KUTADGU BİLİGDE ḳıl-YARDIMCI FİİLİNİN FİİL+FİİL ŞEKLİNDE KURULAN BİRLEŞİK FİİL YAPILARINDAKİ KULLANIMI ÜZERİNE
Öz
Türk dilinin çeşitli devir ve dönemlerinde isim+fiil şeklinde kurulan birleşik fiil yapılarında çok işlek olarak kullanılan yardımcıfiillerden biri de ḳıl-‘tır. KarahanlıTürkçesi dönemine ait Kutadgu Bilig’de de bu yardımcıfiille kurulmuşçok çeşitli birleşik fiil yapılarınıgörmek mümkündür. aġır ḳıl- “mûteber kılmak”, asıġ ḳıl- “fayda sağlamak, kâr etmek”, cẹfa ḳıl- “cefâ kılmak”, ḫali ḳıl- “boşaltmak”, isiz ḳıl- “kötüye çıkarmak”, eḍgü ḳıl-“iyi etmek”, tükel ḳıl- “tamamlamak, yerine getirmek”, aḍaḳyiti ḳıl- “ayağıçevik tutmak” vb. Bu yazıda söz konusu yardımcıfiilin Kutadgu Bilig’de isim+fiil şeklinde kurulan birleşik fiil yapılarının dışında fiil+fiil şeklinde kurulan birleşik fiil yapılarında da kullanımıüzerinde durulmuşve bu fiilin tasvirî yardımcıfiil özelliğine dikkat çekilmiştir.
Anahtar Kelimeler
Kutadgu Bilig tasvir fiili birleşik fiil yardımcıfiil esas fiil
Kaynakça
- ARAT, Reşid Rahmetî (1991), Kutadgu Bilig I. Metin, Ankara.
- _________(1994), Kutadgu Bilig II. Çeviri, Ankara.
- _________(1979), Kutadgu Bilig III. İndeks (hzl. Kemal Eraslan, Osman Fikri Sertkaya, Nuri Yüce), İstanbul.
- CLAUSON, Sir Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre- Thirteenth- Century Turkish, Londra.
- ERCİLASUN, Ahmet Bican (1984). Kutadgu Bilig Grameri-Fiil, Ankara.
- HACIEMİNOĞLU, Necmettin (1991), Yapı Bakımından Türk Dilinde Fiiller, İstanbul.
Öz
In different age and times of Turkish language, one of the most frequently used auxilary verb used in compound verb structures constructed as the form of noun+verb is “ḳıl-”. It is possible to see various types of compound verb structures constructed by this auxilary verb in Kutadgu Bilig which belongs to Karahanlı Turkish age. aŞır ḳıl- “mûteber kılmak”, asıŞ ḳıl- “fayda sağlamak, kâr etmek”, cẹfa ḳıl- “cefâ kılmak”, ḫali ḳıl- “boşaltmak”, isiz ḳıl- “kötüye çıkarmak”, eḍgü ḳıl- “iyi etmek”, tükel ḳıl- “tamamlamak, yerine getirmek”, aḍaḳ yiti ḳıl- “ayağı çevik tutmak” etc. In this article, beside the compound verb structure constructed as noun+verb form in Kutadgu Bilig, the use in the structure of compound verb as fiil+fiil form has been dwelt on and the descriptive auxiliary verb characteristics of this verb have been attracted attention
Anahtar Kelimeler
Kutadgu Bilig descriptive verb compound verb auxiliary verb main verb
Kaynakça
- ARAT, Reşid Rahmetî (1991), Kutadgu Bilig I. Metin, Ankara.
- _________(1994), Kutadgu Bilig II. Çeviri, Ankara.
- _________(1979), Kutadgu Bilig III. İndeks (hzl. Kemal Eraslan, Osman Fikri Sertkaya, Nuri Yüce), İstanbul.
- CLAUSON, Sir Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre- Thirteenth- Century Turkish, Londra.
- ERCİLASUN, Ahmet Bican (1984). Kutadgu Bilig Grameri-Fiil, Ankara.
- HACIEMİNOĞLU, Necmettin (1991), Yapı Bakımından Türk Dilinde Fiiller, İstanbul.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Research Article |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 1 Şubat 2005 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2005 Sayı: 13 |