Forex Piyasasının Türkiye’deki Durumu ve Türkiye Finans Piyasalarına Etkileri

Yıl 2015, Sayı: 33, 203 - 214, 01.02.2015

Mikail Altan Fatih Güzel

Öz

FOREX Piyasasıdünyanın en yüksek hacme sahip finansal piyasasıdır. Temel olarak para birimlerinin değişimiyle işlemler gerçekleştirilmektedir. Türkiye’de resmi olarak FOREX işlemlerinde 2011 yılında düzenleme yapılmıştır. Düzenleme ile birlikte denetimden yetkili organ Sermaye PiyasasıKurulu SPK olmuştur. Resmi olarak bir sermaye piyasasıhizmeti kabul edilen FOREX, Borsa İstanbul BIST ve Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası VIOB işlem hacmini geride bırakmıştır. Ağustos 2011 yılında resmi faaliyetine başlayan FOREX ile Türkiye finansal piyasalarında pek çok değişim ve gelişme yaşanmıştır. Bu çalışmada, yeni bir finansal piyasa ve Türkiye’dealternatif bir yatırım ortamıolarak değerlendirilen FOREX Piyasası’nın temel dinamikleri açıklanmışve Türkiye finans piyasalarının bu yeni yatırım ortamıyla etkileşimi incelenmiştir. İncelemeler sonucunda VIOB, BIST ve FOREX piyasalarında gerçekleşen işlemlerin 2012 yılında %66’sı, 2013’te %80 ve 2014’ün ilk dokuz ayında %84’ü FOREX Piyasası’nda gerçekleştirildiği ve FOREX Piyasasıişlem hacminin VIOB ve BIST işlem hacimlerinin toplamından 5.5 kat daha büyük olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca 2011 yılında SPK’nın FOREX Piyasası’nda resmi olarak gözetim ve denetimi devralmasıyla güvensizlik ortamının büyük oranda azaldığıgörülmüştür. Bunu olumlu yansımalarısonucunda yatırım oranı%20 artmıştır. Bunun yanında son üç yıl içerisinde müşteri sayısında da %46,6’lık bir artışgözlenmiştir. FOREX Piyasası’nın Türkiye’de aracıkurumlar üzerinde de önemli etkiler yarattığıgörülmüştür. 2014 yılıitibariyle FOREX Piyasası’nda faaliyet gösteren aracıkurum sayısı36’ye yükselmiştir. Bu kurumların kaldıraçlıişlemlerden son bir yılda 245 milyon TL kazanç sağladığıtespit edilmiştir. Bu tutar toplam aracılık gelirlerinin üçte birine tekabül etmektedir. Türkiye’de yatırımcıve aracıkuruluşların FOREX adına bilgi ve işlem alanında büyük eksiklik yaşadıklarıtespit edilmiştir. Ayrıca, konuyla ilgili yasal düzenlemelerin de yetersiz olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

FOREX Piyasası, Türkiye Finans Piyasaları, AracıKurumlar, BIST, VIOB

Forex Market Sıtuatıon In Turkey And Effects On Turkey Fınancıal Market

Öz

Forex market is the highest volume financial market. Basically, the transactions are carried out through the exchange of currencies. Turkish formal regulations of FOREX trading have been made in 2011. With regulation, the Capital Markets Board CMB has become The competent authority. Officially recognized as a capital markets services, FOREX transactions surpassed the volume of Istanbul Stock Exchange BIST and Turkish Derivatives Exchange VIOB . Official activities of FOREX began in August 2011,along with, financial market in Turkey has experienced many changes and developments. In this study, it was explained the basic dynamics of the FOREX Market, evaluated as a new financial market and alternative investment environment in Turkey. Then, interference with this new investment environment in Turkey's financial markets have been examined. Analysis showed FOREX Market has %66 in 2012,%80 in 2013 and %84 in the first nine months of 2014, total transactions of VIOB, BIST and FOREX Market; FOREX Market trading volume is 5,5 coat greater than sum of VIOB, BIST transaction volumes. In addition, FOREX Market insecurity platform largely reduced, after SPK oficially take over the supervision and control of the market. This results in the positive reflection of the proportion of investment increased by %20. Besides, the number of customers in the last three years has also been a rise in %46,6. FOREX Market has significant affects on intermediaries, in Turkey. Operating in the FOREX Market in 2014 increased to 36; the number of intermediaries. These institutions provide 245 million TL profit on leveraged transactions determined. This amount corresponds to one third of the total brokerage revenues. Investors and intermediaries on behalf of the information and processes were found to have major deficiencies about FOREX, in Turkey. Besides, relevant legislation is inadequate

Anahtar Kelimeler

FOREX Market, Türkey Financial Markets, Intermediaries, BIST, VIOB

Kaynakça

• BIS. (2013). BIS Triennial Central Bank Survey. Basel: Bank For International Settlements.
• BIST. (2015, Şubat 5). Pay Piyasasası Verileri. Borsa İstanbul: http://www.borsaistanbul.com/ adresinden alınmıştır
• Çatalcalı, C. (2010). Forex İşlemleri ile Forex Piyasaları. İzmir SMMMO Dayanışma Dergesi(108), 48-51.
• Değertekin, E. A. (2010, Nisan). Döviz Piyasaları. Sermaye Piyasasında Gündem(92), s. 8-17.
• Easy-Forex. (2008, May). Forex at Eye Level. Aralık 16, 2014 tarihinde Easy-Forex Trading Platform: http://www.easy-forex.com/int/ebook/ adresinden alındı
• ESOMAR. (2014). Global Market Research 2014. Amsterdam: ESOMAR.
• Garner, C. (2012). Currency Trading in the Forex and Futures Markets. New Jersey: FT Press.
• Geisst, C. R. (2006). Encyclopedia of American Business History. New York: Infobase Publishing.
• GMC. (2013). FOREX'e Giriş. Aralık 16, 2014 tarihinde Global Capital Markets (GMC): http://www.gcmforex.com/ adresinden alındı
• Hafızoğulları, Z. (2000). İzmir İktisat Kongresi Görüşler ve Değerlendirmeler. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 16(46), 289-313.
• INVESTOPEDIA. (2014). What Forex Traders Need To Know About The Yen. (S. D. Simpson, Dü.) Ocak 22, 2015 tarihinde INVESTOPEDIA: http://www.investopedia.com/articles/forex/japanese-yen-what- fx-traders-should-know.asp adresinden alındı
• ISCI. (2011, Temmuz 31). Financial Treasury and FOREX Management. Noida, India: The Institute Of Company Secretaries Of India - ISCI.
• Küçük, S. (2012). Uluslararası Finansal Piyasaların ve Forex Piyasalarının Gelişimi: Türkiye'deki Durumu. Adana: Çukurova Üniversitesi.
• Madura, J. (2012). Uluslararası Finansal Yönetim 1. (H. Doğukanlı, Çev.) Ankara, Türkiye: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Meydan, M. (2009). Forex Piyasası: Uluslararası Döviz Piyasalarında İnternet Üzerinden İşlem. Ankara: Elma Yayınevi.
• Nekritin, A., & Peters, W. (2012). Naked FOREX: High-Probability Techniques for Trading without Indicators. Haboken, New Jersey, USA: John Wiley & Sons.
• Owens, S. (2004, July). The FOREX Report: The Six Forces of Forex. Aralık 16, 2014 tarihinde FX Engines, Inc.: www.fxengines.com adresinden alındı
• Özel, H. A. (2011). Türkiye'de Ticari Serbestleşmenin Tarihsel Gelişimi. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 6(2), 73-92.
• REUTERS. (2013, Eylül 5). Global FX Volume Reaches $5.3 Trillion a Day in 2013. (J. Mortimer, Dü.) Ocak 20, 2015 tarihinde REUTERS: http://www.reuters.com/article/2013/09/05/bis-survey-volumes- idUSL6N0GZ34R20130905 adresinden alındı
• Saraçoğlu, F. (2009). 1930-1939 Döneminde Vergi Politikası. Maliye Dergisi(157), 131-149.
• Sarvul, B. K., Özekicioğlu, H., & Özel, H. A. (2013, Ekim). Türkiye'de Finansal Serbestleşmenin Tarihsel Gelişimi. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi(38), 227-237.
• Seyidoğlu, H. (2013). Uluslararası Finans (5. b.). İstanbul, Türkiye: Kurtiş Matbaası.
• SPK. (2010). Yatırımcı Bilgilendirme Kitapçıkları. 11 16, 2014 tarihinde Sermaye Piyasası Kurulu (SPK): http://www.spk.gov.tr/displayfile.aspx?action=displayfile&pageid=836&fn=836.pdf&submenuheader=n ull adresinden alındı
• SPK. (2011-a, Agustos 27). Kaldıraçlı Alım Satım İşlemleri Ve Bu İşlemleri Gerçekleştirebilecek Kurumlara İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ. (125), Seri: V. Resmi Gazete.
• SPK. (2011-b, Ağustos 19). FOREX Düzenlemesi.
• SPK. (2013, Temmuz 11). Yatırım Hizmetleri ve Faaliyetleri ile Yan Hizmetlere İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ. Resmi Gazete.
• SPK. (2015, Ocak 29). Aracı Kurumlar: Mevcut Yetki Belgeleri. Ocak 29, 2015 tarihinde Sermaye Piyasası Kurulu: http://www.spk.gov.tr/apps/afd/mevcutyetkiler.aspx?tur=ak&submenuheader=8 adresinden alındı
• Şahin, H. (2002). Türkiye Ekonomisi: Tarihsel Gelişimi - Bugünkü Durumu (7. b.). Bursa, Türkiye: Ezgi Kitapevi.
• TCMB. (2002). Küreselleşmenin Türkiye Ekonomisine Etkileri. Ankara: TCMB.
• TSPB. (2014). Türkiye Sermaye Piyasası. TSPB.
• TSPB. (2014-a, 12 12). Aracı Kurumların Faaliyet Verileri. Ocak 22, 2015 tarihinde Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği: http://www.tspb.org.tr adresinden alındı
• TSPB. (2014-b, 12 12). Aracı Kurumlar Finansal Verileri. Ocak 22, 2015 tarihinde Türkiye Sermaye Piyasaları Birliği: http://www.tspb.org.tr adresinden alındı
• TSPB. (2015-a, Şubat). Sermaye Piayasası'nda Gündem. İstanbul: TSPB.
• TSPB. (2015-b). GÖSTERGE - Kış 2015. Aracı Kurumları Gelir Tablosu Analizleri. TSPB.
• VIOB. (2015, Şubat 5). Aylık Borsa Verileri. Vadeli İşlem ve Opsiyon Borsası: http://vobarchive.borsaistanbul.com/ adresinden alınmıştır.
• Wojcik, D., MacDonald-Korth, D., & Zhao, S. X. (2014, September 25). The Geography of Foreign Exchange Trading: Currencies and International Financial Centres. December 16, 2014 tarihinde Social Science Research Network (SSRN): http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2501285 adresinden alındı.