Yeni Bulgular Işığında M.Ö. II. Binyılda Giresun İlinin Dağlık Kesimi-Çamoluk İlçesi

Yıl 2019, Sayı: 41, 169 - 180, 01.02.2019

Salih Kaymakçı

Öz

Araştırma sahamızı içine alan Giresun ilinin dağlık kesiminde bulunan Çamoluk ilçesi Eskiçağ Tarihi ve Arkeolojisi yönünden az araştırılan bölgelerinden bir tanesidir. Bunda en önemli etken, bölgenin dağlık bir yapıya sahip olması ve topraklarının yılın dört mevsimi bitki örtüsü ile kaplı olmasıdır. Erken Tunç Çağı ve M.Ö. II. Binyıl kültürlerinin yoğun olarak yaşandığı, Karadeniz Bölgesi’nin Doğu Karadeniz Bölümü sınırları içerisinde bulunan Giresun ilindeki arkeolojik çalışmalar daha çok Giresun kıyı kesimi ve Giresun Adası’na yönelik yapılmıştır. Bölgenin dağlık kesimi ile ilgili çalışmalar ise İ.K. Kökten tarafından 1944 yılında başlatılmış fakat herhangi bir yerleşim birimine rastlanmadığı bilgisine yer verilmiştir. Araştırma alanımız Hitit Dönemi’nde Yukarı Ülke olarak bilinmektedir. Giresun’un dağlık kesimine sınırı olduğunu düşündüğümüz Kaşka ve Azzi-Hayaşa halklarına ait yerleşimler ile ilişkili olabileceğini düşündüğümüz dağlık kesim içinde yer alan Çamoluk’ta tarafımızca yapılan araştırmalarda M.Ö. II. Binyıla ait birçok önemli yerleşmeye ulaşılmıştır. Amacımız Giresun ilinin iç kesiminde bulunan ve dağlık kesimini oluşturan Çamoluk ilçesinde M.Ö. II. Binyıl yerleşim birimlerine ulaşmak ve bu yerleşimlerin oluşturduğu yol güzergahlarını tespit etmekti.

Anahtar Kelimeler

M.Ö. II. Binyıl, Doğu Karadeniz Bölgesi, Keramik, Giresun, Çamoluk

The Mountainous Part of Giresun Province in II. Millennium BC in the Light of New Findings- Çamoluk District

Öz

Çamoluk district which is situated in the mountainous part of Giresun province containing our research field, is one of the area that is less researched in terms of Ancient History and Archeology.The most important factor in this,that the area has a mountainous nature and its land is covered with flora in four seasons of the year.The archaeological studies in Giresun province, founded in the borders of Eastern Black Sea Side of Black Sea Region, in which Early Bronze Age and II. Millennium cultures were existed intensely, have been made more about Giresun sea front and Giresun Island. The studies about mountainous part of the region were started in 1944 by İ.K Kökten but the knowledge was included that any accommodation units were encountered. Our research area is known as High Country in Hittite Period. In the researches made by us in Çamoluk, located in the mountainous part which we think that it can be connected with settlements belonging to Kaşka and Azzi-Hayaşa that we think they have border to mountainous part of Giresun, many important settlements belonging to II. Millennium have been reached. We know that Hittite Kingdom was established in Second Millennium B.C. in Anatolia in the curve of Kızılırmak. It is known that the settlements of Trabzon –Rize was named Hayaşa during Hittites period. However, no traces of settlements belonging to Second Millennium B.C. were found in Giresun. According to Hittite records we know that Hayasas lived in the region for some time, specifically in the interior parts of the coastline from Rize to Giresun and in the region between Erzurum-Erzincan-Bayburt. Depending on their political relations with Hittites, they sometimes enlarged their borders and impact area. Written resources of Hittites show the region inside the Azzi-Hayasa borders. Also, Kaskalar, whose traces were seen in the central Blacksea Region in Second Millennium B.C., lived in the mountainous parts of Blacksea which is now in the region of Sinop and Giresun. Kaskalar are also mentioned as the northern neighbors of Hittities in the resources. Our survey in the region brings light to the culture and history of the region in Second Millennium B.C.Our aim was to reach II. Millennium accommodation units in Çamoluk district founded in the inner part of Giresun province and composing its mountainous part and to detect road routes that these units have generated

Anahtar Kelimeler

II. Millennium, Eastern Black Sea Region, Pottery, Giresun, Çamoluk

Kaynakça

• Alp, S., Hethitische Briefe aus Maşat Höyük, Ankara, 1991.
• Alp, S., Hitit Çağında Anadolu, Çivi Yazılı ve Hiyeroglif Yazılı Kaynaklar, İstanbul , 2002.
• Cornelıus, F. (1958). “Zur Hethitischen Geographie: Die Nachbarn des Hethiterreiches” Revue Hittite et Asianique XVI, 1–17. Berlin
• Cornelıus, F. Geschichte der Hethiter, Dramstadt, 1973.
• Çiğdem, S. (2004). Çiğdem, Süleyman H. Özkan, H. Yurttaş, “2003 Yılı Gümüşhane ve Bayburt İlleri Yüzey Araştırması” AST 22, 285-299
• Çiğdem, S., (2012). Eskiçağ’dan Ortaçağ’a Gümüşhane, Gümüşhane Valiliği, İl Kültür Müdürlüğü, Gümüşhane
• Doksanaltı, M. E. vd, (2010). E. Doksanaltı-E. Aslan- İ. M. Mimiroğlu, Giresun İli ve Giresun Adası Arkeolojik Yüzey Araştırmaları, AST 28/2, 143-162
• Doksanaltı, M. E. vd., (2011). E. Doksanaltı-E. Aslan- İ. M. Mimiroğlu, Giresun İli ve Giresun Adası Arkeolojik Yüzey Araştırmaları, AST 29/2, 117-145
• Dinçol, A. M. (1982). “Hititler” Anadolu Uygarlıkları, Görsel Anadolu Tarihi Ansiklopedisi, I, 18-120. İstanbul
• Dönmez, Ş., (2008). Tunç Çağında Orta Karadeniz Bölgesi ve Kelkit Vadisi Yerleşmeleri. Belleten, 72, 413-430, Ankara
• Garstang, J-Gurney, O.R., The Geography of the Hittite Empire, London, 1959.
• Garstang, J. (1943). “Hittite Military Roads in Asia Minor” AJA 47, 35–62
• Goetze, A. (1928). “Das Hethiter-Reich”, AO 27 /2, 24-45
• Goetze, A. (1975). “Anatolia from Shuppiluliumash to the Egyptian War of Muwatallish”, CAH II /2, 117-129
• Goetze, A. (1930). “Bemerkungen zu dem Hethitischen Text”, RHA 1, 18-30
• Goetze, A. Kulturgeschichte Kleinasiens, München, 1957.
• Gurney, O.R. (1948). “Mita of Pahhuwa”, AAA XXVIII, 32-47
• Gurney, O.R. (1973). “Anatolia c. 1600-1380 B.C.”, CAH II /1, 659-685
• Gurney, O.R. Hititler, Çev. Pınar Arpaçay, Ankara, 2001.
• Guterbock, H. G. (1956). “The Deeds of Suppiluliuma as Told by his Son, Mursili II”, JCS X, 107-130
• Guterbock, H. G. (1961). “The North Central Area of Hittite Anatolia”, JNES, 20, 85-97
• Forrer, E. (1921). “Ausbeute aus den Boğazköi-Inschiften”, MDOG, 61
• Forrer, E. (1931). “Hajasa-Azzi” Caucasica 9, 1-24
• Haas, V. (1977). “Zalpa, die Stadt am Schwarzen Meer und das althethitische K.nigtum”, MDOG, 109, 15-26
• Hrozny, B. Die Alteste Geschichte Vorderasiens Melantrich, Prag, 1940.
• Karpuz, H. “Şebinkarahisar”, Ankara, 1989.
• Kaymakçı, S., (2016). Giresun İli ve İlçeleri İle Giresun Adası 2015 Yılı Arkeolojik Yüzey Araştırması, AST 34/2, 71-86
• Kaymakçı, S., Kelkit Havzası’nın Eskiçağ Tarihi ve Arkeolojisi, Kömen Yayınları. Konya, 2017.
• Kınal, F. Arzava Memleketlerinin Mevkii ve Tarihi, Ankara, 1953.
• Kınal, F. (1954). “Doğu ve Güney-doğu Anadolu’da Tetkik Gezisi Raporu”, A.Ü.D.T.C.F. Dergisi, XII /1-2, 77-89. Ankara
• Kınal, F. Eski Anadolu Tarihi, Ankara, 1998.
• Koçak, Ö. (1993). Eskiçağ Tarihinde Sinope, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul
• Mayer, L.A- Garstang, J., Index of Hittite Names, London, 1923.
• Macqueen, J.G. Hititler, Çev. Esra Davutoğlu, Ankara, 2001.
• Memiş, E. Eskiçağ Türkiye Tarihi, Konya, 1989.
• Murat, L. (1998). “Hitit Dünyasında Gaşkaların Yeri”, III. Uluslararası Hititoloji Kongresi Bildirileri, Çorum, 16-22 Eylül 1996, 435-443, Ankara
• Özsait, M., (1992). “1990 Yılında Ordu-Mesudiye Çevresinde Yapılan Yüzey Araştırmaları, AST, IX, 357-376
• Özsait, M., (1993). “1991 Yılı Ordu-Mesudiye Yüzey Araştırmaları, AST, X 311-330
• Özsait, M., (1994). “1993 Yılı Ordu-Mesudiye ve Sivas-Koyulhisar Yüzey Araştırmaları”, AST 12, 459-482
• Özsait, M., (1995). “1993 Yılı Ordu-Mesudiye ve Sivas-Koyulhisar Yüzey Araştırmaları, AST, 12, 483-496
• Özsait, M., (2005). “2003 Yılı Amasya, Samsun ve Ordu İlleri Yüzey Araştırmaları”, AST, 12/2, 263-276
• Pehlivan, M., (1984). En Eski Çağlardan Urartu’nun Yıkılışına Kadar Erzurum ve Çevresi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Basılmamış Doktora Tezi), Erzurum
• Pehlivan, M. (1991). Hayaşa (M.Ö. XV-XIII. Yüzyıllarda Kuzeydoğu Anadolu), Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Yayınları No: 121, Erzurum
• Pehlivan, M. (1994). “Başlangıçtan Urartu’nun Yıkılışına Kadar Bayburt ve Yöresi” Türk “Tarihinde ve Kültüründe Bayburt Sempozyumu (23–25 Mayıs 1988), 327-345, Ankara
• Strabon, Geographika, H. L. Jones, London, 1917, Antik Anadolu Coğrafyası, (Kitap XII, XIII, XIV) Çev. Adnan Pekman, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 1993.
• Sagona, A.-Sagona, C., (2004). Archaeology at The North-East Anatolian Frontier, I An Historical Geography and a Field Survey of the Bayburt Province, Louvian-Paris-Dudley
• Schuler, E. Von. Die Kaskaer, Ein Beitrag zur Etnographie des Kleinasien, Berlin, 1965.
• Ünal, A. (1989). “Orta ve Kuzey Anadolu’nun M.Ö.2. Binyıl İskân Tarihiyle İlgili Sorunlar”, Anadolu/Anatolia, ed. C. Bayburtluoğlu, XXII, 1981/1983, 17-37. Ankara
• Ünsal, V., (2012). Doğu Anadolu’da (Malatya-Elazığ) Karaz Türü Yerleşmeler, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, C. 22, Sayı 2, 320-331. Elazığ
• Ünal, A. Hititler Devrinde Anadolu I, İstanbul, 2002.
• Yakar, J.-A.M. Dinçol (1974). “Remarks on the Historical Gegraphy of North-Central Anatolia During the Pre-Hittite Periods”, Tel Aviv, I, 85-99.
• Yakar J. Anadolu’nun Etnoarkeolojisi, Tunç ve Demir Çağlarında Kırsal Kesimin Sosyo - Ekonomik Yapısı, Çev. S.H. Riegel, İstanbul, 2007.
• Yakar J. Ethnoarchaeology of Anatolia, The Chalcolithic and Early Bronze Age, Jarusselam, 2000.
• Wilhelm, G. (2002). “Hitit İmparatorluğu’nun Dilleri” Die Sprachen des Hettiterreiches, Hititler ve Hitit İmparatorluğu, 403-405, Bonn