Televizyon Haberlerinde Gerçeğin Yitimi: Yeniden Üretilen Savaş ve Çatışma Haberlerinin Profesyonel Gazetecilerin Gözüyle Analizi

Yıl 2021, , 74 - 88, 20.10.2021

Naciye Beril Ekşioğlu Sarılar

https://doi.org/10.52642/susbed.895395

Öz

Modernleşmenin yaklaşık iki yüzyıllık macerasında teknolojik gelişmeler insanın algılarını değiştirmiş, göze ve dolayısıyla görüntüye büyük bir önem atfetmiştir. 19. yüzyıldan itibaren kamusal insanın izleyiciye evirilmesiyle; görmek, eylemde bulunmanın önüne geçmiştir. Etkinliğini kaybeden insan edilgen izleyiciye dönüşmüştür. Jean Baudrillard’ın teorisinden yola çıkarak, bilgi edinme aracı olan haber gerçeklikten yoksun yeni bir gerçeğe, televizyon stüdyolarında hiper-gerçeklik (hyperreality) olarak inşa edilmektedir. Bunun bir örneği de stüdyo ortamında artırılmış gerçeklik uygulamalarıyla sunulan haberlerde görülmektedir. Baudrillard’ın “suret artık gerçeğin kopyası değil, gerçeğin ta kendisidir” tezinden hareketle burada tartışılan konu; bizatihi gerçeğin yansıtılmasına odaklanan, politik kararları etkilemesi beklenen haberin, artırılmış gerçeklik stüdyolarında hazırlanmış ve “oyunlaştırılmış” bir sunumla, kamuoyunun demokratik hak ve taleplerinin ifadesi olan bilgi edinme hakkını karşılayabilecek olup, olmamasıdır? Dolayısıyla çalışmada televizyonlardaki artırılmış gerçeklik uygulamalarıyla “yeniden üretilen” savaş/çatışma haberciliğinin analizine odaklanılmıştır. Artırılmış gerçeklik uygulamaları bahsiyle literatür taraması yapıldığında, çalışmaların genel izleğini tanımlamalar ve uygulamanın birçok sektöre yaptığı katkılar oluşturmaktadır. Genel çalışmaların aksine, bu çalışma artırılmış gerçeklik özelinde teknolojik uygulamaların her sahada müspet ifadesini bulamayacağı varsayımına dayanmakta ve bunu savaş/çatışma haberciliğinin televizyon stüdyoları sunumu üzerine temellendirmektedir. Bu minvalde çatışma/savaş muhabirliğinde uzmanlaşmış gazetecilerle, bir okur temsilcisiyle, bir haber sunucusuyla ve savaş ortamlarının tanıklığını yapmış iki akademisyenle derinlemesine mülakatlar yapılarak artırılmış gerçeklik uygulamalarının izleyicide yaratabileceği etkiler sorgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Artırılmış Gerçeklik, İmaj, Televizyon Haberleri, Savaş/Çatışma, Gerçeğin Yitimi, Şiddet, Teknoloji

Kaynakça

• Kaynakça Aral, C. (2021, Şubat, 10). B. N. Ekşioğlu Sarılar, Röportaj Yapan)
• Arapkirli, Z. (2017, Ekim 02). NTV-MSNBC. Kasım 07, 2020 tarihinde http://arsiv.ntv.com.tr/: http://arsiv.ntv.com.tr/news/110341.asp adresinden alındı
• Atay, T. (2021, Şubat, 10). Savaşın Pornografisi. Ocak 28, 2020 tarihinde gazeteyolculuk: gazeteyolculuk.net/savasin-pornografisi-tayfun-atay/amp adresinden alındı
• Augmented Reality/24 News. (2018, Aralık 14). Kasım 09, 2020 tarihinde Youtube: https://www.youtube.com/watch?v=W6y-aAjpQKs&ab_channel=24News adresinden alındı
• Azuma, R. T. (1997). A survey of augmented reality. Presence, 6(4), 355-385
• Barthes, R. (2001). “Rhetoric of the Image”, Visual Culture: The Reader, ed: Jessica Evans, Stuart Hall, Sage Pub.
• Başçı, E. (2021, Şubat, 8 ). (B. N. Ekşioğlu Sarılar, Röportaj Yapan)
• Baudrillard, J. (2019). Sessiz Yığınların Gölgesinde Toplumsalın Sonu. (O. Adanır, Çev.) Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Bildirici , F. (2021, Şubat, 5). (B. N. Ekşioğlu Sarılar, Röportaj Yapan)
• Bowdon, B. T. (2018). "50 Felsefe Klasiği- Düşünmek, Varolmak, Eylemde bulunmak, Görmek". İstanbul, Pegasus Yayınları
• Çubukçu, M. (2021, Şubat, 5). (B. N. Ekşioğlu Sarılar, Röportaj Yapan)
• Dağ, P. (2021, Şubat, 4). (B. N. Ekşioğlu Sarılar, Röportaj Yapan)
• Debord, G. (1996). Gösteri Toplumu. (A. Ekmekçi, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Derindağ, M. (2021, Şubat, 9). (B. N. Ekşioğlu Sarılar, Röportaj Yapan)
• Ergül, H. (2000). Televizyonda Haberin Magazinelleşmesi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Florensky, P. (2001). Tersten Perspektif, Zeynep Sayın'ın sunuşu ile. (Y. Tokel, Çev.) İstanbul:Metis Yayınları.
• Ginsburg, F. D., Abu-Lughod, L., & Larkin, B. (Dü). (2002). Media Worlds, Anthropology in new terrain.California: University of California Press.
• Güngör, N. (2011). İletişim Kuramlar Yaklaşımlar. Ankara: Siyasal Kitabevi.
• İstanbul'da olaylı 1 Mayıs kutlaması. (2018, Eylül 21). Kasım 11, 2020 tarihinde ensonhaber: https://www.ensonhaber.com/galeri/istanbulda-olayli-1-mayis-kutlamasi adresinden alındı
• Jenks, C. (Dü.). (1995). Visual culture. London: Routledge.
• Malcolm, J. (2019, 05 01). Get Ready to Hear a Lot More About 'XR'. Kasım 10, 2020 tarihinde https://www.wired.com/story/what-is- xr/) adresinden alındı
• Maschio, T. (2017, Temmuz 28). Stroyliving: A Study of VR in Journalism-Traning Center.
• Ocak 05, 2021 tarihinde Newslab: https://newslab.withgoogle.com/assets/docs/storyliving-a-study-of-vr-in- journalism.pdf adresinden alındı
• Milgram, P. ve Kishino, F. (1994). A Taxonomy of Mixed Reality Visual Displays. IEICE Transactions on Information Systems, Vol E77-D, No.12.
• Mitchell , W. (1995). Picture Theory. Chicago: University of Chicago Press.
• Morris, J. S. (2004). The effects of dramatized political news on public opinion. The American review of politics. (25), 231-343.
• Morrison, D. (1992). Television and the Gulf War. London: John Libbey.
• Oskay, Ü. (1998, Ocak 08). ATV, Siyaset Meydanı.
• Pavlik, J., & Bridges, F. (2013). The Emergence of Augmented Reality (AR) as a Strotelling
• Medium in Journalism. Journalism & Communication Monographs, 4-59. doi:DOI:10.1177/1522637912470819
• Postman, N. (1985). Amusing ourselves to death: Public discourse in the age of show business. New York: Penguin Books.
• Robins, K. (1999). İmaj. (N. Türkoğlu, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Robins, K. (2013). İmaj Görmenin Kültür ve Politikası (İkinci Basım b.). (N. Türkoğlu, Çev.) İstanbul Ayrıntı Yayınları.
• Robinson, H. (2003). ‘Dualism’, in S. Stich and T. Warfield (eds.), The Blackwell Guide to Philosophy of Mind, Oxford: Blackwell, pp. 85– 101.
• Sadakaoglu, M. C. (2020). Paul Virilio'nun Kuramsal Dünyasına Kısa Bir Giriş Denemesi, International Social Sciences Studies Journal, (e-ISSN 2587-1587) Vol 6. lssue 54, pp.204-214.
• Sadakaoğlu, M. (2021, Şubat, 10 ). (B. N. Ekşioğlu Sarılar, Röportaj Yapan)
• Sartori, G. (2004). Görmenin iktidarı (1. Baskı b.). (G. Batuş, Çev.) İstanbul: Karakutu Yayınları.
• Sina, A. (1996, Haziran). L’urbanité virtuelle, l’être-au-monde au temps réel. 65, 48-51 . Kasım12, 2020 tarihinde erudit.org: https://www.erudit.org/en/journals/inter/1996-n65-inter1112074/46465ac.pdf adresinden alındı
• Steurer, J. (1992). Defining Virtual Reality: Dimensions Determining Telepresence. journal of communicatıon, 42(4), 73-93. doi:https://doi.org/10.1111/j.1460-2466.1992.tb00812.x
• Sundar, S., Kang, J.ve Danille, O. (2017). Being There in the Midst of the Story: How Immersive Journalism Affects Our Perceptions and Cognitions. Cyberpsychology, Behavior and Social Networking., 20(11), 672-682.
• Suriye'de gazeteci. (2012, Şubat 27). Kasım 11, 2020 tarihinde dünyabülteni: https://www.dunyabulteni.net/images/haberler/250x190/2012/02/27/k_suriye-gazeteci.jpg adresinden alındı
• Taylor, P. (1992). War and the Media:Propaganda and Persmasion in the Gulf War. Manchester Manchester University Press.
• Tekel , C. (2021, Şubat, 7 ). (B. N. Ekşioğlu Sarılar, Röportaj Yapan)
• TGRT(2017) Şubat, 07, 2021 Tarihinde https://www.youtube.com/watch? v=_Idy0izevN8&ab_channel=SanalGer%C3%A7eklikD%C3%BCnyas%C4%B1 sitesinden alındı.
• Turgut, Ş. (2021, Şubat, 9). (B. N. Ekşioğlu Sarılar, Röportaj Yapan)
• Virilio, P. (1998). Hız ve Politika. (M. Cansever, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Unutmaz, (2017). Mart, 02, 2020 tarihinde https://roboturka.com/gomulu-sistem/sanal-gercekligi-geride-birakan-teknoloji- artirilmis-gerceklik/ sitesinden alındı.
• White, A. (2017). Ethics in the news. London: The Ethical Journalism Network.
• Yıldız, N. (2013). Aşk Yüzyılı Bitti, Aşk'ta İş'te, Siyaset'te Yeni Zamanlar (1. Baskı b.). İstanbul: Doğan Kitap.
• (2017, Mayıs 22). Eylül 22, 2020 tarihinde Augmented Reality: https://www.crystalinks.com/ar.html adresinden alındı
• 24 Augmented Reality. (2019, Ocak 26). https://www.youtube.com/watch?v=V- hBeclYP9g&ab_channel=24News adresinden alındı
• ഇന്ത്യയുടെ അത്യാധുനിക യുദ്ധോപകരണങ്ങളെ പരിചയപെടാം | 24 Augmented Reality. (2019, Ocak 26). Aralık 02, 2020 tarihinde 24 News: https://www.youtube.com/watch?v=V- hBeclYP9g&ab_channel=24News adresinden alındı