Çanakkale-Ayvacık Halılarının Güncel Sorunları ve Kültürel Miras Turizmi Bağlamında Sürdürülebilirliğinin Sağlanmasına Yönelik Öneriler

Yıl 2024, , 289 - 306, 30.04.2024

Aslı Aksoy , Çiğdem Özkan

https://doi.org/10.52642/susbed.1407170

Öz

Çanakkale iline bağlı Ayvacık ilçesi 15.yy.’dan bu yana, Yörükler tarafından dokunan el yapımı halı üretimleri ile tanınan bir halı merkezidir. Ayvacık ilçesi dokuma halıların yanı sıra kültürel miras açısından da zengin bir bölgedir. 1980’lerde dünya el yapımı halı pazarında önemli bir yeri olan Ayvacık halılarının üretiminde son 20 yıllık süreçte ciddi bir düşüş yaşanmıştır. Bu çalışma, Ayvacık yöresinde halıcılığın günümüzdeki durumunu, halı üretiminde görülen gerilemenin sebeplerini ve halı üreticilerinin karşılaştığı güncel sorunları tespit ederek, yöreye ait büyük bir değer, bir kültür mirası ögesi, turistik bir ürün olan el halılarını sektörel bazda sürdürebilir kılmayı amaçlamaktadır.
Bu çalışmada veriler, alan araştırması yöntemi kullanılarak elde edilmiştir. Araştırmadan elde edilen verilere göre; 2003 yılında Ayvacık’ın 34 köyünde halı dokumacılığı yapılırken, günümüzde bu sayının beşe düştüğü görülmektedir. Toplam 29 köy’de halı dokumacılığı terkedilmiştir. Halı üretiminin gerilemesindeki sebepler incelendiğinde; üretici ve üretim odaklı sorunlar, malzeme ve maliyet odaklı sorunlar, endüstriyel gelişim ve tüketici odaklı sorunlar ile pazarlama odaklı sorunlardan kaynaklandığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kültürel Miras, Miras Turizmi, El Dokuması Halılar, Ayvacık, Çanakkale

Current Problems of Çanakkale-Ayvacık Carpets and Suggestions for Ensuring Their Sustainability in the Context of Cultural Heritage Tourism

Öz

Ayvacık district of Çanakkale province is a carpet center known for its handmade carpet production woven by Yoruks since the 15th century. Ayvacık district is a rich region in terms of cultural heritage as well as woven carpets. There has been a serious decline in the production of Ayvacık carpets, which had an important place in the world handmade carpet market in the 1980s, in the last 20 years. This study aims to make handmade carpets, which are a great value of the region, an element of cultural heritage and a touristic product, sustainable on a sectoral basis by determining the current situation of carpet weaving in the Ayvacık region, the reasons for the decline in carpet production and the current problems faced by carpet producers.
In this study, the data was obtained using the field research method. According to the data obtained from the research; It shows that while carpet weaving was done in 34 villages of Ayvacık in 2003, this number has decreased to five today. Carpet weaving has been abandoned in a total of 29 villages. When the reasons for the decline in carpet production are examined; It has been determined that the problems are caused by producer and production-oriented problems, material and cost-oriented problems, industrial development and consumer-oriented problems and marketing-oriented problems.

Anahtar Kelimeler

Cultural Heritage, Heritage Tourism, Hand-Woven Carpets, Ayvacık, Çanakkale

Kaynakça

• Aksoy, A. (2003). İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Geleneksel Türk El Sanatları.
• Aksoy, A., & Keleş, Ç. (2008). Ç. O. Üniversitesi (Dü.). içinde (s. 71-78). Çanakkale: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi.
• Alaca, I. V., & Aktas, B. M. (2019). Exploring material culture of carpets in Turkey via an art Project. Art, Design and Communication in Higher Education, 18(1), 17-34.
• Aliağaoğlu, A. (2004). Sosyo-Kültürel Miras Turizmi ve Türkiye’den Örnekler. Coğrafya Bilimler Dergisi, 2(2), 50-64.
• Alimdjanovich, Y. (2023). The Importance of Financing Technology Supply in Increasing the Competitiveness of National Handicraft Products. International Scientific and Practical Conference , (s. 112-115). Tashkent.
• Aliyeva, N. (2023). Cumhuriyette İpek Ürünleri Sanatçılığının Gelişimine İlişkin Beklentiler. International Scientific and Practical Conference (s. 356-358). Tashkent.
• Allayarov, S. (2023). Prospects of National Craft Products in Attracting Tourists to The Field of Tourism. International Scientific and Practical Conference . Tashkent.
• Arı, Y. (2014). Coğrafyada Saha Öğretimi ve Saha Araştırmaları. Y. Arı, & İ. Kaya içinde, Coğrafya Araştırmaları (s. 303-317). Balıkesir: Coğrafyacılar Derneği.
• Aslanapa, O. (1996). Türk Halı Sanatı. Skylife Dergisi, 8(96).
• Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. (2018, 03 01). Azərbaycan Respublikasında xalça sənətinin qorunmasına və inkişaf etdirilməsinə dair 2018-2022-ci illər üçün Dövlət Proqramı. https://science.gov.az/az/news/open/7504# adresinden alındı
• Belchior, M. H., Melo, A. J., Wıdmer, G. M., Alcoforado, E. S., & Paes, E. K. (2017). Produto Turístico Cultural: A Tapeçaria em Lagoa do Carro [Pernambuco, Brasil. Rosa dos Ventos, 9(1), 81-89.
• Bello, F., Carr, N., Lovelock, B., & Feifei, X. (2017). Local Residents’ Perceptions of Socio-Cultural Impact of Tourism in Mangochi Malawi. Advances in Hospitaliyt and Toursim Research, 5(1), 1-22.
• Beznosiuk, O., Liubitseva, O., & Popovych, S. (2021). Intangible cultural heritage as a resource for cultural tourism: the case of embroidery and carpet weaving in Ukraine. Studia Periegetica, 3(35), 153-170.
• Bilgin, M. H., Demir, E., Lau, M. C., Kin-Man To, C., & Zhang, Z. (2011). The Turkish handmade carpet industry: an analysis in comparison with select Asian countries. 102(6), 514-526.
• Bingöl, Z., & Qasimov, C. (2018). Naxçıvan Muxtar Respublikasında Mədəni İrs Potensialı Və Onun Turizmin İnkişafında Rolu. Uluslararası Türkbilim Dergisi, 8(Özel Sayı), 75-80.
• Boyzhigitov, S. (2023). milli el sanatları yaratmada dijital pazarlamanın rolü. International Scientific and Practical Conference , (s. 67-70). Tashkent.
• Ceylan, S., Emiroğlu Aydın, F., & Bulut, İ. (2023). Kültürel bir miras olan Taşpınar (Aksaray) el dokuma halılarının korunması ve turistik ürün olarak sürdürülebilirliği. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(44), 229-247.
• China National Textile and Apparel Council. (2018). Production, Market Status and Social Impact: Analyses of Western Chinese Handmade Carpet Industry. China.
• Chuangeng, F. (2006). Protection and Utilization of Xinjiang Cultural Heritage. China: Minzu Üniversitesi Yayınları.
• Demirbulak, A. (2022). Türk Halı Sanatının Gelişimi. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi, 6(1), 66-70.
• Deniz, B. (2005). Anadolu-Türk Halı Sanatının Tarihi. Sanat Tarihi Dergisi, 9(1), 79-103.
• Dino, A. (2018). Turizmi kulturor si mundësi për një zhvillim të qëndrueshëm në rajonin e Korçës. Republıka E Shqıpërıse. Unıversıtetı Europıan I Tıranës Fakultetı I Shkencave Socıale Departamentı I Socıologjısë, Doktor i shkencave ne Sociologji.
• Dong, L., Yanan, Y., Kaijun, C., & Xiaoliang, X. (2018). Research on targeted poverty alleviation identification, assistance and mechanism innovation in tourism in ethnic minority areas in southern Xinjiang. China: Ulusal Sosyal Bilim Fonu Genel Projesi.
• Er, B., & Sarıkaya, H. Z. (2012). Bir İletişim Aracı Olarak Elsanatları. Batman Üniversitesi Yaaşm Bilimleri Dergisi, 1(1), 169-177.
• Gayatri, B., Sakshi, S., & Kumar, R. (2022). Problems Faced by Handmade Carpet Industry and Suggestions for their Solution. International Journal of Humanities Social Science and Management , 431-435.
• Hajian, E. (1994). The export of Qom carpets in Koma is set to receive a customs duty of up to 75% of the carpet price. Iranian Mehr Magazine, 8(68).
• Handicrafts and Historic Crafts as Strategic Elements in the Development and Support of Tourism in Al Ahsa. (tarih yok).
• Industry, & Tourism. (2017, june 19). Temmuz 2023 tarihinde . https://www.sanattourism.ir/wpcontent/uploads/ 2017/07/54-72.pdf adresinden alındı
• Keskin, İ., Furat, M., & Güler, C. (2020). Kültürel Miras Turizminin Neden Arşivlere İhtiyacı Var?. Bilgi ve Belge Araştırmaları Dergisi, 14, 43-84.
• Krasojević, B., & Vićentijević, D. (2018). Program razvoja turizma grada Pirota 2018-2022. https://www.topirot.com/docs/Finalni%20Programa%20razvoja%20turizma%20Pirota,%20mart%202018.pdf.
• Ma, S. N., & Mohame, B. B. (2023). Heritage Tourism and Cultural Identity in China: Challenges and Opportunities for Development, JPB Rewiev. International Journal of Professional Business Review, 8(7), 1-13.
• Mahmoud, İ., & Almulla, M. (2020). Handicrafts and Historic Crafts as Strategic Elements in the Development and Support of Tourism in Al Ahsa. Al Ahsa: The Capital of Arab Tourism(Special Issue), 1-11.
• Nachouane, N. (2015). La Mise en Tourisme du Patrimoine Immatériel: Enjeux, Contextes et Logiques d’Acteurs. Le Cas de l’Artisanat dans la Médina de Marrakech á la Lumiére des Experiences Espagnoles, Murcie et Grenade. Thèse de Doctorat Unıversidad De Murcia. Facultad de Educación Murcia.
• Nazarova, F. (2023). The Main Directions of Increasing the Effectiveness of the Development of National Crafts, (Ed. S.S. Gulyamov, T.T. Zhuraev), Prospects of the Development of National Craft Products In Attracting Tourists. International Scientific and Practical Conference (s. 43-47). Tashkent: Higher Education of The Republıc of Uzbekistan, Tashkent Financial Institute of The Ministry of Science and Innovations.
• Nemr, D. (2019). Le tourisme de savoir-faire, moteur de développement territorial ?: Le cas de la région de Baalbek-Hermel au Liban. Doctorat Thèse Spécialité Géographie au sein de Normandie-. Université Le Havre Normandie.
• Onikinci Kalkınma Planı. (2023). https://onikinciplan.sbb.gov.tr/ adresinden alındı.
• Öztürk, İ. (2010). Türk El Sanatlarının Günümüzdeki Durumu (Tarihçe, Sorunlar, Öneriler). Sanat Dergisi, 7, 67-75.
• Pourmoradian, S., Vandshoari, A., Omarzadeh, D., Sharifi, A., Sanobuar, N., & Samad Hosseini, S. (2021). An Integrated Approach to Assess Potential and Sustainability of Handmade Carpet Production in Different Areas of the East Azerbaijan Province. Sustainability, 13(4), s. 22-51.
• Ticaret Bakanlığı İhracat Genel Müdürlüğü. (2022). Halı Sektörü Raporu. Ankara.
• Yaşar, O. (2004). Çanakkale İli'nde Tarıma Dayalı Sanayiler. Çanakkale Araştırmaları Türk Yıllığı, 2(2), 257-299.
• Yetkin, Ş. (1991). Türk Halı Sanatı. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.