Başbakanlık Cumhuriyet Arşivinde Ankara ile İlgili İkinci Dünya Savaşı Dönemine Ait Belgeler 1939-1945

Yıl 2017, Sayı: 37, 349 - 359, 01.02.2017

Çağatay Benhür

Öz

Dünyanın bugüne kadar gördüğü en büyük çatışma olan İkinci Dünya Savaşı, çeşitli alanlardan pek çok bilim insanının üzerine yoğunlaştığı bir çalışma sahasıdır. Dünya üzerinde, sosyal bilimler, fen bilimleri, sağlık bilimleri gibi ana bilim dallarından, binlerce çalışmanın gerçekleştirildiği İkinci Dünya Savaşı konusuna, Türkiye’de yeterli önemin verildiğini söyleyemeyiz. Başbakanlık Cumhuriyet Arşivinde Ankara ile ilgili İkinci Dünya Savaşı dönemine ait belgelerin incelenmesi ile ilgili bu çalışmanın amacı; Türkiye merkezli İkinci Dünya Savaşı çalışmalarına yeni bir eklenti oluşturmak, dünyada aynı alandaki sosyal bilimler çalışmalarına katkı sağlamak, Başbakanlık Cumhuriyet Arşivinde bulunan arşiv belgelerinin kabaca da olsa bir tasnifini yapmaktır. Bu tasnifin ilerleyen zamanda aynı yoldan geçeceklere bir fayda sağlaması beklenmektedir. Bahsedilen tüm bu hedeflerin, başkent Ankara için de uygulamaya koyulma arzusu, bu çalışmanın ikinci amaç grubunu teşkil etmektedir. Tarih boyunca görülen en yıkıcı çatışma İkinci Dünya Savaşıdır. Bu büyük çatışmaya direk katılmayan Türkiye, yine de savaşın olumsuz etkilerinden kurtulamamıştır. Savaş başladığında henüz 16 senelik bir başkent olan ve gün geçtikçe gelişen Ankara, Türkiye’nin hükümet merkezi olarak önemli roller üstlenmiştir. Bu çalışmada, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi Kataloglarında İkinci Dünya Savaşı döneminde Ankara hakkında bulunan belgeler incelenerek tasnif edilmiştir. Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi katalogları, çeşitli alanlardan oluşan 15 fon alanı ve 169 kurumun ortak bilgi havuzu şeklinde büyük hacim ve çeşitliliğe sahip bir saklama alanıdır. Bu sebeple adı geçen kataloglarda yapılan taramalar zengin bir bilgi ağından sonuçlar sunmakta ve gerçekleştirilecek çalışmalara ciddi katkılar sağlamaktadır. Çalışmanın hedefi, Türkiye’de üretilen İkinci Dünya Savaşı merkezli sosyal bilimler çalışmalarına katkıda bulunmak, konu ile ilgili ulusal ve uluslararası veri tabanları için yeni datalar ortaya çıkartmak, arşiv belgelerinin kabaca da olsa bir tasnifini yaparak daha sonra ortaya çıkacak çalışmalara yol açmaktır. Bu genel amaç doğrultusunda ve başkent Ankara özelinde; Türkiye’nin İkinci Dünya Savaşındaki rotasının belirlenmesine çalışılmıştır. Çalışma sonucunda bulunan 1303 adet askerî ve sivil içerikli arşiv belgesi değerlendirilmiş ve 62 ayrı konu başlığında tasnif edilmiştir. Gerçekleştirilen bu tasnifin, ileride ilgili alanda çalışma yapacaklara ve Ankara’nın İkinci Dünya Savaşındaki durumunun daha net anlaşılmasına katkı yapacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ankara, Arşiv, Başkent, Tasnif, II.Dünya Savaşı.

Documents Concerning Ankara During the Second World War in the Republic Archive of Prime Ministry 1939-1945

Öz

The Second World War is the greatest conflict that the world ever has seen, is a research field that is focused by many scientists from various fields. Thousands of studies have been carried out in the world, in the fields of social sciences, natural sciences and health sciences but not enough research focused about Turkey during the Second World War. The aim of this paper is to study the Second World War documents in Ankara in the Republic Archive of Prime Ministry; To make a new addition to the Turkey-based Second World War scholarship, to contribute to the social sciences studies of the same field in the world, and to roughly classify the archived documents in the Republic Archive of Prime Ministry. Future studies are expected to make use of this classification. The desire to put all these aims into practice in Ankara constitutes the second aim of this study. The Second World War was the most destructive war throughout the history. Turkey, had not attended the war but affected by it. When the war started, Ankara was a newly developed 16 years old capital city and had important tasks as Turkey’s administration centre. In this work, catalogue documents in the Republic Archive of Prime Ministry about Ankara during the Second World War have been studied and sorted. Republic Archive of Prime Ministry catalog; is a storage with large volumes and variety in the form of 15 fund areas consisting of various fields and a common information pool of 169 different institutions. For this reason, the scans made in the aforementioned catalogs provide results from a rich information network and provide significant contributions to the research to be carried out. The focus of the research is to contribute to the social studies based on works in Turkey during the Second World War. Moreover, new statistical data would be a contribution to the national data system. International data bases and indexing of the current archived documents will pave way for new researches. In this sense and especially for Ankara, the course of Turkey during the war has tried to be figure out. 1303 archive documents with military and civil contents have been evaluated and 62 different topics have been classified. This classification will also help others who will do research in this area and help to enlight the situation of Ankara during the Second World War

Anahtar Kelimeler

Ankara, Archive, Capital, Classification, World War II

Kaynakça

• Ankara Büyükşehir Belediyesi. (2016). Ankara Büyükşehir Belediyesi web site 25.03.2016 was online: http://www.ankara.bel.tr/files/sosyodemografi.
• Ankara Kalkınma Ajansı (2013). İstatistiklerle Ankara. Ankara: Ankara Kalkınma Ajansı.
• Atkin, N. (2014). The French at War: 1934-1944. London: Routledge.
• Beevor, A. (2007). Stalingrad. London: Penguin Books.
• Bellamy, C. (2007). Absolute War: Soviet Russia in the Second World War. New York: Knopf Doubleday Publishing.
• Benhür, Ç. (2016). The Documents Related to Aviation in the Prime Ministry Republic Archive (1939-1945), IHANAS 2016, Sarajevo.
• Berojkov, V. (2012). Tahran 1943 (Hasan Ali Ediz, Çev.). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Börtücene, D. (2010). Bir Zamanlar Ankara. Ankara: Ankara Büyükşehir Belediyesi.
• Cartier, R. (1975). İkinci Dünya Savaşı A: c.1: 1939-1942, B: c.2: 1942-1945 (Hakkı Devrim, Çev.). İstanbul: Meydan Larousse & Paris Match.
• Corrigan, G. (2010). The Second World War: A Military History. London: Atlantic Books.
• Dabağyan, L. P. (2004). Pearl Harbor’dan Hiroşima’ya: 1941-1945. İstanbul: Kum Saati Yayınları.
• Davies, N. (2006). Europe at War: 1939-1945. London: Macmillan Publishing.
• Doughty, R. A. (1990). The Breaking Point: Sedan and the Fall of France 1940. London: Archon Books.
• Forster, M. A. (1975). Savaşan Dünya (Can Kayabal, Çev.). İstanbul: e Yayınları.
• Güneş, G. (2013). İkinci Dünya Savaşı Yıllarında Ankara’da Günlük Yaşam. Ankara: Alter Yayıncılık.
• Güneş, G. (2013). II.Dünya Savaşı Yıllarında Ankara’da Şehir İçi ve Şehirler Arası Ulaşım. Ankara Araştırmaları Dergisi, 1(1), 66-74.
• Hart, L. (2016). II. Dünya Savaşı Tarihi (Kerim Bağrıaçık, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Irving, D. (1977) Hitler’s War and the War Path. New York: Viking Press.
• Kamrava, M. (2005). The Modern Middle East: A Political History Since the First World War. Los Angeles: University of California Press.
• Kasarcı, R. (1993). Türkiye’de Nüfus Gelişimi.Türkiye Coğrafyası Araştırma ve Uygulama Dergisi, 5, 247-266.
• Mawdsley, E. (2015). Thunder in the East: The Nazi-Soviet War: 1941-1945. London: Bloomsbury Publishing.
• Plowman, J. (2013). War in the Balkans: The Battle of Greece and Crete: 1940-1941. Barnsley: Pen and Sword.
• Shirer, W. (2011) The Rise and Fall of the Third Reich: a History of Nazi Germany, New York: Simon & Shuster Publishing.
• Speidel, H. (2001). Normandiya Çıkarmasının Perde Arkası (Samih Tiryakioğlu, Çev.). İstanbul: Kastaş Yayınları.
• T.C. Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi (Republic Archive of Prime Ministry) (BCA), 1313 archieve paper, Ankara.
• Yalçın, D. ve diğerleri (2006). Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I. Ankara: Atatürk Araştırma Merkezi.