Oturum Resmi Kayıt-ları, Ad Hoc Siyasi Komite, 2. Bölüm, 1949 s. 302,
• erişim için bkz. Genel Kurul Resmi Kayıtları, 3. oturum Bölüm II, Ad Hoc Siyasi Komite, 1949: ekler (un.org), (Erişim Tarihi 14.05.2024).
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GENEL KURULU, BM’de Filistin Soru-nu’nun Tarihi Arka Planı (1947 – 1975), A/AC.183/L.3, 11 Mart 1976 Tarih, Palestine question at the UN (1947-1975)/CEIRPP Historical backgrounder (A/AC.183/L.3) - Question of Palestine, (Erişim Tarihi: 14.05.2024).
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GENEL KURULU, 194 (III) sayılı Karar, 11 Aralık 1948 Tarih, NR004365.pdf (un.org) (Erişim Tarihi: 14.05.2024).
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GENEL KURULU, 303 (IV)21 sayılı Karar, 9 Aralık 1949 Tarih, NR005122.pdf (un.org), (Erişim Tarihi: 14.05.2024).
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GENEL KURULU, 3314(XXXIX) sayılı Ka-rar, 14 Aralık 1974 Tarih, Birleşmiş Milletler Genel Kurulu Ka-rarı 3314 (XXIX) (umn.edu) (Erişim Tarihi: 14.05.2024).
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GÜVENLİK KONSEYİ, 478 sayılı Karar, 20 Ağustos 1980 Tarih, Security Council Resolution 478 - UNSCR, (Erişim Tarihi: 14.05.2024).
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GENEL KURULU, 3314 (XXIX) sayılı Ka-rar, 14 Aralık 1974 Tarih, nr073916.pdf (un.org) (Erişim Tari-hi:14.05.2024).
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GENEL KURULU, 10/19 sayılı Karar, 21 Aralık 2017 Tarih, a_res_es_10_19.pdf (securitycouncilre-port.org), (Erişim Tarihi: 14.05.2024).
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GÜVENLİK KONSEYİ, 267 sayılı Karar, 3 Temmuz 1969 Tarih, Resolution 267 (unscr.com), (Erişim Ta-rihi: 14.05.2024).
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GENEL KURULU, 2253 (ES-V) sayılı Ka-rar, 4 Temmuz 1967 Tarih , NR020913.pdf (un.org), (Erişim Tarihi: 14.05.2024).
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GÜVENLİK KONSEYİ, 271 sayılı Karar, 15 Eylül 1969 Tarih, Security Council Resolution 271 - UNSCR, (Erişim Tarihi: 14.05.2024).
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GÜVENLİK KONSEYİ, 242 sayılı Karar, 22 Kasım 1967 Tarih, NR024094.pdf (un.org), (Erişim Tarihi: 14.05.2024).
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GÜVENLİK KONSEYİ, 252 sayılı Karar, 21 Mayıs 1968 Tarih, Resolution 252 (1968) / (un.org) (Erişim Tarihi: 14.05.2024).
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GENEL KURULU, 181(II) sayılı Karar, 29 Kasım 1947 Tarih, NR003888.pdf (un.org), (Erişim Tarihi: 14.05.2024).
• BİRLEŞMİŞ MİLLETLER GENEL KURULU, 186 (II) sayılı Karar, 20 Mayıs 1948 Tarih, nr004124.pdf (un.org) (Erişim Tarihi: 14.05.2024).
• CATTAN, Henry: “The Status Of Jerusalem Under International Law And United Nations Resolutions”, Journal of Palestine Stu-dies, C. 10, S. 3, 1981, s. 3 – 15.
• CÖMERT, İbrahim: Önleyici Meşru savunma ve Uluslararası Hukuk-taki Yeri, Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üni-versitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabi-lim Dalı, Çankaya, 2006.
• CZAPLIŃSKI, Władysław: “Customary International Law On The Use of Force”, Wroclaw Review, C. 8, S. 2, 2018, s. 97-111.
• ÇETİN, Burak: Birleşmiş Milletler Andlaşmasında Kuvvet Kullanma Yasağının İstisnası Olarak Bireysel Meşru Savunma Hakkının İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Ana Bilim Dalı, İstan-bul, 2006.
• ÇEVLİKLİ-FANDAJ Ezgi: Uluslararası Alanda Kudüs’ün Siyasi ve Hukuki Statüsü, Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sos-yal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı Ulus-lararası İlişkiler Bilim Dalı, Bursa, 2017.
• ÇİÇEK, Fehmi: İsrail’in Filistin Devletinde Yerleşimcilik Politikasının Uluslararası Hukuk ve Devletin Unsurları Bakımından Sonuç-ları, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Aydın Üniversitesi Lisansüs-tü Eğitim Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Kamu Hu-kuku Programı, İstanbul, 2022.
• ÇULLU, Fatih: Uluslararası Güvenlik ve Terörizm Programı Uluslara-rası Çatışma Hukukuna Göre Önleyici Meşru Savunma Dokt-rinin Gelişimi ve Örnek Olay İncelemesi, Yüksek Lisans Tezi, Milli Savunma Üniversitesi Alparslan Savunma Bilimleri ve Milli Güvenlik Enstitüsü Müdürlüğü Güvenlik Araştırmaları Anabilim Dalı, Ankara, 2022.
• DAĞ, Akın: Birleşmiş Milletler Antlaşması Kapsamında Bireysel Meş-ru Savunma Hakkı Örnek Olay İsrail - Filistin Çatışması, Yük-sek Lisans Tezi, Ege Üniversitesi Sosyal Bölümler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, İzmir, 2014.
• DEĞDAŞ, Ulaş Can: “Uluslararası Hukukta Önleyici Meşru savunma Hakkı”, Anadolu Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 1, S. 6, 2018, s. 21 – 40.
• DOĞAN, İlyas: Devletler Hukuku, Ankara, 2013.
• DEMİREL, Ege: Uluslararası İlişkilerde Güç Kavramı Kapsamında Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi, Doktora Tezi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Kırıkkale, 2021.
• GILMOUR, D. R.: “The Meaning of “Intervene ” within Article 2 (7) of the United Nations Charter—An Historical Perspective”, Cambridge University Press C. 16, S. 2, 2008, s. 330 – 351.
• GÜMÜŞ, Abdurrahman: The Status of Palestine In The United Nati-ons And Its Implications for The Israeli– Palestinian Conflict, Doktora Tezi, Boğaziçi University Institute of Social Sciences Political Science and International Relations, İstanbul, 2020.
• GÜNDÜZ, Aslan: Milletlerarası Hukuk, Ankara, 2018.
• HAYYAR, M, Emre: Uluslararası Hukukta Kudüs Sorunu, Kayhan, Ali Kerem/Karaoğlu, Ali Osman (Editörler), Ankara, 2023.
• KALKAN - ÖZHELVACI Esra: A Study of The Unıted Nations' Peace Initiatives on the Palestinian- Israeli Issues, Yüksek Lisans Te-zi, Social Sciences University of Ankara Institute of Graduate Studies Master of Arts in Quds, Ankara, 2022.
• KARADAĞ, Ulaş: “Birleşmiş Milletler Antlaşması’na Göre Meşru sa-vunma Hakkı”, İnönü Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 2, 2016, s. 171 – 186.
• KARAKÖSE, Hasan: “Filistin ve Kudüs Meselesine Genel Bir Bakış (XIX. Yüzyılın Ortasından XX. Yüzyıl Ortalarına Kadar)”, Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (AEÜS-BED), C. 4, S. 2, 2018, s. 150 – 165.
• KASALAK, Kadir: “İngilizlerin Filistin Politikası ve Filistin Mandası”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Der-gisi S. 25, 2016, s. 65 – 78.
• KILINÇ, Doğan: “Self Determinasyon İlkesinin Azınlıklar Açısından Değerlendirilmesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 12, S. 1 – 2, 2008, s. 949 – 982.
• KOÇAK, Mustafa: “Self Determinasyon Hakkı ve Self Determinasyon Hakkı Teorileri”, DÜHFD, C. 23, S. 38, 2018, s. 85 – 148.
• KOŞAL, Yusuf: İsrail Devleti’nin Kuruluşu ve Filistin Direniş Örgütle-ri, Yüksek Lisans Tezi, Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Ens-titüsü Tarih Ana Bilim Dalı, Bingöl, 2021. KÖFTÜRCÜ, Hüseyin: “Semavi Dinler Bağlamında Kudüs Jerusalem in The Context of Abrahamic Religions”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, C. 13, S. 71, 2020, s. 1054 – 1061.
• KÜTÜKÇÜ, M. Akif: “Uluslararası Hukukta Self-Determinasyon Hakkı ve Türk Cumhuriyetleri”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bi-limler Enstitüsü Dergisi, S. 12, 2004, s. 259 – 276.
• KURT, Rıza: The Impact of The United States of America’s Decision on Jerusalem on the Future of International Law and the Uni-ted Nations, Yüksek Lisans Tezi, Bahcesehir University Social Sciences Institute Global Affairs, İstanbul, 2018.
• NOVİANİ, Riktin/PRATAMA, Garry Gumelar: “Legitimization of Jerusalem Embassy Act According to International Law”, Di-ponegoro Law Review C. 6, S. 1, 2021, s. 108 – 122.
• NUHİÇ, Hazir: Uluslararası Hukuk ve Birleşmiş Milletler Kararları Çerçevesinde Saldırı Kavramı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, İstanbul, 2010.
• PAZARCI, Hüseyin: Uluslararası Hukuk, Ankara, 2018. REÇBER, Kamuran: Uluslararası Hukuk, Bursa, 2014.
• PETERS, Katie: “International Law And The Use of Force”, QUTLJJ, C. 4, S. 2 (2004): 1 – 14.
• PETRESKİ, Milorad: “The International Public Law And The Use of Force By The States”, Journal of Liberty and International Af-fairs | C. 1, S. 2, 2015, s. 1 – 9.
• SAPERIA, Jordie: “Jerusalem: Legal Status, Condominium and Middle East Peace”, JEAIL, C. 1, 2010, s. 175 – 198.
• SHAWAMREH, Mohammad: Türk Dış Politikasında Filistin Meselesi 1948-2010, Yüksek Lisans Tezi, Karabük Üniversitesi Lisan-süstü Eğitim Enstitüsü Uluslararası Politik Ekonomi Anabilim Dalı, Karabük, 2021.
• ŞEVLİ, Samet: İsrail Devleti’nin Kuruluşunda İngiliz Mandasının Ro-lü, Yüksek Lisans Tezi, Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Bandırma, 2021.
• TAŞBAŞI-ABUSENENH, Sema Nur: Birleşmiş Milletler Kararları Çerçevesinde Kudüs’ün Hukuki Statüsü, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Ortadoğu ve İslam Ülkeleri Araştırma-ları Enstitüsü Ortadoğu Ülkeleri Hukuk Sistemleri Anabilim Dalı, İstanbul, 2021.
• TETİK, Asiye Derya: 7. YY’dan Haçlı Hâkimiyetine Kadar Kudüs Ta-rihi, Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilim-ler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Ortaçağ Tarih Programı, Manisa 2018.
• TOK, Abdulkadir: “Uluslararası Hukuka Göre Kudüs’ün Statüsü”, İNSAMER, Araştırma 126, 2020, s. 1 – 7.
• TOSUN, Fatih: “Uluslararası Hukuk’ta “Kuvvet Kullanma ve Karış-ma” Kavramlarının Değişen Anlamı”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, C. 5, S. 9, 2009, s. 89 – 118.
• ULUSLARARASI ADALET DİVANI, “Nikaragua’ya Karşı Askeri ve Paramiliter Faaliyetler Hakkında Dava”, 27.6.1986, erişim için bkz. 070-19860627-JUD-01-00-EN.pdf (icj-cij.org), (Erişim Ta-rihi: 14.05.2024).
• YALÇIN, Cüneyt: Müzmin Bir Kriz Olarak Filistin-İsrail Krizi: Tarih-sel, Politik ve Hukuksal Bir Değerlendirme, Yüksek Lisans Te-zi, Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Kırşehir, 2022.
• YILDIZ-BAYRAK, Handan: Kur’an’da Kudüs ve Mescid-i Aksa, Yük-sek Lisans Tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Sosyal Bilim-ler Enstitüsü Temel İslam Bilimleri Tefsir Anabilim