Kaymakam Hasan Tahsin Efendi

Yıl 2019, Sayı: 41, 181 - 193, 01.02.2019

Hasan Ali Polat

Öz

Şehirler üzerine yapılan çalışmalar içerisinde şehrin yetiştirdiği şahsiyetlere yönelik incelemeler önemlidir. Çünkü tarihin öznesi insandır; onsuz bir tarih yazımı da düşünülemez. Bu çalışmada Konya vilâyetinin Antalya [Teke] Sancağı hudutları dâhilindeki İbradı kasabasında doğmuş ve bürokraside yirmi altı yıl hizmeti görülen Hasan Tahsin Efendi’nin hayatı üzerinde durulacaktır. 1850 İbradı doğumlu olan, Atik Mektebi’ndeki tahsili sonrasında 1868’de -on sekiz yaşında iken- mülazemetle [stajyer olarak] Zaptiye Nezareti İstintak Odası’na dâhil olan ve 1869’da Mekteb-i Maarif-i Mülkiyye’ye kaydolan Tahsin Efendi, Kasım 1872’de mezun olarak Dîvân-ı Ahkâm-ı Adliye Mazbata Odası’nda memuriyete başladı. 1873 senesinden itibaren Konya Vilâyeti dâhilinde Ereğli, Seydişehir, Akşehir, Beyşehir ve Bozkır gibi kazalarda kaymakamlık, Niğde’de ise baş-tahsildarlık yaptı. 27 Eylül 1892’de Halep vilâyeti Bilan [Belen] kazası kaymakamlığına, 17 Eylül 1894’de de aynı vilâyetin Zeytun kazası kaymakamlığına tayin edildi ve bu vazifede iken 30 Ekim 1894’de Zeytun’da vefat etti. Kaymakam Hasan Tahsin Efendi, 1876’da Akşehir Kaymakamı iken kaza müftüsü Ömer Efendi’nin irtikâp suçlaması sebebiyle görevinden alındı ve yargılandı. Hakkındaki iddiaları külliyen yalanlayan Tahsin Efendi, netice itibariyle beraat etti. Bozkır Kaymakamı iken hükümet konağında çalışan birine hakaret ve küfür ederek O’nu Karaman’a sürgün etmekle itham edildi. Yine 1888 senesinde, 11 Haziran’da olması gereken Ramazan Bayramı’nı bir gün öne çekerek 10 Haziran’da kutlattığı, Cami-i Şerif’te hutbe okutarak bayram namazı kıldırttığı yönünde kaza naibi tarafından şikâyet edildi. Ancak Tahsin Efendi’nin suçsuz olduğu, kaza naibinin izniyle bu uygulamanın gerçekleştiği tahkikat neticesinde anlaşıldı. İlaveten yine Bozkır Kaymakamı iken Hacı Mehmet Efendi’nin nişanlı olan kızını zorla başkasına vermek ve Mehmet Efendi’yi darp ederek ölümüne sebep olmakla suçlandı; lakin, önceki pek çok itham gibi bu ithamlardan da aklandı. Tahsin Efendi’nin vefatı sonrasında ailesi zor durumda kaldı. Aile, Atiyye-i Seniyye tertibinden yapılan ödeme ile memleketi İbradı’ya ulaşabildi. Oğlu Mehmet Reşit Efendi, Halep Mekteb-i İdâdîsinde tahsil görmek üzere meccanen [ücretsiz] kaydedildi. Ailenin İbradı’da, Mehmet Reşit Efendi’nin ise Halep’te oluşu tatil günlerinde gidip-gelmeyi zorlaştırmakta ve zaruretini ziyadeleştirmekteydi. Bu yüzdendir ki Mehmet Reşit Efendi, Konya Mekteb-i İdâdisine meccanen naklini talep etti ve talebi kabul görerek Konya Mekteb-i İdâdîsine nakli gerçekleşti. Arşiv kayıtlarının esas alınacağı çalışmada, Hasan Tahsin Efendi’nin Ereğli’de başlayan ve Zeytun’da noktalanan kaymakamlık hayatının yanında hakkındaki bazı şikâyetlere ve şikâyet neticelerine de yer verilecektir.

Anahtar Kelimeler

Hasan Tahsin Efendi, İbradı, Şikâyet, Kaymakam, Bozkır, Akşehir.

District Governor Hasan Tahsin Efendi

Öz

The biographical researches related to the personalities the city brought up are also important among the studies carried out about the cities. Because the subjest of the history is humanbeing; it is not possible to think about historiography without human. In this study, the life of Hasan Tahsin Efendi who was born in the village of İbradı within the borders of Antalya [Teke] Sanjak of the province of Konya and had served in bureaucracy for twenty-six years was emphasised. Tahsin Efendi who was born at İbradi in 1850, joined Zaptiah Supervision Interrogation Room [Zaptiye Nezareti İstintak Odası] as a trainee in 1868 when he was eighteen years old after his education from Atik Mektebi and enrolled in the School of Civil Service Education [Mekteb-i Maarif-i Mülkiyye] in 1869, graduated in November 1872 and took up a position as an officer at Supreme Court Record Room [Divân-ı Ahkâm-ı Adliye Mazbata Odası]. He had been District Governor since 1873 in the districts of Ereğli, Seydişehir, Akşehir, Beyşehir and Bozkır within the borders of Konya province, and chief-collector in Niğde. He was appointed to the district governor of Bilan [Belen] of Halep province in the 27th September of 1892, and to the district governor of Zeytun in the same province in the 17th September of 1894 and he passed away in 30th October of 1894 while performing duty. Hasan Tahsin Efendi, as a district governor of Akşehir in 1876 was dismissed by the charges of bribery suggested by Ömer Efendi, the mufti of Aksehir district and was put on trial. Tahsin Efendi denied the allegations completely and finally was acquitted of bribery charges against him. While he was the district governor of Bozkır, he was accused of insulting and swearing an officer working at the government office. The accusation was also covers the deporting of the aforementioned officer to Karaman. In 1888, the kadi, muslim judge of the district, complained Tahsin Efendi for the following allegations: Bring forward the Eid al-Fitr by one day, from the 11th of June to the 10th of June; delivering the khutbah and allowing the Salat El Eid at the Great Mosque. But after the investigations, Tahsin Efendi was found not guilty, it was understood that the acts carried out by Tahsin Efendi were within the approval of the kadi of the district. One additional allegation was made against him when he was the district governor of Bozkır. Forcing Hacı Mehmet Efendi’s fiancee to marry someone else and causing the death of Hacı Mehmet Efendi by battering. But Tahsin Efendi was declared innocent like many previous accusations. Following the death of Tahsin Efendi, his family was in a difficult position. His family moved to their hometown, İbradı by means of the Atiyye-i Seniyye, imperial benevolence given by the Sultan in cash. His son Mehmet Reşit Efendi was enrolled to Senior High School [Mekteb-i İdâdî] in Aleppo free of charge. The family was in İbradı and the son, Mehmet Reşit Efendi was in Aleppo. The distance between İbradi and Aleppo was a problem for the transportation during the holidays. Then Mehmet Reşit Efendi made an application to carry on his education at the Mekteb-i İdâdî in Konya. His application was accepted and he was transferred to Mekteb-i İdâdî in Konya. In the study, based on the archive documents, some complaints and the results of these are included as well as his life as a district governor which had started in Ereğli and come to an end in Zeytun

Anahtar Kelimeler

Hasan Tahsin Efendi, İbradı, Complaint, District Governor, Bozkır, Akşehir, Zeytun

Kaynakça

• Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı Devlet Arşivleri Başkanlığı (BOA.)
• Bâbıâli Evrak Odası Belgeleri (BEO.,): 80/5927 ; 478/35792 ; 519/38884; 541/40514.
• Dâhiliye Nezareti, Mektubî Kalemi Belgeleri (DH. MKT.,): 74/17 ; 230/5; 238/37 ; 308/70; 323/68; 675/74; 1376/129 ; 1398/30 ; 1403/120 ; 1451/117 ; 1499/24 ; 1553/34 ; 1565/103 ; 1572/17 ; 1612/18 ; 1619/87 ; 1648/47 ; 1805/16 ; 2000/125 ; 2007/86 ; 2029/36.
• Dâhiliye Nezareti, Sicill-i Ahvâl Defterleri (DH. SAİD. d.,): 2/890; 141/225.
• İrâde – Dâhiliye (BOA., İ. DH.): 1021/80535 ; 1298/8 ; 1315/66 ; 977/77154.
• Maarif Nezareti, Mektubî Kalemi Belgeleri (MF. MKT.,): 246/21 ; 376/13.
• Şûrâ-yı Devlet Belgeleri (ŞD.,): 939/39; 1711/18; 2443/10.
• Yıldız, Resmî Maruzat (Y. A. RES.,): 30/49.