Muhasebe Bilgi Sistemi ve Karar Destek Sistemleri İlişkisinin Yönetsel Karar Alma Faaliyetlerine Etkisi

Yıl 2013, Sayı: 30, 27 - 40, 01.08.2013

Ali Alagöz Serdar Öge Nezahat Koçyiğit

Öz

Hayatının birçok safhasında gerekli olan “karar alma” neticesinde ortaya çıkan her karar için, istenen sonuçların elde edilmesi, sürecin doğru bir şekilde gerçekleşmesine bağlıdır. Bu süreçte, karar alıcılar içinpek çok farklıyöntem tercih edilebilir: sezgilerle hareket edilebilir ya da çeşitli matematiksel yöntemler kullanılabilir. Gerek problemlerin çözümünde ve gerekse de kararların etkinliğinde yadsınamayacak ve çağın gerektirdiği unsurlar; bilgisayar teknolojileri, bilgi vebilgi sistemleridir. Bu nedenle, ihtiyaç duyulan bilgilere hızlıve zamanında erişim ile kararların kalitesini arttırmada, son yıllarda bilgi sistemlerinin kullanımıoldukça yaygınlaşmıştır. Bu çalışmamızda, söz konusu gelişmeler bağlamında yönetimin ve işletmede karar alıcıkonumunda olan yöneticinin performansınıetkileyecek fonksiyonlar ve organizasyon işlemleri için gereken bilgiyi zamanında sağlayacak önemli bir bilgi sistemi olan Muhasebe Bilgi Sistemi MBS üzerinde durulmuştur. Yönetim kademelerince alınan kararların çeşitliliği biliniyorken bu süreçte MBS’nin tek başına yeterli olamayabileceği de açıktır. Bu bağlamda, söz konusu sistemin yönetim kademelerine destek verebilmesi için bir diğer sistem olan Karar Destek Sistemleri KDS ’nden bağımsız olmayacaktır. Bu veriler ışığında, çalışmamızda, MBS ve KDS ilişkisinden ne tür yönetsel kararların alınmasında faydalanıldığıve bu ilişkinin karar alma faaliyetlerine etkisi araştırılmaya çalışılmıştır. Bu doğrultuda bir uygulama örneği de çalışmaya dahil edilmiştir. İnşaattan, alışverişmerkezlerine kadar birçok alanda faaliyet gösteren bir holdingte sermaye, alacak yönetimi, vb. konuların kontrolüne verilen önem gereği, gerek günlük nakit girişve çıkışının, bütçe hazırlamada oluşan giderlerin, gerek satış, üretim ve pazarlama bölümlerinin gelirlerinin, kapasiteleri, vb. konulara ilişkin verilerin yönetimine ilişkin bilgi sistemlerinin katkısıortaya konmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda holdingte diğer bilgi sistemlerinden personel, üretim, pazarlama, dağıtım, muhasebe sisteme gelen veriler, işlenmekte, istatistiksel modeller ve karar destek sistemleri Örn: Uzman Sistemler yardımıile raporlara dönüştürülmektedir. İşlenmişveriler muhasebe bilgi sistemine aktarılarak karar sürecine dahil edilmektedir. Alınan kararların verimliliği yine analitik modellemeler yardımıile değerlendirilerek sisteme geri bildirim verilmektedir. Bölüm yöneticilerine ve üst yönetime ilgili raporlar sunulmaktadır. Geri bildirimler sonucunda aksaklıklar için alternatif planlar hazırlanmakta ve uygulanmaktadır. Aynızamanda kurumsal değişim ve gelişmeler şirkette artan ölçülerde bilgi sistemlerine olan yatırımlarıarttırmaktadır. Yönetim Bilgi Sistemleri’nden proaktif Karar Destek Sistemleri’ne, OLAP, internet ve Web yaygın destek araçlarına ihtiyaç duyulmaktadır ki bu sistemlerden işletme fonksiyonlarına ve karar süreçlerine bilgi sağlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe Bilgi Sistemi, Karar Destek Sistemleri, Yönetim Bilgi Sistemi

The Effect of Relationship Between Accounting System and Decision Support Systems on Managerial Decision Making Activities

Öz

In many stages of life humankind has to make decision. For every decision, getting the desired results depends on the realization of the processes in a right way. In this process, buyers can choose a lot of different ways; they can act intuitively or they can use mathematical methods. However, for the solution of the problems and the effectiveness of the decisions, the elements that they cannot deny and the age requires are computer technology, information and information systems. For management information is collection of the data used for decision making. In the past one of the biggest problems faced by managers was to collect these data. The problem of today’s managers is that against increasing data amount they require systems separating the necessary information from these information stacks. Nowadays, more scientific information about all subjects is required to be able to manage the enterprises that have become increasingly complex. To meet these requirements, establishment of sub-information and support systems of the enterprises about activity fields are necessary. For this reason in rapid and timely access to required information and in increasing the quality of the decisions, in recent years, the usage of Management Information Systems and Decision Support Systems heave been quite widespread. Management Information Systems provide timely and necessary information support for decision making for planning, monitoring and organizational processes. Also the role of Accounting Information System that is one of the sub-systems of Management Information System and forms the subject of the study is to provide the necessary data to the system. Another system; producing facilities of the reports and indicators used in decision making in required time, databases formed by recording in a computer medium with the widespread computer usage in almost all enterprises, software techniques, and Decision Support Systems with produced reports are used to help management for semi-structured and unstructured decision making. Both systems are not independent from each other. In this study, in the light of these data, it is researched that the relationship between Accounting System and Decision Support System is used in what kind of managerial decision making and the effect of this relationship on decision making activities. In this direction an application sample has been included in this study. In a holding operating in many areas from construction to shopping centers due to the importance given to the control of the issues like capital receivables management, the contribution of information systems relating with management of data about the issues such as daily cash inflow and outflow, expenses of preparing the budget and capacities of production and marketing departments revenues has been tried to propound. In this context, data coming from other information systems personnel, production, marketing, distribution, and accounting are processed in the holding and they have been converted to the reports with the help of statistical models and decision support systems e.g. Expert Systems . The processed data are included in making decision process by transferring to the accounting information system. The efficiency of the decisions made is evaluated with analytical modeling again and feedback is given to the system. The reports relating with the issues are presented to the department managers and senior management. As a result of the feedback alternative plans are prepared and implemented for inconveniences. At the same time institutional changes and developments in the company increase investments in information systems increasingly. From management information system, proactive decision support system, OLAP, Internet and Web widespread support means are needed and from these systems, information is provided for business functions and decision-making processes

Anahtar Kelimeler

Accounting Information Systems, Decision Support Systems, Managerial Decision Making Activities

Kaynakça

• Acar, D. ve H. Özçelik. (2011). Muhasebe Bilgi Kalitesini Etkileyen Kritik Başarı Faktörleri, Muhasebe Finansman Dergisi, Sayı 49.
• Anameriç, H. (2005). Yönetim Bilgi Sistemlerinin Yönetim Fonksiyonları Üzerine Etkisi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, Ankara.
• Baransel, A. (1993). Çağdaş Yönetim Düşüncesinin Evrimi, Klasik ve Neoklasik Yönetim ve Örgüt Teorileri, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayınları, İstanbul.
• Başar, B. A. (1998), İşletmelerin Stratejik Planlama ve Karar Alma Sürecinde Muhasebe Bilgi Sisteminin Yeri ve Önemi, Tusaş Motor Sanayi A.Ş. Uygulaması, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Bodnar, H. , George andHopwood, S. , William. (1998), Accounting Information Systems, 7th, UpperSaddleRiver, PrenticeHall.
• Ceran, Y. ve Bezirci, M. (2011). Pazarlama Bilgi Sistemi-Muhasebe Bilgi Sistemi İlişkisine Stratejik Bir Yaklaşım: Stratejik Pazarlama Muhasebesi, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26. 104-115.
• Çeven, Mesut. (2006). Kurumsal Bilgi Sistemlerinin Karar Vermeyi Destekleyici Özellikleri ve Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çil, İbrahim. Karar Destek Sistemleri Ders Notları.
• Dinç, E. Ve Abdioğlu, H. (2009). İşletmelerde Kurumsal Yönetim Anlayışı ve Muhasebe Bilgi Sistemi İlişkisi: İMKB 100 Şirketleri Üzerine Ampirik Bir Araştırma, Balıkesir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitü Dergisi, Cilt 12, Sayı: 21, (157-184).
• Emhan, Abdurrahim. (2007), Karar Verme Süreci ve Bu Süreçte Bilişim Sistemlerinin Kullanılması,Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, www.esosder.com, Yaz-2007, C.6, S.21, (212-224).
• Gökdeniz, Ü. (2005), İşletmelerde Muhasebe Bilgi Sistemine Yaklaşım, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Sayı: 27, (86-93).
• Lipchak, A. (2002). Information Management to Support Evidence-Based Governance In The Electronic Age.http://old.ppforum.ca/common/assets/publications/fr/ow_p_11_2002b.pdf (Erişim Tarihi: 12 Agustos 2013).
• Gray, L.,G.(2001), Financial Reporting on the Internet – Instant, Economical, Global Communication, http://ebtekarnovin.com, (Erişim Tarihi: 29.07.2013).
• Marion, A. H. (1999). Sustainable Decision Making: The Role of Decision Support Systems , Applıcatıons and Revıews, Vol. 29, No: 3
• İmrek, Kemal. (2003), Yöneticiler İçin Karar Verme Teknikleri, İstanbul: Beta Basım Yayım.
• Kağnıcıoğlu, H. ve Hasgül, Ö. (2006), Ana Üretim Planlamasında Karar Destek Sistemlerinin Kullanılması ve Stoksuz Üretim Yapılan Bir İşletmede Uygulama, Sayı, 106, http://www.mevzuatdergisi.com/2006/10a/03.htm.
• Kalmış, H. ve B. Dalgın (2010), Muhasebe Bilgilerinin Karar Almada Kullanımının Önemi ve Çanakkale’de Faaliyet Gösteren Sanayi İşletmelerinde Bir Uygulama, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Nisan 2010, Sayı 46.
• Kaygusuzoğlu, M. ve Uluyol, O. (2011), İşletme Yöneticilerinin Muhasebe Bilgilerini Kullanım Düzeyinin Araştırılması ve Adıyaman Uygulaması, Yönetim Bilimleri Dergisi, (9:2).
• Kaynar, Y. (2010). Muhasebe Bilgi Sisteminde Üretilen Temel Performans Göstergelerinin (Key Performans Indıcators) Karar Verme Süreçlerinde Kullanılması, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
• Kısakürek, M. M. ve Pekcan, A. (2005). Muhasebenin Ürettiği Bilgiye Farklı Açılardan Bakış, C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 6 (2).
• Laudon, C. KennethandLaudon, P. Jane. (2001), Essentials Of Management Information Systems, Fourth Edition, New Jersey: PrenticeHall International, Inc.
• Mizrahi, Rozi. (2011), Kobi’lerde Muhasebe Bilgi Sistemi’nin Etkin Kullanımı Üzerine Bir Araştırma, Organizasyon ve Yönetim Bilimler Dergisi, Cilt: 3, Sayı: 2.
• Öğüt, A. (2007), Bilgi Çağında Yönetim, Çizgi Kitabevi Yayınları, İstanbul.
• Ömürbek, V. (2003). Kurumsal Kaynak Planlamasında Muhasebe Bilgi Sisteminin Rolü: Gıda Sektöründe Uygulama, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Romney, B. M. ve Steinbart, J. , P. (2000). Accounting Information Systems, 8th Edition, UpperSaddleRiver: PrenticeHall.
• Sürmeli, F., (2005), Muhasebe Bilgi Sistemi, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Eskişehir.
• Şimşek, Ş. (1998), İşletme Bilimlerine Giriş, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• Turban, Efraim, J. E. Aranson, T.P. Liang. (2005), DecisionSupportand Business IntelligenceSystems, 7 thed. ,N.J. PearsonPrenticeHall: UpperSaddleRiver
• Turban, E. (1990), DecisionSupportandExpertSystems: Management SupportSystems, 2nd Edıtıon, MacmillanPublıshıngCompany, New York.
• Uyar, S. (2006). Bilgi Teknolojisindeki Gelişmelerin Muhasebe Mesleğine Etkileri, Pamukkale Üniversitesi, İ.İ.B.F., İşletme Bölümü, Muhasebe Finansman ABD, [e-mail], Denizli.
• Weeken, H.J.M. and Wouters, M.J.F. (2002), Using Accounting Infırmation Systems By Operations Managers in A Project Company, Management Accounting Research, 13: 345-370.
• Yozgat, U. (1998).,Yönetim Bilişim Sistemleri (Management Information Systems), Beta Yay., İstanbul.
• http://www.muhasebedergisi.com/muhasebe-makaleleri/karar-destek-sistemleri-ve-uzman- sistemler.html, (Erişim Tar. 10.09.2013)