Kapalı Sitelerin Etrafında Ötekileşen Yaşamlar

Yıl 2024, Sayı: 61, 43 - 64, 27.06.2024

Kübra Arslan , Pelin Önder Erol

https://doi.org/10.35237/sufesosbil.1411051

Öz

Bu çalışmanın temel amacı, kapalı siteler olarak adlandırılan lüks ve çok katlı konutların etrafında ikamet eden ve çeşitli sebeplerle ötekileştirildiği düşünülen metruk görünümdeki konut sahiplerinin sosyo-mekânsal ilişkilerini saptamak, mekân deneyimlerine doğrudan bu kimselerin bakış açılarından tanık olmak ve etiketleme ve ötekileştirilme pratiklerine maruz kalıp kalmadıklarına dair açıklamalar getirmektir.
Çalışmada suça, mekân deneyimleri üzerinden açıklamalar sunan etiketleme/damgalama teorilerinin penceresinden bakarak; Goffman, Becker ve Lemert’in fikirleri dayanak alınmıştır. Yükseklikleri ve bünyelerinde barındırdıkları çok çeşitli sosyal imkânlar dolayısıyla İzmir’deki lüks konut sitelerinden Folkart Life Bornova ve Point Bornova Rezidans/AVM çevreleri çalışmanın sahasını oluşturmaktadır. Bu konutların etrafında ikamet etmekte olan ve kartopu örneklem tekniğiyle ulaşılan 23 katılımcıyla derinlemesine görüşmeler yapılmıştır.
Çalışmanın sonucunda, site etrafında yaşayan bireylerin site sakinleri tarafından dışlanmak suretiyle ötekileştirildiklerini düşündüklerine, aynı mekânları paylaştıkları ve sosyo-ekonomik statüleri kendilerinden daha düşük olan diğer bireyleri de ötekileştirip dışladıkları bulgularına ulaşılmış olup, tüm bu etiketlemelerin temelinde katılımcıların da belirttiği gibi sağlıklı sosyal ilişkilerin kurulamayışı olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Ayrışma, Mekânsal Ayrışma, Ötekileşmiş Yaşamlar, Kapalı Siteler, Sitelerin Etrafında Yaşayanlar

Kaynakça

• Aliağaoğlu, A., ve Uğur A. (2021). Kentlerde Suç ve Suça İten Sebepler, Suçla İlgili Teorik Çalışmalar. Doğu Coğrafya Dergisi, 26(45), 37-54.
• Alpaykut, S. S. (2011). İstanbul'da Yeni Konut Biçimi Olarak Kapalı Siteler: Karşılaştırmalı Bir Analiz, İstanbul Teknik Üniversitesi, Kentsel Tasarım Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Ayten, S. S. (2011). Kapalı Sitelerin Sosyal ve Mekânsal Yapısının Ankara Örneğinde İncelenmesi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Bali, R. N. (2020) “Tarz-ı Hayattan Life Style’a –Yeni Seckinler, Yeni Mekânlar, Yeni Yaşamlar”. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bodamyalı, G. (2018). Kapalı Sitelere Yönelik Hane Halkı Hareketliliğinin Kullanıcı Memnuniyeti Üzerinden Değerlendirilmesi: Ataköy Örneği, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kentseş Tasarım Anabilim Dalı, Kentsel Tasarım Programı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Blakely, E.J., Snyder, M. G. (1999). "Separate Places: Crime And Security In Gated Communities." in: M. Felson And R.B. Peiser (Ed.), Reducing Crime Through Real Estate Development And Management.
• Connoly, W. E. (1995). Kimlik ve Farklılık: Siyasetin Açmazlarına Dair Demokratik Çözüm Önerileri, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Çoklar, I., & Solak, N. (2017). Suç korkusu: Tanım, ölçüm ve belirleyiciler. Nesne Psikoloji Dergisi, 5(10), 310-328.
• Doğan, G. (2016). Kapalı Sitelerde Kullanıcı Memnuniyeti: İstanbul Örneği, Maltepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Durkheim, E. (2013). İntihar, (Çev. Zühre İlkgelen), Pozitif Yayınları: İstanbul.
• Ekici, T. (2011). Sürdürülebilir Kentsel Gelişme Çerçevesinde Kapalı Sitelerin İrdelenmesi: İstanbul-Çekmeköy Örneği, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Şehir ve Bölge Planlama Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Erol, Y. Ş. (2011). Dışa Kapalı Sitelerde Mimariye Dayalı Yaşam Kalitesinin İrdelenmesi: İstanbul Örneği, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Mimarlık Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
• Enginöz, Evrim A. (2010). İstanbul’da Kapalı Sitelerin Konut Hoşnutluğu Açısından Değerlendirilmesi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Farooq, A. 1999, Social and Spatial Implications of Community-Based Residential Environments on Crime in Urban Settings, Ph.D. Thesis submitted to Georgia Institute of Technology.
• Ferraro, F. K. (1995). The Fear of Crime: Interpreting Victimization Risk. New York: SUNY.
• G., McCracken (1988). The Long Interview, Sage Publications: London.
• Güncel Proje Bilgileri, (2015). https://www.guncelprojebilgileri.com/izmir-konut-projeleri/folkart-life-bornova , (Erişim Tarihi: 13.08.2022).
• Goffman, E. (2014). Damga: Örselenmiş Kimliğin İdare Edilişi Üzerine Notlar (Ş. Geniş, L. Ünsaldı, & S. N. Ağırnaslı, Çev.; 1.Baskı), Ankara: Heretik Yayıncılık.
• Goffman, E. (2014a). Günlük Yaşamda Benliğin Sunumu, İstanbul: Metis Yayıncılık.
• Harvey, D. (2002). “Sınıfsal Yapı ve Mekânsal Farklılaşma Kuramı” (der. B. Duru ve A. Alkan), 20. Yüzyıl Kenti, s. 147-173, Ankara: İmge Yayınevi.
• Howard S. Becker (2021), Hariciler (Outsiders) Bir Sapkınlık Sosyolojisi Çalışması, (çev. Şerife Geniş, Levent Ünsaldı), Ankara: Heretik Yayınları.
• İçli, G. T. (2016). Kriminoloji, Ankara: Seçkin.
• İlgen, S. (2009). Metalaşan Konut ve Çevresi: Kapalı Siteler, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Karasu, M. A. (2017). Kentsel Mekânda Suç Korkusu - Şanlıurfa Örneği, Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 20(1), 41-76.
• Marmasan, D. (2014). Bir Mekânsal Ayrışma Modeli Olarak Modern Gettolaşma: Televizyon Reklamları Üzerine Bir İnceleme, Anadolu Üniversitesi İletişim Fakültesi, Gazetecilik Bölümü, Global Media Journal: TR Edition, 5 (9).
• Özensel, E. (2020). Farklılıkların Birarada Yaşamasında Bir Sorun Alanı Olarak Ötekinin Ötekileştirilmesi. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (43), 369-378.
• Özgür, E. F. (2004). Sosyal ve Mekânsal Ayrışma Çerçevesinde Yeni Konutlaşma Eğilimleri: Kapalı Siteler, İstanbul – Çekmeköy Örneği. (Doktora Tezi), Mimar Sinan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Simmel, G. (2015). Metropol ve Zihinsel Hayat. İçinde Bireysellik ve Kültür, (Çev. T. Birkan), 317-329, (Orijinal Basım Tarihi 1903), İstanbul: Metis Yayınları.
• Sipahi, E. B. (2011). 1980 Sonrası Yeni Liberalizm ve Küreselleşmenin Etkisinde Yeni Bir Kentsel Gelişme Biçimi Olarak Güvenlikli Siteler: Konya Örneği, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Siyaset ve Kamu Yönetimi Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara.
• Şahin, K. (2019), “Güvensiz Dünyada Bir Belirsizlik Faktörü Olarak Yabancı Korkusu: İstanbul'daki Kapalı Yerleşimler Üzerinden Bir Değerlendirme”, İdealkent Dergisi, 27(10), 733-768.
• Taş, L. (2016). Güvenlikli Sitelerde İnşa Edilen Sosyo-Mekânsal İlişkiler ve Sosyo-Mekânsal Ayrışma, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Anabilim Dalı, Doktora Tezi, Ankara.
• Tekin, H. H., & Tekin, H. (2006). Nitel Araştırma Yönteminin Bir Veri Toplama Tekniği Olarak Derinlemesine Görüşme. İstanbul University Journal of Sociology, 3(13), 101-116.
• Urry, J. (2015). Mekânları Tüketmek (çev. R. Öğdül). İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
• Utku Kaya, H. (2019). İstanbul’da Mekânsal Damgalamanın Haritalandırılması, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyoloji Ana Bilim Dalı, Genel Sosyoloji ve Metadoloji Bilim Dalı, İstanbul.
• Valera, S. ve Guardia, J. (2014). Perceived Insecurity and Fear of Crime in a City with Low Crime Rates. Journal of Environmental Psychology, 38, 195-205.