Kısıtlar Teorisine Göre Sanayi İşletmelerinde Çalışanların Motivasyonu ve İşletme Başarısına Etkisi: PVC Üretim İşletmesi Üzerine Bir Uygulama

Yıl 2014, Sayı: 31.1, 209 - 223, 01.01.2014

Mahmut Tekin Şenol Şahin

Öz

Motivasyon insanlarıharekete geçiren, onlarıişyapmaya ve üretmeye yönelten duygu, düşünce ve dürtülerin bütünü olarak tanımlanabilir. Küreselleşen dünyada, işletmeler rakiplerini geçebilmek ve çok kazanabilmek için, çalışanlarınıkendi amaçlarıdoğrultusunda yönlendirmek zorundadır. Özellikle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde, çalışanların potansiyelinden daha fazla yararlanabilmek için, motivasyon konusu daha da önemli hale gelmiştir. İşletmelerde, çalışanlarımotive etmek ve yönlendirmek zor iştir. Bunun için yöneticilerin becerilerini çok yönlü olarak geliştirmeleri ve çoğu zamanda yorucu bir çaba göstermeleri gerekir. Bir işletmenin başarısı, çalışanların örgütsel amaçlar için istekle çalışmalarına, bilgi, yetenek ve güçlerini tam olarak kullanmalarına bağlıdır Her geçen gün daha çok işletme, motivasyonla ilgili yeni yönetim teorilerini pratiğe geçirmek suretiyle, kârlısonuçlar elde edebilmektedir. Burada, kurum açısından en büyük kazanç, işletme başarısındaki artıştır. Çalışanlarımotive edip yönlendirebilen becerikli bir yönetici, işletmenin başarısını, maliyetleri yükseltmeden sadece insan kaynaklarınıen iyi şekilde kullanarak, çarpıcıbir şekilde arttırabilir. İşletmelerin temel amacının kâr elde etmek veya mevcut kârlarınıdaha da artırmak olduğunu düşünürsek, işletme yönetiminin vereceği kararların da bu yönde olmasıgerekmektedir. Kısıtlar Teorisi, organizasyonun, hedeflerine ulaşmasınıengelleyen kısıtların belirlenmesi ve yönetilmesi anlamına gelmektedir. İşletmenin kâr elde etme amacına ulaşmasınıengelleyen her faktör, kısıt olarak tanımlanmaktadır. Dolayısıyla Kısıtlar Teorisi, işletme yöneticilerine karar vermeleri aşamasında, yardımcıolabilecek bir yaklaşımdır. İşletmelere yön veren, onların başarısınıbelirleyen en önemli konulardan birisi çalışanların motivasyonudur. Yapılan araştırmalar, çalışanlarınımotive eden işletmelerin, başarı şansının diğer işletmelere göre daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bu çalışmada, PVC sektöründe faaliyet gösteren bir sanayi işletmesinde, Kısıtlar Teorisi’ne göre, çalışanların motivasyon analizi yapılarak, motivasyonun işletme başarısına etkisi araştırılmıştır. Kısıtlar Teorisi her sistemde bir kısıt olduğunu ve sistemin başarısıiçin bu kısıtın ortadan kaldırılmasıgörüşünü savunur. Çalışmada, çalışanların motivasyonunu kısıtlayan ve işletmenin başarısınıolumsuz yönde etkileyen motivasyon kısıt faktörünün belirlenmesi, daha sonra ise iyileştirilebilmesi için, yönetime sunulmasıamaçlanmaktadır. Kısıtlar Teorisi uygulamasıve gerçekleştirilen araştırma yöntemi açıklanarak, çalışma sonunda elde edilen araştırma bulgularıdeğerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Motivasyon, Kısıtlar Teorisi, İşletme Başarısı

The Motivation Of Employees In Industrial Businesses And Its Effect On The Success Of Business In View Of The Theory Of Constraints: An Application In PVC Production Industry

Öz

Motivation can be defined as all the emotions, opinions and drives that prompt people and lead them to work and produce. In the globalizing world, operations must direct their employees in accordance with their purposes in order to outcompete their opponents and earn a lot. Especially in developing countries such as Turkey, in order to take more advantage of employees’ potentials, the issue of motivation has been even more critical. It is a difficult task to motivate and prompt employees in operations. To do this, managers must develop their skills in multiple perspectives and strive a lot most of the time. Success of an operation depends on the eager work of employees for organizational objectives and their using knowledge, capabilities and power fully. More and more operations, day by day, are getting profitable results by practising their management theories. At this point, the biggest profit of an operation is the increase in its success. A skilled manager who is able to motivate and orientate his employees can considerably increase the success of the operation through exploiting human resources to the best advantage without increasing the costs. Given that the main purpose of operations is to make profit and increase the rates of profit, decisions to be made by the operational management must be in this direction. The Theory of Constraints means determining and managing the constraints that prevent operations from reaching their objectives. Any factor that hinders an operation’s reaching objectives regarding profit making can be regarded as a constraint. Thus, the Theory of Constraints is an approach that can help operation managers in decision making process. One of the most essential themes that guides businesses and determines their success is the motivation of employees. Researchers have shown that businesses that motivate their employees have a higher chance of success when compared to those that don't. In this study, the effect of motivation on the success of a business has been investigated by doing the motivation analysis of the employees in an industrial business operating in PVC sector. Theory of constraints puts forward the idea that there is a constraint in each system and that this constraints has to be removed for the success of the system. Considering this approach, in the first place it is aimed to determine the motivation constraint factor that restricts employees' motivation and adversely affects the success of the business and afterwards submit it to the management for improvement

Anahtar Kelimeler

Motivation, Theory of Constraints, Business Success

Kaynakça

• Ataay, İsmail D. (1988). İşletmelerde İnsan Gücü Verimliliğini Etkileyen Faktörler, Ankara: Mess Eğitim Kitapları Dizisi: 19.
• Atıgan Fatma (2011). Yönetim ve Organizasyon. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• Aydın, Orhan (2006). Güdüler ve Duygular, Davranış Bilimlerine giriş (5.Baskı). Anadolu Üniversitesi Yayını no: 1355, Eskişehir: Web-Ofset Tesisleri.
• Bilen, Mürüvvet (1996). İnsan İlişkileri1, Ders Kitabı. Ankara: Ecem Yayıncılık.
• Bilişik, Murat T. ve Gençyılmaz, Güneş (2008). Kısıtlar Teorisi Yaklaşımı İle Çok Kısıtlı Sistemlerde Optimum Ürün Karmasının Belirlenmesi ve Satınalmaya Etkileri.8. Ulusal Üretim Araştırmaları Sempozyumu, 24–25 Ekim, İstanbul.
• Büyükyılmaz, Ozan ve Gürkan, Serhan (2009). Süreçlerde En Zayıf Halkanın Bulunması: Kısıtlar Teorisi. Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt 5. Sayı 9.
• Clements, Phil (1997). İş Yaşamında Olumlu Yaklaşım. (Çeviren: Günhan Günay). İstanbul: Rota Yayınları.
• Eroğlu, Feyzullah (2000). Davranış Bilimleri (5.Baskı). İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş.
• Eroğlu, Feyzullah (2006). Davranış Bilimleri. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım A.Ş. Fak. Yay. No: 41.
• Filiz, Atilla (2008). İnsan İlişkileri Yönetimi, Kazı Hikâyesi, Elektrik Dergisi, Aralık /Sayı 235.
• Filiz, Atilla (2008). Üretim Yönetiminde Verimlilik Sırları (1.Baskı). İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Genç, Nurullah ve Demirdöğen, Osman (2000).Yönetim El Kitabı Temel Kavramlara Giriş ( 2. Baskı). İstanbul: Birey Yayıncılık.
• Gökçe, Orhan, Çukurçayır, Akif ve Afacan, Hakan (2006). Bilimsel Araştırma Teknikleri-Ders Notları. Konya: Dizgi Ofset.
• Karalar, Rıdvan A. (2000). İşletme Bilgisi Temel Ders Kitabı. Ankara: Genç Büro Basımevi.
• Kartal, Zuhal (2006). Kısıtlar Teorisi İle Senkronize Üretim Sistemi ve Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Osmangazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Kıncal, Gökçe B. (2007). Bir Bilimsel Makalenin Oluşturulma Sürecinde Kısıtlar Teorisi: FRT Uygulaması. Ege Akademik Bakış, Vol.7. No.1.
• Kızılçelik, Sezgin (1992). Sosyoloji Teorileri. Konya: Kuzucular Ofset.
• Özkalp, Enver ve Kırel, Çiğdem (1996). Örgütsel Davranış. Eskişehir: Etam A.Ş. Matbaası.
• Sadullah, Ömer (1998). İnsan Kaynakları Yönetiminin Tanımı, Önemi ve Çevresel Faktörler. İstanbul: Dönence Basım.
• Tekin, Mahmut (2008). Altı Sigma. Konya: Günay Ofset.
• Tezcan, Havva (2008).Üretim Akışında Darboğaz Teorisi ve Bir Uygulama, Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tınaz, Pınar ( 2005). Çalışma Yaşamından Örnek Olaylar. İstanbul: Beta Kitap.
• Tümer, Melih (1975). Yönetim ve Yönetici. İstanbul: Üçler Matbaası.
• Türko, Metin R. (1973). Bilimsel Yönetim Açısından Motivasyon. Ankara: Sevinç Matbaası.
• Üreten, Sevinç (1998). Üretim ve işlemler yönetimi stratejik kararlar ve karar modelleri. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Yüksel, Ahmet H. (1994). İkna ve Konuşma. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fak. Yayınları No: 41.
• Erkal, Buket (2006). Kişilik Psikolojisi ve Kişilik Kuramları. Davranış Bilimlerine giriş (5.Baskı). Anadolu Üniversitesi Yayını no: 1355. Eskişehir: Web-Ofset Tesisleri.