Devrialemde Türkiye Cumhuriyeti Durağı: Emden Kruvazörünün İstanbul’a Gelişi

Yıl 2021, Sayı: 45, 63 - 75, 29.04.2021

Evrim Şencan Gürtunca

https://doi.org/10.52642/susbed.898722

Öz

Bu çalışma, Almanya’nın I. Dünya Savaşından sonra inşa ettiği ilk hafif kruvazör olan ve yaptığı dünya turu kapsamında, 1929 yılında İstanbul’a demirleyen Emden gemisi ile ilgilidir.
1929 yılı hem İstanbul hem dünya açısından önem arz eden bir yıldır. 1929’un kış mevsimi, İstanbul’un en sert kışlardan biri olarak tarihe geçmiştir. Aynı yıl dünya, çok büyük bir ekonomik krizi, Büyük Buhranı deneyimleyecektir. Böylesi bir atmosferde, genel çerçevede ekonomik, özelde ise coğrafi kriz ortamında, kruvazörün, 1928 yılında yaptığı planını ertelemeden Türkiye’ye gelişinin, Türk Alman ilişkilerinin geliştirilmesi, iyileştirilmesi ve sağlamlaştırılması için seçilen bir yol olduğu tahmin edilmektedir.
1929 yılında Emden’in Türkiye’ye gelişiyle ilgili daha önce yapılmış hiçbir akademik çalışmaya rastlanmamıştır. Bu çalışmayla literatürdeki bu boşluğun giderileceği düşünülmektedir. Diğer yandan, bu ziyaretle ilgili devlet arşivlerinde de herhangi bir belgeye ulaşılamamıştır. Bu sebeple, dönemin Türk basınına başvurulmuş, kruvazörün İstanbul’a geldiği Şubat 1929 sayıları tamamen taranmıştır. Böylece, Emden kruvazörünün Türkiye’ye gelişi ve İstanbul’da kaldığı süredeki faaliyetleri tespit edilmiştir.
Neticede, geminin gelişinin, I. Dünya Savaşı sonunda rafa kaldırılan, fakat Türkiye Cumhuriyeti’nin ilanıyla birlikte canlanan Türk Alman ilişkilerini iyice pekiştirdiği ve iki ülke arasındaki güveni iyice sağlamlaştırdığı tespit edilmiş ve ziyaretin amacına ulaştığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Emden Kruvazörü, 1929 Kış Mevsimi, Alman Kruvazörü, Türk Basını

Kaynakça

• Akşam, 17 Şubat 1929.
• Cumhuriyet, 1 Şubat 1929-17 Şubat 1929.
• İkdam, 2 Şubat 1929-17 Şubat 1929.
• Milliyet, 2 Şubat 1929- 17 Şubat 1929.
• Son Saat, 4 Şubat 1929-17 Şubat 1929.
• Vakit, 17 Şubat 1929.
• Aykun, İ. ve Yeşilyurt Y. (2015). I. Dünya Savaşında Efsane Kruvazör Emden Mürettebatının Yemen’e Varışları ve Osmanlı Devleti’ne Sığınmaları, Mediterraneas Journal of Humanities, 5 (2), 93-122. Doi: 10.13114/MJH.2015214562.
• Bütüner, Z. (2015). Rudolf Nadolny’nin Türkiye Büyükelçiliği, International Journal of Social Sciences and Education Research, 2 (1), 262-273.
• British Pathé (1929). This Emden-Got Home. https://www.britishpathe.com/video/this-emden-got-home/query/emden, [Erişim tarihi: 07.07.2020].
• Eichengreen, B. (2015). Hall of Mirrors: The Great Depression, The Great Recession. New York: Oxford University Press.
• Gürün, K. (1986). Savaşan Dünya ve Türkiye. Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Üzen, İ. (2010). Alman Kruvazörü Emden Mürettebatının Osmanlı Topraklarındaki Serüveni (1915), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20 (2), 361-381. Kahraman, C. (2007). 1929 Kışı Bir Şehir Efsanesi, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Koçak, C. (2013). Almanların İlk Göz Ağrısı Emden Türkiye’ye Neden Geldi? https://www.star.com.tr/yazar/almanlarin-ilk-goz-agrisi-emden-turkiyeye-neden-geldi-yazi-791190/, [Erişim tarihi: 07.07.2020].
• Temin, P. (2010). The Great Recession and The Great Depression, National Bureau of Economic Research, 1-17.