VERGİ ADALETİ AÇISINDAN MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİNİN ANALİZİ

Yıl 2014, Sayı: 32, 115 - 128, 01.08.2014

İbrahim Halil Sugözü Hüseyin Yıldırım Halil İbrahim Aydın

Öz

Vergi, bir ülkenin ekonomisi için önem arz eden faktörlerin başında gelmektedir. Bütün ülkeler kamu harcamalarını finanse etmek ve ekonomik varlığını idame ettirebilmek için vergi toplamaktadır.Motorlu Taşıtlar Vergisi MTV vergi gelirleri içersinde önemli bir yere sahip olmaktadır. Vergi tabanını genişletmek ve araç kullanımının doğurduğu kamu harcamalarını finanse edebilmek için ortaya çıkmış ve önem arz eden bir vergi türüdür. MTV, matrah yapısı itibariyle, spesifik nitelikli miktar üzerinden alınan vergi uygulamaları arasında yer almaktadır. Vergi miktarı, tüm tarifelerde maktu olarak belirlenmektedir. Vergi tarifeleri oluşturulurken; verginin kapsamına giren taşıtların yaşı, cinsi, kullanılış şekli, oturma yeri, motor silindir hacmi ve azami kalkış ağırlığı gibi faktörler ön plana çıkmaktadır.Günümüzde vergi yükünün dağılımında daha çok ödeme gücü mali güç ilkesinden yararlanılmaktadır. Mali güç ilkesine göre vergilendirme, verginin kişilerin ekonomik ve bireysel durumlarına göre alınması şeklinde açıklanmaktadır. Bu ilke mali gücü yüksek olanın, mali gücü düşük olana oranla daha fazla vergi ödemesi gerektiğini ifade etmektedir. Verginin mali güce göre alınması vergide adalet ilkesinin uygulama aracı olarak değerlendirilebilir. Bu ilkeye göre vergileme yapıldığında, vergi yükü, vergi mükelleflerinin ödeme kapasitelerine uygun olarak dağıtılmış olacaktır.Motorlu Taşıtlar Vergisi servet üzerinden alınan dolaysız bir vergi türüdür. Vergi miktarı belirlenirken vergi yükümlüsünün şahsi durumu, medeni hali, elde ettiği gelirin kaynağı ve miktarı gibi unsurlar göz önünde tutulmamaktadır. Vergi yaş, ağırlık veya hacim gibi ölçüler esas alınarak birim başına belirlenmektedir. Böylece hesaplanan vergi, parasal değeri yüksek vergi konularında oransal olarak düşük olmakta, parasal değeri düşük vergi konularında ise yüksek olabilmektedir. Tarifeler oluşturulurken dikkate alınan ölçütler aynı yaş grubundaki taşıtların değerlerindeki farklılıkları vergiye yansıtmada başarılı değildir. Bu durum vergilemede dikey adaleti zedelemekte ve tersine artan oranlılığı ortaya çıkarabilmektedir. MTV, bir çok Avrupa Birliği AB üyesi ülkede bir çeşit yol ve çevre vergisi olarak değerlendirilirken, Türk Vergi Sistemi’nde servet vergisi kapsamında değerlendirilmekte ve vergi miktarı da bu doğrultuda hesaplanmaktadır. Çalışmada MTV kavram olarak incelendikten sonra karşılaştırmalı bir şekilde vergi adaleti açısından detaylı olarak araştırılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Motorlu Taşıtlar Vergisi, Kasko Değeri, Vergi Adaleti

The Investigation Of Motor Vehicle Tax In Case Of Tax Justice

Öz

Taxes is one of the most important factors for a country’s economy. All countries are collecting taxes to finance public expenditures and to sustain their economic presence. Motor Vehicle Tax MTV has an important place within the tax revenues due to broaden/extend the tax base and finance the public expenditures caused by the use of vehicles. MTV, considering basis of assessment, is one of the specifically qualified taken over quantity tax practices. The amount of tax is determined as fixed tax for all tariffs. While creating tax tariffs; the factors such as age, type, usage type, place of residence engine capacity and the maximum takeoff weight of the vehicle are coming into prominence. In today’s World, mostly, the principle of the ability to pay financial power is utilized in the distribution of the tax burden. According to the principle of financial power, taxes should be determined considering the economic conditions and individual situations of taxpayers. This principle states that taxpayer who has high financial power required to pay more taxes compared to taxpayers who has low financial power. Taxation based on the financial power can be evaluated as the justice of taxation. When taxes are collected with respect to this principle, the tax burden would be distributed in accordance with the capacity to pay of taxpayers. Motor Vehicle Tax, a direct tax is a kind of wealth taken out. When determining the amount of tax liable personal tax status, marital status , source of income earned and the amount of such elements are kept in mind . Tax age, weight or volume per unit is determined based on such measurements. Thus, the tax calculated the monetary value being reduced proportionately higher tax issues , tax issues are the low monetary value can be high. The criteria taken into account in tariffs in the same age group tax to reflect the differences in the value of the vehicle was not successful. This situation is damaging justice in taxation and reverse vertical progressivity can be revealed. MTV, many European Union EU member countries, and environmental taxes is regarded as a kind of way , within the scope of wealth tax is assessed on the Turkish tax system and tax amount is calculated in this direction . After study examined the concept of MTV in a comparative manner in terms of tax fairness is investigated in detail

Anahtar Kelimeler

Motor Vehicle Tax, Casco Value, Tax JusticeThe type of research: Research

Kaynakça

• Akdoğan, Abdurrahman, Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, Gazi Kitabevi, 2008
• Akdoğan, Abdurrahman, (1980), “Gelir Vergisi Açısından Vergi Adaletine Teknik Bir Yaklaşım”, Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayın No:137, Maliye Fakültesi Yayın No:1, Maliye ve Vergi Hukuku Enstitüsü Yayın No: 9,Ankara 1980
• Arslan, Mehmet, Türk Vergi Sistemi, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara 2004
• Aydın, Fazıl, (2013), Hurdaya Ayrılan, Çalınan ve Trafikten Çekilen Araçlarda Motorlu Taşıtlar Vergisi Uygulaması, www.vergisorunlari.com.tr/makale_login. aspx?makaleno=1961, (Erişim Tarihi 30.07.2013)
• Bozdoğanoğlu, Burçin,(2008), “Motorlu Taşıt Alımında Uygulanan Vergiler ve Motorlu
• Taşıtlarda Vergilendirme Tekniğinin AB Uygulamaları İle Karşılaştırılması”, Yaklaşım Dergisi, Sayı:192, Aralık.
• Çımat, Ali, Yayman, Derya, “Motorlu Taşıtlar Üzerindeki Mali Yükümlülükler”
• E-Yaklaşım, Sayı:19, Şubat 2005, (Erişim Tarihi 10.03.2009)
• Düzgün, Özden, (2013), Vergilendirmede Adalet, Eşitlik ilkeleri ve İlintili Kavramlar, www.muhasebetr.com/yazarlarimiz/ozden/003/, (Erişim Tarihi 30.07.2013)
• Edizdoğan, Nihat (2000), Kamu Maliyesi (Kamu Gelirleri ve Vergi Teorisi), Ekin Kitabevi, Bursa.
• “En Az Geçim İndirimi”, www.ekodialog.comkamu_maliyesien_az_gecim_indirimi. html, (Erişim Tarihi 03.04.2009)
• Gökbunar, Ali Rıza, (2009), Vergileme İlkeleri ve Küreselleşme, http://www.canaktan. org/ekonomi/kamu_maliyesi/maliye-genel/diger-yazilar/gokbunar-vergileme-ilkeleri.pdf, (Erişim Tarihi 15.03.2009)
• Jamali, Tarık (2007), Ekolojik Vergiler (Çevre Vergileri), Yaklaşım Yayınevi, Ankara
• Karabacak, Hakan, “Avrupa Birliği’nde Motorlu Taşıtların Vergilendirilmesi”, E-Yaklaşım, Sayı:12, Temmuz 2004
• Kızılot, Şükrü, (2013), 2013’te daha az otomobil vergisi ödemek ister misiniz?, http://www.hurriyet.com.tr/yazarlar/22279493.asp, (Erişim Tarihi 30.07.2013).
• Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu, Kanun No: 197, Kanun Tarihi: 18.02.1963, Resmi Gazete Sayısı: 11342, Resmi Gazete Tarihi: 23.02.1963
• Motorlu Taşıtlar Vergisi Sirküleri/1, Konu: Çalınan ve trafikten çekilen araç sahiplerinin motorlu taşıtlar vergisi mükellefiyeti ile ilgili hususlar, Sayı: Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu-1/2004-1, Tarih: 28/06/2004
• Orhaner, Emine (2000), Kamu Maliyesi, Gazi Kitabevi, 3. Baskı, Ankara.
• Öncel, Mualla, Kumrulu, Ahmet, Çağan, Nami, Vergi Hukuku, Turhan Kitabevi, Ankara 2008
• Pehlivan, Osman, Vergi Hukuku, Derya Kitabevi, Trabzon 2007
• Saraçoğlu, Fatih, (2009), Asgari Geçim İndirimi (En Az Geçim İndirimi):Türkiye İçin Öneriler,http://w3.gazi.edu.trwebfatihsaracogludosyalarakademik_calismalarmakaleler makale_22.pdf/, (Erişim Tarihi 03.04.2009)
• Savaş, Abdullah, (2009), İktisadi, Sosyal ve İdari Açıdan Vergileme İlkeleri
• www.muhasebenet.netmakale_abdullah%20savas_iktisadi%20sosyal%20ve%20idari%20acidan%20vergileme, (Erişim Tarihi15.03.2009).
• Sugözü, İbrahim Halil (2010), Kayıt Dışı Ekonomi ve Türkiye, Nobel Yayınevi, Ankara.
• Şenyüz, Doğan, Türk Vergi Sistemi Dersleri, Ekin Kitabevi, 2004
• Temel İstatistikler-Ulaşım ve Haberleşme-Motorlu Kara Taşıt Sayısı, E.T. 30.07.2013
• www.tuik.gov.tr
• Turhan, Salih (1998), Vergi Teorisi ve Politikası, Filiz Kitabevi, İstanbul.
• Türkkan, Arzu, (2007), “Mali Güç İlkesi Açısından Motorlu Taşıtlar Vergisinin
• Değerlendirilmesi”, Yaınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Uluatam, Özhan (2011), Kamu Maliyesi, İmaj Yayınevi, Ankara.
• Vergi Usul Kanunu, Kanun No:213, Kanun Tarihi: 04.01.1961, Resmi Gazete Sayısı: 10703, Resmi Gazete Tarihi: 10.01.1961
• Yereli, Ahmet Burçin ve Ata, Ahmet Yılmaz (2011), “Vergi Adaletine Ulaşma Yöntemleri Çerçevesinde Fayda İlkesinin Teorik Açıdan Değerlendirilmesi”, Maliye Dergisi, Sayı:161, Temmuz -Aralık 2011, ss. 21 – 32
• seri nolu Motorlu Taşıtlar Vergisi Genel Tebliği, Resmi gazete sayısı: 26382, Resmi gazete tarihi: 20.12.2006
• seri nolu Motorlu Taşıtlar Vergisi Genel Tebliği, Resmi gazete sayısı: 28249, Resmi gazete tarihi: 30.03.2012
• seri nolu Motorlu Taşıtlar Vergisi Genel Tebliği, Resmi Gazete Sayısı: 28514 (4. Mükerrer), Resmi Gazete Tarihi: 31.12.2012
• www.gib.gov.tr, E.T. 30.07.2013
• www.tsrsb.org, E.T. 30.07.2013