CEZA MUHAKEMESİNDE DÜŞME KARARLARININ SUÇSUZLUK KARİNESİNE ETKİSİ

Yıl 2024, Cilt: 32 Sayı: 4, 2581 - 2610, 28.12.2024

Bekir Boga

https://doi.org/10.15337/suhfd.1586368

Öz

Ceza muhakemesinde bir suçun ispatı, hâkimin veya mahkemenin her türlü şüpheden arınmış kanaatini gerektirmektedir. Böyle bir kanaat hasıl olmadıkça sanık hakkında mahkûmiyet hükmü verilebilmesi mümkün değildir. Diğer taraftan mahkûmiyet hükmü olmadığı müddetçe sanığın suçlu olarak kabul edilmesi de yasaktır. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6. maddesinin 2. fırkasında açıkça belirtilen bu kural Türk Hukukunda genellikle masumiyet karinesi olarak isimlendirilmektedir. Ceza muhakemesinde mahkeme bazı hallerde sanık hakkındaki suç şüphesi ile ilgili bir karara varmamakta, sanığın ne suçlu ne de suçsuz olduğuna ilişkin bir kanaat paylaşmamaktadır. Bu çalışmada masumiyet karinesi ile ilgili iki farklı sorun ele alınmaktadır. Birinci olarak ceza mahkemesinin suç şüphesine ilişkin olumlu veya olumsuz bir kanaate varamadığı durumlarda yargılama konusu olay ile ilgili diğer hukuk disiplinleri sanığın sorumluluğunu kabul edebilecek midir? İkinci olarak ise sanığın ceza mahkemesinden üzerindeki suç şüphesinin tamamen kaldırılmasını isteme hakkı bulunmakta mıdır?

Anahtar Kelimeler

Masumiyet karinesi, Hüküm, Beraat kararı, Düşme kararı, Aklanma hakkı

Etik Beyan

Bu çalışmanın, özgün bir çalışma olduğunu; çalışmanın hazırlık, veri toplama, analiz ve bilgilerin sunumu olmak üzere tüm aşamalarından bilimsel etik ilke ve kurallarına uygun davrandığımı; bu çalışma kapsamında elde edilmeyen tüm veri ve bilgiler için kaynak gösterdiğimi ve bu kaynaklara kaynakçada yer verdiğimi; kullanılan verilerde herhangi bir değişiklik yapmadığımı, çalışmanın Committee on Publication Ethics (COPE)' in tüm şartlarını ve koşullarını kabul ederek etik görev ve sorumluluklara riayet ettiğimi beyan ederim. Herhangi bir zamanda, çalışmayla ilgili yaptığım bu beyana aykırı bir durumun saptanması durumunda, ortaya çıkacak tüm ahlaki ve hukuki sonuçlara razı olduğumu bildiririm.

Destekleyen Kurum

Bulunmamaktadır.

Teşekkür

Bulunmamaktadır.

Impact of Dismissal of the Case on Presumption of Innocence in Criminal Procedure

Öz

In order to punish a perpetrator, the criminal court needs to be absolutely convinced of an offence in criminal procedure. The court cannot render judg-ment of conviction unless it proves the offence. On the one hand everyone charged with a criminal offence shall be presumed innocent until proved gu-ilty according to law according to article 6 paragraph 2 of Europa Human Rights Convention. The rule is called as “masumiyet karinesi” in Turkish Law. The criminal court does not determine whether the accused is guilty in some cases of criminal procedure. In this article we attempt to solve two different problems regarding with the presumption of innocence. First, can other law department yield that the accused is guilty in cases the criminal court does not prove any offence? Second, has the accused the right of exculpation in crimi-nal procedure.

Anahtar Kelimeler

Presumption of innocence, The judgment, Acquittal verdict, Dismissal of the case verdict, The right of exculpation

Kaynakça

• AKBULUT, Berrin: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 10. Baskı, Ankara 2023.
• ARTUK, Mehmet Emin/ GÖKCEN, Ahmet/ ALŞAHİN, M. Emin/ ÇAKIR, Kerim: Ceza Hukuku Genel Hükümler, 17. Baskı, Ankara 2023.
• BEKAR, Elif: Ceza Muhakemesinde Hüküm Çeşitleri (CMK m. 223), İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 75, S. 1, 2017, s. 15-60.
• BIÇAK, Vahit: Ceza Muhakemesi Hukuku, 4. Baskı, Ankara 2018.
• BİRTEK, Fatih: AİHM, Anayasa Mahkemesi ve Yargıtay Kararları Işığında Ceza Muhakemesinde Delil ve İspat, 1. Baskı, Ankara 2016
• CENTEL, Nur/ ZAFER, Hamide: Ceza Muhakemesi Hukuku, 15. Bas-kı, İstanbul 2018.
• DENİZ, İsmail: Ceza Muhakemesinde Hüküm (Türleri Oluşturma Şe-killeri-Şartları) Ankara 2014.
• DOĞAN, Koray: Ceza Muhakemesinde Hüküm, Ceza Hukuku Der-gisi, C.3, S.7, 2008, s.171-201.
• EKİNCİ, Ahmet: Anayasa Mahkemesinin Bireysel Başvuru Kararla-rında Mahkemeye Erişim Hakkı, Gazi Üniversitesi Hukuk Fa-kültesi Dergisi, C. 18, S. 3-4, 2014, s. 821-848.
• FEYZİOĞLU, Metin: Suçsuzluk Karinesi: Kavram Hakkında Genel Bilgiler ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi, Ankara Üniver-sitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 48, S. 1-4, 1999, s. 135-163.
• GÖKCEN, Ahmet/ ALŞAHİN, M. Emin/ ÇAKIR, Kerim: Ceza Mu-hakemesi Hukuku, 8. Baskı, Ankara 2024.
• GÜLSÜN, Ramazan: İnsan Onuru ve Lekelenmeme Hakkı, Internati-onal Journal of Legal Progress, C. 1, S. 2, s. 16-43.
• KANGAL, Zeynel T., Cezalandırılabilirliğin Objektif Koşulları, İstan-bul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. 68, S. 1-2, 2010, s. 151-167.
• KARA, Eyüp: Lekelenmeme Hakkı, Adalet Dergisi, S. 43, 2012, s. 188-197.
• KAPANCI, Kadir Berk: Ceza Mahkemesi Kararlarının Hukuk Mah-kemesi Kararlarına Etkisi (TBK m.74), İnönü Üniversitesi Hu-kuk Fakültesi Dergisi, C. 7, S. 1, s. 511-552.
• KURŞUN, Günal: Ceza Muhakemesinde Hüküm, 1. Baskı, Ankara 2016.
• KÜHL, Krisitian: Zur Beurteilung der Unschuldsvcrmutung bei Eins-tellungen und Kostcnentschcidungen, JR 1978, s. 94-100
• KOCA, Mahmut/ ÜZÜLMEZ, İlhan: Türk Ceza Hukuku Genel Hü-kümler, 14. Baskı Ankara 2021.
• OĞURLU, Yücel: Ceza Mahkemesi Kararlarının Disiplin Cezalarına Etkisi ve Sorunu, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergi-si, C.52, S.2, 2003, s. 101-124.
• ÖZGENÇ, İzzet: Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, 19. Baskı, An-kara 2023.
• ÖZTÜRK, Bahri/ TEZCAN, Durmuş/ ERDEM, M. Ruhan/GEZER, Özge Sırma/ KIRIT, Yasemin F. Saygılar/ ÖZAYDIN, Öz-dem/ALAN, Esra Alan/ TÜTÜNCÜ, Efser Erden/ VILLE-MIN, Derya Altınok/TOK, Mehmet Can, Nazari ve Uygula-malı Ceza Muhakemesi Hukuku, 12. Baskı, Ankara 2018.
• PEKCANITEZ, Hakan/ ATALAY, Oğuz/ ÖZEKES, Muhammet: Me-deni Usul Hukuku Temel Bilgiler, 8. Baskı, Ankara 2014
• ŞAHİN, Cumhur, Dava Zamanaşımı Sanığın Aklanmasına Engel Olabilir Mi? Beraat Kararı ile Zamanaşımı Dolayısıyla Verilen Düşme Kararı Arasındaki Öncelik İlişkisi, Adalet Dergisi, S. 45, 2013, s. 224-239.
• ŞAHİN, Cumhur/GÖKTÜRK, Neslihan, Ceza Muhakemesi Hukuku, 14. Baskı, Ankara 2023.
• TANERİ, Gökhan: Ceza ve Hukuk Mahkemesinin Kararlarının Birbi-rine Etkisi, Adalet Dergisi, S. 51, 2015, s. 75-97.
• ÜNVER, Yener/ HAKERİ, Hakan: Ceza Muhakemesi Hukuku, 10.Baskı Ankara 2015.
• ÜZÜLMEZ, İlhan: Suçsuzluk Karinesi, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 58, 2005, s. 41-72.
• YAVUZ, Özge Ceren: Ceza Mahkemesi Kararlarında Meşru Savunma ve Zorunluluk Halinin Hukuk Mahkemesi Kararlarına Etkisi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 1, S. 2, s. 121-138
• YENİSEY, Feridun/ NUHOĞLU, Ayşe: Ceza Muhakemesi Hukuku, 11. Baskı, Ankara 2023.
• YILDIRIM, Akif: Aklanma Hakkının Yargı Kararları ve Mevzuattaki Durum Açısından Değerlendirilmesi, Terazi Hukuk Dergisi, C. 10, S. 108, 2015, s. 111-119.
• YILDIRIM, Akif: Anayasa Mahkemesi ve AİHM Kararları Işığında Masumiyet Karinesi, Terazi Hukuk Dergisi, C.10, S.111, 2015, s.118-126.
• YILDIZ, Ali Kemal: Ceza Muhakemesinde İspat ve Delillerin Değer-lendirilmesi (Ceza Muhakemesinde İspat), Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 2002.
• YOLCU, Serkan: Adil Yargılanma Hakkı Karşısında Yasama Doku-nulmazlığını Yeniden Düşünmek: Atilla Kart Olayı Üzerine Bir Deneme, AÜHFD, C. 60, S. 2, 2011.
• YÜCE, Turhan Tufan: Sanığın Savunması ve Korunması Açısından Ceza Soruşturmasının Ümanist İlkeleri, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 1, 1988, s. 156-167.