Stratejik Yönetim Araçlarından Kıyaslamanın Ahilikteki Uygulama Örnekleri

Yıl 2017, Sayı: 37, 12 - 20, 01.02.2017

Ali Erbaşı Süleyman Ersöz

Öz

Stratejik yönetim, işletmeler için son yıllarda ilgi odağı haline gelmiştir. Çoğu işletme, rekabet gücü kazanmak ve başarılarını artırabilmek için çeşitli arayışlar içine girmekte ve stratejik yönetime odaklanmaktadır. Bu gelişmelere paralel olarak stratejik yönetimde kullanılmak üzere pek çok araç ortaya çıkmıştır. Bu bağlamda stratejik yönetim araçlarının işletmelerde kullanımı, her geçen gün artarak devam etmektedir. Bu araçlardan biri de kıyaslamadır. Kıyaslama kavramının ortak kabul görmüş bir Türkçe tercümesi ve tanımı olmamakla birlikte, belirli bir alandaki uygulamayı keşfetmek yerine o süreci en iyi uygulayan işletmenin süreçlerini inceleyerek kendi işletmenin yapısına uyarlamak olarak tanımlanabilir. Kıyaslamanın bakış açısına göre, var olan ve denenmiş uygulamaların işletmenin kültürüne uyarlanması suretiyle zaman ve kaynak tasarrufu açısından önemli kazanımlar edinilebilir. 20. yüzyılın son çeyreğinde bir stratejik yönetim aracı olarak ortaya çıkan kıyaslama benchmarking , Türk kültürünün yabancı olduğu bir yönetim tekniği değildir. Literatürde Japonya ya da Çin kaynaklı olduğuna ilişkin tartışmalar sürmekle birlikte kıyaslamanın, 13. yüzyıl Anadolu’sunda Ahi Evran-ı Veli’nin geliştirdiği Ahilik felsefesinde ele alınmış ve pek çok uygulaması yapılmış bir teknik olduğunu düşünmekteyiz. Kıyaslama tekniği, Ahi Evran-ı Veli’nin ortaya koyduğu Ahilik anlayışı ile pek çok noktada örtüşmektedir. Bu çalışmadaki amaç; 21. yüzyılın oldukça ilgi gören stratejik yönetim araçlarından ve Toplam kalite yönetiminde problem çözme araçlarından biri olan kıyaslama tekniğinin 13. yüzyılda Ahilik felsefesiyle işlendiğini ortaya koymaktır. Çeşitli yazarların kıyaslama konusunda yapmış oldukları sınıflandırmalar farklı olsa da içerikleri incelendiğinde yazarların aynı anlamı temsil eden kıyaslama türünü farklı bir kavramla ele aldıkları görülmektedir. Bu doğrultuda anlamsal tartışmalara girmeksizin seçilen ortağa göre; içsel, rekabetçi, fonksiyonel ve jenerik kıyaslama sınıflandırması esas alınarak çalışma yapılandırılmıştır. Bu kapsamda literatürde kabul görmüş bu kıyaslama sınıflandırması esas alınmış ve tüm kıyaslama türlerinin Ahilik felsefesindeki kullanımı örneklerle incelenmiştir. Böylece modern işletmecilik literatüründe yer alan kıyaslama tekniğinin Ahi teşkilatlanmasındaki uygulama örnekleri irdelenmiştir. Sonuçta kıyaslamanın Ahi teşkilatlanması orijinli bir teknik olduğu kanısına varılmıştır. Ahilik felsefesinin işletmecilik bakış açısıyla derinlemesine sorgulanmasının, işletme literatürüne daha birçok önemli katkılar sağlayacağını düşünmekteyiz

Anahtar Kelimeler

Kıyaslama, Ahilik, Türk kültürü.

Examples Of Benchmarking From Strategic Management Tools In Akhism

Öz

Strategic management has been in the limelight for businesses in recent years. Majority of businesses set sight on strategic management, gaining competitive capacity, searching to increase their successes. In parallel with these advances, numerous tools to be used in strategic management have emerged. In this context, using the strategic management tools in business are continues to increase with each passing day. One of these tools is benchmarking. Within having no direct translation for the term ‘benchmarking’ in Turkish language, benchmarking is to adapt an application in certain area into its own management structure by investigating the processes of the management, which applies them in the best way, instead of discovering that application. According to viewpoint of benchmarking, available and previous applications may bring some most important gains in terms of saving time and resource on condition that they are adapted into the culture of that management. In the last quarter of 20th century, benchmarking that emerged as a strategic management tool, is not a strange technique for Turkish culture. Although debates that benchmarking is originated from Japan or Chinese in literature continue, we think that benchmarking is a technique, many practices of which have been carried out, and that has been handled in Akhism philosophy enhanced by Ahi Evran-i Veli in Anatolia of 13th century. Benchmarking technique corresponds to Akhism in many points, put forward by Akhi Evran-i Veli. The aim of this study is to propound that benchmarking, one of the problem-solving tools in total quality management and a strategic management tool, which is quite popular in 21st century, was functioned in 13th century with Akhism philosophy. Different authors deal with the same type of benchmarking under different terms although the classifications on benchmarking are different according to them. In this view, this study is conducted by basing on intrinsic, competitive, functional and generic benchmarking according to the partner selected without causing any further controversy. Within this scope, this benchmarking classification accepted in literature was based on and usages of all benchmarking types in Akhism philosophy were probed with examples. Therefore, the example applications in Akhism are compared with the benchmarking technique in our modern management literature. Consequently, benchmarking was surmised to have been a technique, originated from Akhism. We also believe that it will contribute a lot to the management literature if Akhi philosophy is investigated thoroughly within the framework of management

Anahtar Kelimeler

Benchmarking, Akhism, Turkish culture

Kaynakça

• Aktan, Coskun C. (1999). Stratejik Yönetim ve Benchmarking. (Online) , (Date of access: 10.08.2011).
• Appleby, Alex and Sharon Mavin (2000). “Innovation Not Imitation: Human Resource Strategy and the Impact on World-Class Status”. Total Quality Management, 11 (4-6): 554-561.
• Avcı, Salih B. (2007). Kargo Firmalarında Lojistik Performansın Degerlendirilmesi ve Bir Benchmarking Uygulaması. Yayımlanmamıs Yüksek Lisans Tezi. Gebze: Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Barutçugil, Ismet (2004). Stratejik Insan Kaynakları Yönetimi. Istanbul: Kariyer Yayınları.
• Bedük, Aykut, Muammer Zerenler ve Abdullah Soysal (2008). “Degisen Dünya’da Yeni Yönetim Modelleri’nin Turizm Sektörü’nde Kullanılması ve Tanıtım Stratejileri’nin Belirlenmesi”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (20): 135-162 quoted from Capital, 1997.
• Bergman, Bo and Bera Klefsjo (1994). Quality From Customer Needs to Customer Satisfaciton. London: McCraw Hill.
• Camp, Robert C. (1989). Benchmarking The Search for Industry Best Practices that Lead to Superior Performance. USA: ASQC Quality Press.
• Cora, Ihsan (1990). Ahilik Örgütünün Osmanlı Toplumundaki Yeri ve Ahilik Örgütü Ilkelerinin Günümüz Esnaf ve Zanaatkarlarına Uygulanabilirligi. Yayımlanmamıs Yüksek Lisans Tezi. Istanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çagatay, Neset (1974). Bir Türk Kurumu Olarak Ahilik. Ankara: Ankara Üniversitesi Ilahiyat Fakültesi Yayınları No: 123.
• Çagatay, Neset (1989). Bir Türk Kurumu Olan Ahilik. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Çatı, Kahraman, Said Kingir ve Muammer Mesci (2007). “Kıyaslamaya İlişkin Teorik Bir Çalışma”. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 6 (21): 147-171.
• Demirdögen, Osman ve Orhan Küçük (2003). “Kıyaslama (Benchmarking) Süreci ve Ürün Odaklı Kıyaslama’nın Imalatçı Isletmelerde Uygulanmasının Verimlilige Etkisi”. Atatürk Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Dergisi, 17 (3-4): 303-320.
• Dogan, Selen ve Özge Demiral (2008). “Isletmelerde Stratejik Yönetimin Etkinligini Artırmada Önemli Bir Araç: Benchmarking”. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (7): 1-22.
• Dokuzer, Bülent ve Mehmet Emin Unal (2008). “Örnek Edinmenin Isletmeler Tarafından Bilinirligi ve Uygulanırlıgının Saptanmasına Yönelik Bir Arastırma-Nigde Örnegi”. Süleyman Demirel Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13 (2): 371-401.
• Durak, Ibrahim ve Atilla Yücel (2010). “Ahiligin Sosyo-Ekonomik Etkileri ve Günümüze Yansımaları”. Süleyman Demirel Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (2): 151-168.
• Ekinci, Yusuf (1991). Ahilik. Ankara: Sistem Ofset Baskı.
• Erdem, Barıs (2006). “Isletmelerde Yeni Bir Yönetim Yaklasımı: Kıyaslama (Benchmarking) (Yazınsal Bir Inceleme)”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9 (15): 65-94.
• Erdem, Barıs (2007). Isletmelerde Bir Performans Yönetimi Aracı Olarak Kıyaslama Tekniginden Yararlanma: Konaklama Isletmelerinde Kat Hizmetleri Yönetimine Yönelik Bir Arastırma. Yayımlanmamıs Doktora Tezi. Balıkesir: Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Esin, Alp (2002). ISO 9001:2000 Isıgında Hizmette Toplam Kalite. Ankara: Metu Press.
• Gerek, Ibrahim H. (2010). Türk Insaat Sektöründe Benchmarking Yönetim Tekniginin Uygulanmasına Yönelik Bir Model Önerisi. Yayımlanmamıs Doktora Tezi. Adana: Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
• Gökalp, Haluk (2005). “Ahi Evran-ı Veli’nin Menkıbevi Kisiligi”. Ahilik Arastırmaları Dergisi, 1 (2): 23- 37.
• Gülerman, Adnan ve Sevda Tastekil (1993). Ahi Teskilatının Türk Toplumunun Sosyal ve Ekonomik Yapısı Üzerine Etkileri. Ankara: Kültür Bakanlıgı Yayınları.
• Karabulut, Mesut (2008). Benchmarking (Örnek Edinme) Için Veri Zarflama Analizi Yöntemiyle Performans Analizi ve Çimento Sektörü Üzerine Bir Uygulama. Yayımlanmamıs Yüksek Lisans Tezi. Kars: Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Koçel, Tamer (2003). Isletme Yöneticiligi (Genisletilmis 9. Baskı). Istanbul: Beta Yayınları.
• Kotler, Philip (2000). Pazarlama Yönetimi (Milenyum Baskı). Istanbul: Beta Yayınları.
• Kurulgan, Mesut (2007). “Bilgi ve Belge Hizmetlerinde Mükemmeli Yakalamak: Örnekedinme (Benchmarking)”. Bilgi Dünyası Dergisi, 8 (1): 30-48.
• Lawrence, S. Pryor (1989). “Benchmarking: A Self Improvement Strategy”. The Journal of Business Strategy, 10 (6): 28-32.
• Mert, Erkut B. (2006). Benchmarking Uygulamalarının Örgüt Performansı Üzerindeki Etkilerine Yönelik Bir Arastırma. Yayımlanmamıs Yüksek Lisans Tezi. Istanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Mukherjee, P.N. and Tohid T. Kachwala (2009). Operations Management and Productivity Techniques (Eastern Economy Edition). New Delhi: PHI Learning Private Limited.
• O’Dell, Carla (1994). “Out of the Box Benchmarking”. Management Review, January (83): 63-70.
• Özer, Pınar ve Ayse N. Yereli (2001). “Türkiye’de Muhasebe Egitiminde Benchmarking”. Celal Bayar Üniversitesi IIBF Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 7 (1): 209-218.
• Poyraz, Orhan (1996). “Ahi Örgütleri”. I. Uluslar arası Ahilik Kültürü Sempozyumu. 13-17 Ekim 1993, Ankara, 138-152.