DANIŞTAY KARARLARI IŞIĞINDA DİSİPLİN SUÇLARINDA ŞÜPHEDEN SANIK YARARLANIR İLKESİ

Yıl 2024, Cilt: 32 Sayı: 4, 2045 - 2087, 28.12.2024

Cavidan Yemez

https://doi.org/10.15337/suhfd.1525450

Öz

Disiplin hukuku, çalışılan kurumda düzenin tesis edilmesi, hizmetlerin verimli, etkili ve etkin şekilde yürütülmesi, düzeni bozan her türlü eylem ile mücadele edilmesi amacı üzerine inşa edilmiştir. Bu saikle kimi eylemler yasaklanmış ve yine bozulan düzenin yeniden tesisi amacıyla, bahsi geçen bu eylemlerin gerçekleştirilmesi halinde bu kimselere yönelik çeşitli müeyyideler öngörülmüştür. Bu müeyyideler ise ancak usulüne uygun bir soruşturmanın neticesinde söz konusu olabilecektir.
Disiplin soruşturmasında, disiplin suçuna konu olan eylemin ispat faaliyeti için delillere başvurulmaktadır. Kimi hallerde soruşturma sürecinde delillerin, ceza yargılaması neticesinde toplanması, tesadüfi olması veya hukuka aykırı şekilde elde edilmesi gibi durumlarla karşılaşılabilmektedir. İşte bu halde, verilen disiplin cezasının bahsedilen delillere dayandırılmasının hukukiliği tartışma konusu olacaktır. Bu çalışmada, maddi hakikatin tespiti için yeterli ve kesin delil olması gerekliliği ve aksi durumda ise suçsuzluk karinesinin ihlal edileceği anlayışıyla, Danıştay kararları ışığında disiplin suçlarında şüpheden sanık yararlanır ilkesinin uygulamadaki yansımaları incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Disiplin Suçu ve Cezası, Suçsuzluk Karinesi, Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi

Kaynakça

• AÇAN, İbrahim: “Delil”, Ankara Barosu Dergisi, S.4, 1975.
• AKKOYUNLU, Sencer Abdullah: “Disiplin Soruşturmasında Memu-run Savunma Hakkını Kullanımında İdarenin Uyması Gere-ken Esaslar”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 28, S. 48, 2023, 3-63.
• AKYILMAZ, Bahtiyar: “Anayasal Esaslar Çerçevesinde Kamu Perso-neli Disiplin Hukuku ve Uygulamadaki Sorunlar” Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.6, S.2, 2002.
• ALTUNKAŞ, Aysun: “Hukuka Aykırı Delil Teorisi Işığında İfade Al-ma ve Sorgu, İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensti-tüsü, İnsan Hakları Hukuku Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, 2006.
• ANAYURT, Ömer: Adil Yargılanma İlkesi Olarak Masumiyet Karine-si, Av. Dr. Şükrü Alpaslan Armağanı, Can Matbaacılık, İstan-bul, 2007.
• ASLAN, Zehreddin. Disiplin Suç ve Cezaları. İstanbul: Alfa Yayınları, 2001.
• ASLAN, Zehreddin/ALTINDAĞ, Halil: Memurların Disiplin ve Ceza Soruşturması 2547 Sayılı Kanun Kapsamında Çalışanların Di-siplin Ve Ceza Soruşturması Dahil, Ankara, Seçkin Akademik ve Mesleki Yayınlar, Beşinci Baskı, 2023.
• ARSLAN, Çetin: “Ceza Muhakemesinde İletişimin Denetlenmesi Yo-luyla Elde Edilen Delillerin Disiplin Hukukundaki Durumu Üzerine Bir Değerlendirme”, Fasikül Hukuk Dergisi, C.2, S.3, 2010.
• ATLIHAN, Özen: “Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi Sisteminde Adil Yargılanma Hakkının Temel Unsuru Olarak ‘Masumiyet Ka-rinesi’”, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi C. IX, S. 1-2, 2005.
• BAŞ, Eylem: “Hakimlerin ve Savcıların Disiplin Yönünden Soruştu-rulmaları ve işledikleri Suçlar Nedeniyle Yargılanmaları”, An-kara Barosu Dergisi, S.3, 2016.
• BEZGİN, Yüksel Ertürk: Soruşturmanın Gizliliği İlkesi Kapsamında Lekelenmeme Hakkı, Ankara, Adalet Yayınevi, 2021.
• BOULANGER, Özge Didem: “Disiplin Cezalarının Özlük Dosyala-rından Silinmesi ve Cezalara İlişkin Bilgilerin Üçüncü Kişilere Verilmesi Meselesi” Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 0/50, 30 Mart 2022, https://doi.org/10.54049/taad.1093118.
• BUCAKTEPE, Adil: “Disiplin Makamlarının Disiplin Cezası Verme Yetkileri Üzerine Bir Değerlendirme”. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.19, S.2, Nisan 2015, 199-224. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ahbvuhfd/issue/48099/608213
• BULUR, Alper: “E-İspat”, Ankara Barosu Dergisi, Y.66, S.2, s.96, 2008.
• CANOĞLU, Veysel Candan: Disiplin Soruşturmasında Delil ve İspat, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2018.
• CEMALOĞLU, Necati: “Disiplinle İlgili Kavramlar, İlkeler ve Uygu-lamalar”, Milli Eğitim 175, 01 Ocak 2007.
• CENTEL, Nur/ ZAFER, Hamide: Ceza Muhakemesi Hukuku, 16. Bas-kı, İstanbul, Beta Yayınevi, 2019.
• CEYLAN, Mahmut: “İdari Yargıda Delil Serbestîsi ve Sınırları”, Kara-deniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bi-limler Dergisi, S.16, 2018.
• ÇAKMAK, Seyfullah: “İletişimin Denetlenmesi Koruma Tedbiri Çer-çevesinde Elde Edilen Tesadüfi Delillerin Disiplin Soruşturma-sında Kullanılması”, Terazi Hukuk Dergisi, C.5, S.48, 2010.
• ÇINAR, Can Evren/ UÇAR, İsmail: Kamu Görevlileri Hukuku,1. Bas-kı, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2019.
• DEMİRBAŞ, Timur Ceza Hukuku Genel Hükümler, Güncellenmiş 18. Baskı, Hukuk Dizisi 235, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2023.
• DOĞAN, Eser Us/ YÜCEL DERİCİLER, Özge: “Kamu Görevlisi Di-siplin Hukukunda Masumiyet Karinesi ve Şüpheden Sanık Yararlanır (In Dubio Pro Reo) İlkelerinin Uygulanması”. Çan-kaya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 5/1 (Nisan 2020), 1087-1122.
• DOĞAN, Koray: Ceza Muhakemesinde Belirsizlik Kuşkudan Sanık Yararlanır İlkesi “In Dubio Pro Reo” Ankara, Seçkin Yayıncı-lık, 2022.
• DÖNMEZER, Sulhi/ ERMAN, Sahir: Nazari ve Tatbiki Ceza Huku-ku, 10. Baskı, C. II, İstanbul, 1994.
• DURMUŞ, A. Alper: Memur Disiplin Hukuku, Adalet Yayınları, 10. Baskı, Ankara, 2014.
• DÜLGER, Murat Volkan: Ceza Muhakemesi Hukukunda Dışlama Kuralı ve Hukuka Aykırı Delillerin Uzak Etkisi (Zehirli Ağa-cın Meyvesi Öğretisi), Seçkin Yayıncılık, Ankara, 2014.
• ERDOĞDU, Ahmet: “Yeni Disiplin Cezaları”. Danıştay Dergisi Y.2, S.6, 5-19. https://cdn.bartin.edu.tr/personel/ecf292227efb77dbdc4ccb91b19d8031/danistaydergisi0607.pdf
• ERGÜNE, Elif: Ceza Muhakemesi Hukukunda Suçlu Sayılmama Hakkı, Birinci Baskı, On İki Levha Yayıncılık, İstanbul, 2024.
• EROL, Ömer Faruk: “Kamu Görevlisinin Etik Sorumluluğu”, Sakarya Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 10, S. 2, 30 Aralık 2022.
• FEYZİOĞLU, Metin: “5271 Sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu Hak-kında Bazı Tespit ve Değerlendirmeler”, TBB Dergisi 62, 2006.
• FEYZİOĞLU, Metin: “Suçsuzluk Karinesi: Kavram Hakkında Genel Bilgiler ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi”, Ankara Üni-versitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 48, S. 1, 1999, 1, https://doi.org/10.1501/Hukfak_0000000629.
• FİŞ ÜSTÜN, Gül: “Disiplin Soruşturmalarında Hukuka Aykırı Delil-ler” Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştır-maları Dergisi, C:24, S:1, 2018.
• GEDİK, Doğan: Öğreti ve Yargısal İçtihatlar Işığında Ceza Muhake-mesinde Şüpheden Sanık Yararlanır İlkesi (In Dubio Pro Reo), Adalet Yayınevi, Ankara, 2016.
• GEDİK, Doğan / TOPALOĞLU, Mahir: Ceza Muhakemesinde İspat ve Şüphenin Sanık Lehine Yorumlanması, Adalet Yayınevi, Ankara, 2014.
• GEDİK, Doğan: Ceza Muhakemesinde İspat ve Şüphenin Sanık Lehi-ne Yorumlanması, Adalet Yayınevi, 5.
• Baskı, Ankara, 2022.
• GİRİTLİ, İsmet / BİLGEN, Pertev / AKGÜNER, Tayfun: İdare Hu-kuku, Gözden Geçirilmiş İkinci Basım, Der Yayınları, İstanbul, 2006.
• GÖKSU, Mustafa: “Hukuk Muhakemeleri Kanununa Göre İhtiyati Tedbirin Uygulanmasını Talep Etme
• Zorunluluğu”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 16/0 (Temmuz 2014), https://dergipark.org.tr/tr/pub/deuhfd/issue/46919/588501.
• GÜNDÜZ, Fatma Ebru: “Hukuka Aykırı Elde Edilmiş Delillerin Disip-lin Hukukunda Kullanılması”, Yıldırım Beyazıt
• Hukuk Dergi-si, S.1, 08 Mart 2019, 89-114. https://doi.org/10.33432/ybuhukuk.537639
• GÜNEŞ, Derya Belgin: “Ceza Mahkemesi Tarafından Ceza Verilmesi-ne Yer Olmadığına İlişkin Kararın Hukuk Mahkemesi Karar-larına Tesiri”, İstanbul Hukuk Mecmuası, 30 Haziran 2019, 185-216, https://doi.org/10.26650/mecmua.2019.77.1.0013.
• HAFIZOĞULLARI, Zeki/DEVRİM, Güngör: “Türk Ceza Hukukunda Suçların Tasnifi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, C. 20, S.69, Mart 2007.
• HATİPOĞLU, Sezgin: “Ceza Mahkemesi Kararlarının Disiplin Huku-ku Bakımından Bağlayıcılığı”, Danıştay Dergisi, S.141, 2016.
• HÜSEYİNOĞLU, Emin: “Yargı Kararları Işığında Disiplin Hukukun-da Suçta ve Cezada Kanunilik İlkesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 2022/158, 2022. http://search/yayin/detay/113497
• IŞIKLAR, Celal: Kamu Disiplin Yaptırımları, Ankara: Seçkin Yayıncı-lık, 1. Baskı, 2019.
• KARABULUT, Ferhat/ KARAPAZARLIOĞLU, Ersin/ TOSUN, Hamza: “Ceza Muhakemesinde Delil Kavramı ve Kovuştur-ma Sürecinde Hakimlerin Delil Algısı”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, C:28, S:120, 2015.
• KARAHANOĞULLARI, Onur: “Memur Disiplin Hukukunun Niteli-ği ve İlkeleri”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi
• 8/3, 03 Tem-muz 1999.
• KAŞİFOĞLU, Kemalettin Ali: “Görevden Uzaklaştırma”, Adalet Der-gisi 69/1, Ocak 1978.
• KURU, Baki: Hukuk Muhakemeleri Usulü C.II, 6. Baskı, Demir Yayın-cılık, İstanbul, 2001.
• ÖZEN, Mustafa: “Non Bis İn İdem (Aynı Fiilden Dolayı İki Kez Yargı-lama Olmaz) İlkesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergi-si, C. XIV, S.1, 2010.
• ÖZTÜRK, Bahri/ TEZCAN, Durmuş/ ERDEM, Mustafa Ruhan/ SIRMA GEZER, Özge/ F. SAYGILAR,Yasemin/ ALAN, Es- ra/ TÜTÜNCÜ, Efser Erden/ ÖZAYDIN,Özdem/ TOK, Mehmet Can: Ana Hatlarıyla Ceza Muhakemesi Hukuku, Onuncu Baskı, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2023.
• SANCAKDAR, Oğuz: Disiplin Yaptırımı Olarak Devlet Memuriye-tinden Çıkarma ve Yargısal Denetimi, Yetkin Yayınları, Anka-ra, 2001.
• SANCAKDAR, Oğuz / DOĞAN, Us Eser / KASAPOĞLU TUR-HAN, Mine / ÖNÜT, Lale Burcu: İdare Hukuku Teorik Ça- lışma Kitabı, Seçkin Yayıncılık, Genişletilmiş ve Güncellenmiş 5. Baskı, Ankara, 2015.
• ŞAHİN, Cumhur: Ceza Muhakemesinde İspat (Delillerin Doğrudan Doğruyalığı İlkesi), Yetkin Yayınları, Ankara, 2001.
• ŞAHİN, Cumhur/ GÖKTÜRK, Neslihan: Ceza Muhakemesi Hukuku, Gözden Geçirilmiş ve Güncellenmiş 14. Bası, Hukuk Dizisi 845, Ankara, Seçkin Yayıncılık, 2023.
• ŞIK, Hüseyin: “Suçsuzluk Karinesi”, Uyuşmazlık Mahkemesi Dergisi, 1, 2012.
• PINAR, İbrahim/ÖNER, Çalışkan: Açıklamalı – İçtihatlı Disiplin Suç ve Cezaları & Disiplin Soruşturması, Ankara: Seçkin Akade-mik ve Mesleki Yayınlar, 2. Baskı, 2020.
• TANRIVER, Süha: “Türk Medeni Usul Hukuku Bağlamında Hukuka Aykırı Yollardan Elde Edilen Delillerin
• Durumunun İrdelen-mesi”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S.65, 2006.
• TANRIVERMİŞ, Atilla: Masumiyet Karinesini Genişleten Bir İlke Ola-rak Lekelenmeme Hakkı, Seçkin Hukuk, no: 2716, Ankara, Seçkin, 2021.
• TUNÇ, Özgün: “Ceza Muhakemesi Açısından Yasak Deliller ve Disip-lin Soruşturması Açısından Yasak Deliller
• ile Tesadüfen Elde Edilen Delillerin Değerlendirilmesi Sorunu”, s.8. http://www.ozgunlaw.com/Uploads/image/files/Makale22072011_DrOzgunOztunc.pdf,
• ULUTÜRK, Hande: “Suçsuzluk Karinesi”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C:13, S:171, 2018.
• USMAN, Yahya: Kamu Görevlileri Disiplin Hukukunda İdari Usul İlkeleri, Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara, 2019.
• UYSAL, Cem: “Ceza Hukukunda Suçsuzluk Karinesi Üzerine Bir İn-celeme ve Lekelenmeme Hakkı”, Yüksek
• Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Ana Bi-lim Dalı Ceza ve Ceza Uusl Hukuku Bilim Dalı, 2017.
• YILDIRIM, Akif: “Anayasa Mahkemesi Ve Aihm Kararları Işığında Masumiyet Karinesi”, Terazi Hukuk Dergisi, C.
• 10, S. 111, Kasım 2015.
• YILDIRIM, Ramazan: “Türk Askeri Disiplin Hukukuna Kısa Bir Ba-kış”, Askeri Yüksek İdare Mahkemesi Dergisi, S. 14, 2002.
• YÜCE, Turhan Tufan: “Sanığın Savunması ve Korunması Açısından Ceza Soruşturmasının Ümanist İlkeleri”, Türkiye Barolar Bir-liği Dergisi, C.1, S.1, Ocak 1988.
• YÜCEL, Oğurlu: “Ceza Mahkemesi Kararının Disiplin Cezalarına Et-kisi ve Sorunu ‘Ne Bis İn İdem’ Kuralı”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C.52, S.2, 2003.
• YÜZER, Dilara: “Basın Yoluyla Adli Haberlerin Verilişi ve Suçsuzluk Karinesi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 15, 2013.
• ZOR, Burç Volkan: “Ceza Hukuku İlkelerinin Disiplin Hukukunda Uygulanabilirliği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fa-kültesi Dergisi, XII/1, 2022.