Kayıp Krizi Nasıl Fırsat Krizine Dönüştü? Türkiye, ABD ve AB Ülkelerinden Seçilmiş İşletmeler Örneği

Yıl 2015, Sayı: 33, 35 - 44, 01.02.2015

Adnan Çelik Beyhan Özgü Çakır

Öz

Organizasyonlarıbirer sosyo-teknik sistem hatta birer canlıorganizma gibi görecek olursak, son yıllarda yaşanan hızlıdeğişimleri kavramak, sorunlarıtespit etmek, çözüm yollarıbulmak, bu yollardan en makulünü denemek ve sorunlarıtamamen ortadan kaldırmak için işletmelerin çok da fazla vakti bulunmamaktadır. Durumsallık yaklaşımının ışığıaltında işletmeler birer açık sistem olmakla birlikte çevreleriyle sürekli iletişim halindelerdir ve bunun gereği olarak etkileşim ve değişim kaçınılmaz olmakta ve kimi zaman da bu etkileşimin sonucu kriz gibi işletme için hayati sorunlara yol açabilmektedir. Krizler en genel anlamıyla atlatılmasıgereken zor zamanlar olarak tanımlanabilir. Organizasyonlarıtüm fonksiyonel faaliyetlerin durmasına kadar sürükleyebilecek bu gibi durumlara hazırlıklıolmak onu kısa yoldan atlatmanın veya ondan karla çıkmanın bir yolu olarak kullanılabilir. Öte yandan yönetim perspektifinden bakıldığında ise krizler yöneticinin her zaman göz önünde bulundurmasıgereken olgular olarak değerlendirilmektedir. Günümüz rekabetçi işortamında yönetici, bir yandan geleceği düzgün planlamanın peşindeyken, bir yandan da olasıtehlikelere karşıişletmenin hayatınısürdürebilmesi için gerekli önlemleri almakla yükümlüdür. Kriz anlarıbu tehlikelere bir örnek olarak gösterilebilecekken, var olan önlemler sayesinde ve krizlerin dinamik ve değişken yapısıitibariyle yöneticiler bu zamanlarıbirer fırsat olarak da kullanabilirler. İşdünyasındaki gelişmeleri takip ederek ve bu gelişmelere adapte olma sürecini minimuma indirerek yola devam edebilmek bugün tüm organizasyonların temel sorunu halindedir. Zira günümüz işdünyasında ayakta kalmanın yolu sadece birkaç değil birçok koşulun bir araya gelmesi ile mümkün bir hale gelmiştir. Dolayısıyla işletmeleri zor duruma sokacak ekonomik, finansal, küresel her türlü olumsuz değişiklik durumuna hazırlıklıolmak günümüz işdünyasında tutunabilmenin olmazsa olmaz şartıdır. Her ne kadar krizleri bu olumsuz gelişmelere örnek olarak verebilsek de incelenen gerçek vakalarda kriz ortamında doğan fırsatlarla karşılaşılmışve hatta bu zamanlarıkar ile atlatan işletme örneklerine rastlanmıştır. Kriz ortamında var olan konjonktürü iyi değerlendiren işletmelerden bazılarıkişilerin alım gücünün azalmasına istinaden geliştirdikleri yeni marka ile müşterilerine daha ucuz mal sunarak büyümüşlerdir. Hatta bazılarıise bu kriz ortamlarında ortaya çıkmışve var olan boşluğu doldurarak müşterilerin ihtiyaçlarınıkarşılamışlardır. Türkiye açısından örnek verecek olursak indirim perakendeciliğinin doğuşu ve gelişimi kriz ile başlayan bir sürecin ürünüdür. Krizlerin ortaya çıkışsebepleri ne olursa olsun, işletmeler adına bir etki yarattıklarıaşikârdır. Bu etkiden olumlu kazanımlar çıkartabilmenin yollarından biri de doğru bir kriz yönetim planıve yerinde bir iletişimden geçmektedir. Tüm bu açıklamalardan beslenerek bu çalışmanın amacı, teorik açıdan krizlerin fırsata dönüşmesi olgusunu açıklamaya çalışmak olup bu durumu bazıkriz ortamlarındaki işletme örnekleriyle pekiştirmektir. Aynızamanda bu çalışma, krizlerin kayıp yerine kazanç olarak algılanma kültürünün gelişimine katkısağlamayıamaçlamaktadır. Bütün bunlarıdoğru bir şekilde aktarabilmek adına çalışmada krizin detaylıtanımlamalarına, kriz yönetimine ilişkin görüşlere ve krizlerin fırsat olarak algılanmasıgerekliliğinden hareketle çeşitli yaşanmışkriz örneklerine yer verilmektedir. Daha genişbir perspektiften değerlendirebilmek için verilen işletme örnekleri hem Türkiye’yi, hem de ABD ve AB Ülkelerini kapsamaktadır. Bu örneklerden varılan ortak sonuç, krizlerin sahip olduğu dinamik ve değişken yapısısayesinde bünyesinden bazıfırsatlarıbarındırdığıyönünde olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kriz, Kriz Yönetimi, Kayıp Krizi, Fırsat Krizi

How Loss Crisis Can Turn To An Opportunity Crisis? Evidence From Chosen Businesses From Turkey, ABD and EU

Öz

Organizations can be seen as a socio-technical system, even more as living organisms; therefore businesses do not have plenty time to grasp the rapid changes, to identify problems, to find solutions, to try the most suitable of these and to eliminate the problems. Businesses in the light of the contingency approach are an open system and in constant contact with the environment. This requires inevitable interaction and exchange and sometimes it can also lead to vital problems for businesses such as crisis as a result of this interaction. Crises can be described as- a difficult time to overcome -in the most general sense. Being ready to this kind of times which can lead businesses to close up all functional activities can be used as a way of overcoming the crisis easily or coming out of the crisis by profit. On the other hand, when looking at the subject from the management perspective, crises are seen as a high considered situation by managers. In today's competitive business environment, while managers are pursuiting proper planning of the future, they are also responsible of taking necessary measures to sustain the life of the company against possible dangers. Even though crisis can be given as an example to these difficult times, with the dynamic and changing nature of crisis as well as taken measures, crisis can be seen as an opportunity. Business world is changing all the time. Ability in following up these changes and adapting developments in a very short time is not something that any business can easily accomplish. The reason is that there is not only one way but combination of several ways available to survive in today’s business world. It is essential to be prepared for all kinds of difficulties like financial, economic as well as global changes because of coping with rivals in market. Crises can be given as an example to those mentioned as difficulties. However, it may not be all correct to classify crises as a negative development. There are lots of companies out in business world which managed crises and come out of it better than before. Especially some businesses which assess the environment carefully during crises produced new budget brands and tried to come off this difficult time. Even some companies may only come out during crises or produce new marketing solutions and build different strategies to meet customer needs. If we give an example from Turkey, the birth and the development of discount retailing is the result of a process that began with the crisis. Whatever the reasons for the emergence of crises, they have definitely an effect on businesses. This effect can be eliminated and used in a positive way if there is a crisis management plan in hand with a correct crisis communication approach. In regards to these explanations, the purpose of this study is to explain the phenomenon of the crisis into an opportunity in theory and to consolidate the idea of using crises as an opportunity with real business examples in practise. Therefore, we aim to contribute to the development of culture which sees crises as an opportunity rather than a loss. To be able to clarify these better, there are detailed definitions of crisis, crisis management in the text and some real world examples to understand perception of crises as an opportunity. These examples cover companies from Turkey as well as USA and EU Countries to make a broad evaluation. The overall result suggests that due to dynamic and changing nature of the subject, crisis accommodate some king of opportunities

Anahtar Kelimeler

Crisis, Crisis Management, Loss Crisis, Opportunity Crisis

Kaynakça

• Boin, A. (2004), “Lessons from Crisis Research”, (Editor: Bruce W. Dayton), International Studies Review, Vol: 6, ss: 168
• Comfort, L. K. (1988), Managing Disaster: Strategies and Policy Perspectives, Durham: Duke University Press p:163.
• Coombs, W. T. (1999), Ongoing Crisis Communication: Planning, Managingand Responding, USA: Sage Publications.
• Çelik, A. (2010), Kriz ve Stres Yönetimi, Ankara: Gazi Kitabevi.
• Dinçer, Ö. (1992), Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası, İstanbul: Timaş Yayınevi.
• Duska, R. F. (2009), “Dealing with Financial Crisis: Burden or Opportunity”, Journal of Financial Service Professionals, May, ss.17-18.
• Eder, H. ve Alvintzi, P. (2010), Crisis Management: Theory and Applications Series (1. Edition), New York: Nova Science Publishers Inc.
• Fink, S. (1996), Crisis Management: Planning for the Inevitable, USA: Universe Inc.
• Friis, K. ve Jarmyr, P. (2008), “Comprehensive Approach: Challanges and Opportunities in Complex Crisis Management” Norway: Norwegian Institute of International Affairs, NUPI Report
• Garcia, H. F. (2006), “Effective Leadership Response to Crisis’ Strategy and Leadership”, Emerald Group Publishing Limited, Vol: 34, No:1 ss: 4-10
• Gündem, M. (2013), Lüzumlu Adam İshak Alaton, İstanbul: Alfa Yayıncılık
• Heller, N. A. (2012), “Leadership in Crisis: An Exploration of the British Petroleum Case” International Journal of Business and Social Science, Vol: 3, No: 18, ss: 21-32
• Imbrescu, I. (2012) ‘Aspects of Signalling Hazards and of Identifying Opportunities in Crisis Situations’ Theoretical and Applied Economics, Vol: 19, No: 12, ss: 13-22
• Jourdan, P., Meier, O., Pacitto, J. C. and Soparnot, R. (2012), “How to Emerge from the Crisis and from Crisis: Lessons Learned from a European Survey” International Business Research, Vol: 5, No: 6, ss: 105-116
• Kadıbeşegil, S. (2003), Kriz Geliyorum Der: Kriz İletişimi ve Yönetimi, İstanbul: Kapital Medya ss:112
• Knoespel, R. M. (2011), “How did Toyota Stay on Top? Revisiting Crisis Communication Discourse” Yüksek Lisans Tezi, Marquette Üniversitesi, Milwaukee, USA
• Koparal, C. (2006), Yönetim Organizasyon, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, ss:250
• Mitroff. I, ve Alparslan C. M. (2011), “10 Wrong Assumptions and Risk Cultures: Deeper Causes of the Global Financial Crisis” Kitap Bölümü: ‘Swans, Swines, and Swindlers: Coping with the Growing Treat of Mega Crises and Mega Messes’ Stanford University Press, ss: 188-196
• Öncel, S. ve Durmuş, Y. Z. (2011), “Kriz Yönetimi ve Örnekler” Erciyes Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi
• Reid, J.L. (2000), Crisis Management: planning and media relations for the design and construction industry, USA: John Wiley & Sons Inc pp:2
• Şimşek. L. (2013), “Kaliteli Hizmet Vermeye Devam Ederseniz Krizlerden Büyüyerek Çıkarsınız” İş’te Uzman Dergisi Yıl: 3, Sayı: 9 Mart 2013 ss: 40
• Wan W. P. ve Yiu D. W. (2009), “Crisis to Opportunity: Environmental Jolt, Corporate Acquisitions and Firm Performance” Strategic Management Journal, ss: 791-801 Online Referanslar
• Akbank, (2013), “Harward Vaka Çalışması” http://www.akbank.com/hakkimizda/harvard-vaka- calismasi.aspx Erişim Tarihi: 18/06/2013
• Bbc, (2013), http://www.bbc.co.uk/news/uk-21418342 Erişim Tarihi: 24/08/2013
• British Petrol (2012), “Gulf of Mexico, Progress of Restoration Efforts”, http://www.bp.com/content/dam/bp/pdf/gulf-of-mexico/US_Gulf_Progress_V7.pdf , Erişim Tarihi: 22/08/2013.
• British Petrol (2013) http://www.bp.com/ Erişim Tarihi: 15/08/2013.
• Capital Dergisi, (2003), “Sektör Küçülürken Nasıl Büyüdüler” http://www.capital.com.tr/sektor- kuculurken-nasil-buyuduler-haberler/15505.aspx Erişim Tarihi: 18/03/2013
• Koton, (2013), http://www.koton.com.tr/index.php/home/icerik/hakkimizda Erişim Tarihi: 12/07/2013
• LLOYDS, (2013), www. lloydstsb.com Erişim Tarihi: 18/04/2013
• Mitroff, I. (2012), “”Wall Street: Unmitigated Culture of Risk” http://mitroff.net/2012/05/18/wall- street-an-unmitigated-culture-of-risk/ Erişim Tarihi: 29/05/2013
• TEB, (2013), http://www.teb.com.tr/eng/Main/news_14022011.html Erişim Tarihi: 18/04/2013
• The Guardian Gazetesi, (2013) http://www.theguardian.com/business/2013/jun/05/tesco-sales-fall- horsemeat-scandal Erişim Tarihi: 17/7/2013
• Şanlı, K (2013), “Başarılı Şirketlerin Krizi Yönetme Stratejisi” Mutlu Dergi Grubu Finans Editörü http://www.myfikirler.com/basarili-sirketlerin-krizi-yonetme-stratejisi.html/2 Erişim Tarihi: 12/03/2013
• Yurdakul, S. (2008), “Kriz ve Belirsizlik Ortamında Değişimi Nasıl Yönetirsiniz” http://isyasami.yenibiris.com/Default.aspx?pageID=498&nID=60277&NewsCatID=327&AuthorID=1 12 Erişim Tarihi: 15/03/2013.