Vergilerin Makroekonomik Etkilerinin Değerlendirilmesine Yönelik Bir Literatür İncelemesi

Yıl 2019, Sayı: 41, 317 - 328, 01.02.2019

Mahmut Ünsal Şaşmaz Yunus Emre Yayla

Öz

İnsanların bir arada yaşaması ile birlikte toplumlar oluşmuş ve bunun sonucunda bireyler arası ile toplumsal ilişkileri düzenleyen devlet örgütüne ihtiyaç duyulmuştur. Toplumların bir arada yaşaması ile birlikte de devletler toplumların ortak ihtiyaçlarını karşılamakta, bunun içinde çeşitli kaynaklara ihtiyaç duymaktadır. Devletler, bu ihtiyaçları karşılarken çeşitli gelirlere sahip olmaktadırlar. Vergi, resim, harç, şerefiye, özelleştirme gelirleri, devlet işletmeciliğinden doğan gelirler, parafiskal gelirler vb. gelirler devletin gelir kaynaklarını oluşturmaktadır. Sayılan kaynakların bir kısmı vergi, resim, harç gibi devletlerin sürekli gelir kaynağını oluştururken bir kısmı da devletlerin geçici gelir kaynaklarını oluşturmaktadır özelleştirme gelirleri, devlet işletmeciliğinden doğan gelirler gibi . Bu kaynaklar içinde en büyük paya sahip olan şüphesiz vergi gelirleridir. Vergiler öncelikli olarak mali amacı gereği kamu harcamalarının finansmanını sağlamak için toplanmaktaydı. Devletin ekonomideki rolünün değişime uğraması ile birlikte vergiler mali amacı dışında mali olmayan amaç içinde kullanılmaya başlanmıştır. Vergiler mali amacı ile mali olmayan amaç içinde kullanılmaya başlanması ile birlikte devletlere, ekonomide ve sosyal alanda bazı düzenlemelerin yapılmasına imkan sağlamaktadır. Müdahaleci devlet anlayışı gelişmeden önce vergilerin sadece kamu harcamalarını finanse etmek olan mali amacı için alınması savunulmaktaydı. Müdahaleci devlet anlayışı ile birlikte vergilere, ekonomik ve sosyal amaçlarda eklenmiştir. Ayrıca günümüzde çevre politikaları belirlenirken vergiler kullanılmak istenmektedir. Vergilerin müdahaleci devlet anlayışı ile birlikte yeni bir görünüm kazanması sonucunda; ülkeler çeşitli mali, ekonomik ve sosyal amaçları gerçekleştirmek için vergileri kullanmaktadırlar. Vergilerin çeşitli amaçlar için kullanılması sonucunda; vergilerin mali alanda ve mali alan dışında ekonomik, sosyal, çevresel amaçlar içinde kullanılması ile birlikte çeşitli ekonomik değişkenler üzerinde etkiler oluşturdukları söylenebilir. Vergiler bir ekonomide tasarruflar kanalıyla sermaye birikimi yoluyla yatırım hacmini etkileyebilmektedirler. Yatırımların etkilenmesi ile birlikte ülkelerin ekonomik büyüme ve kalkınması üzerinde çeşitli etkiler meydana gelebilmektedir. Diğer yandan tüm bu gelişmelere bağlı olarak istihdam ile gelir dağılımı faktörleri de bu durumlardan etkilenebilmektedirler. Buradan hareketle vergilerin makroekonomik etkilerinin değerlendirilmesi önemli olmaktadır. Bu çalışmada vergilerin makroekonomik etkileri tasarruflar, yatırımlar, ekonomik büyüme, ekonomik kalkınma, istihdam ve gelir dağılımı üzerindeki teorik açıdan değerlendirilmiş ve vergilerin makroekonomik etkilerinin incelendiği ampirik çalışmalara yer verilerek genel bir yargıya ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Vergi, Mali Amaç, Mali Olmayan Amaç, Makro-Ekonomik Etkiler

A Literature Review For Assessing the Macroeconomic Effects of Taxes

Öz

With the coexistence of people, societies have emerged and as a result, there is a need for a state organization that organizes interpersonal and social relations. Together with the coexistence of societies, states meet the common needs of societies and they need various resources. States have various incomes while meeting these needs. Taxes, duties, fees, goodwill, privatization proceeds, revenues from state management, parafiscal revenues etc. revenues constitute the state's income sources. Some of the sources such as taxes, duties, fees, etc. constitute the permanent source of income of the states while others constitute the temporary sources of income such as privatization revenues, revenues from state management . Of course, the largest share of these resources is tax revenues. Taxes were collected primarily to finance public expenditures due to their financial purpose. With the change in the role of the state in the economy, taxes are used for non-financial purposes except for the financial purpose. With the beginning of the use of taxes for non-financial purposes, taxation allows the state, the economy and social arrangements to be made. Prior to the development of an interventionist state approach, it was advocated that taxes should be taken only for the financial purpose of financing public expenditures. It has been added to taxes, economic and social aims with the understanding of interventionist state.In addition, countries use taxes when determining environmental policies. As a result of taxes with a new view of the interventionist state; countries use taxes to achieve a variety of financial, economic and social goals. As a result of the use of taxes for various purposes; It can be said that taxes have an impact on various economic variables as well as financial, social and environmental purposes. Taxes can affect investment volume through capital accumulation through savings in an economy. With the impact of the investments, various effects may occur on the economic growth and development of the countries. On the other hand, employment and income distribution factors can be affected by these developments. Therefore, it is important to evaluate the macroeconomic effects of taxes. In this study, the macroeconomic effects of taxes savings, investments, economic growth, economic development, employment and income distribution were evaluated from a theoretical point of view, and empirical studies on the macroeconomic effects of taxes were included and a general judgment was reached

Anahtar Kelimeler

Tax, Financial Purpose, Non-Financial Purpose, Macro-Economic Effects

Kaynakça

• Akdoğan, A. (2003). “Kamu Maliyesi” (Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 9. Baskı). Ankara: Gazi Kitapevi.
• Akman, K. (2011). “Kamu Maliyesine Giriş”. İzmir: İlya Yayınevi.
• Armstrong, A., Davis, E. P., & Ebell, M. (2015). “An Economic Analysis of the Existing Taxation of Pensions (EET) Versus an Alternative Regime (TEE)”. National Institute of Economic and Social Research. NIESR Discussion Paper No. 455.
• https://www.niesr.ac.uk/sites/default/files/publications/DP455.pdf (Erişim Tarihi: 15.8.2018).
• Bilgiç, A. (2015). “Türkiye’de Uygulanan Vergilendirme Politikalarının Gelir Dağılımı Üzerindeki Etkileri: 1990-2013 Dönemi”. ESOGÜ, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi.
• Bonucchi, M., Ferrari, M., Tomasini, S., & Tsenova, T. (2015). “Tax Policy, İnvestment Decisions and Economic Growth”. Revue de l'OFCE. (5), 225-262.
• Bozoğlu, T. (2010). “İktisadi Kalkınmanın Finansmanında Vergilendirmenin Önemi ve Değerlendirilmesi”. Ankara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü. Doktora Tezi.
• Camelia, M., Norina, P., & Roxana, I. (2015). “A VAR Analysis of the Connection Between Taxation and Economic Growth”. Case Study: Romania. Ovidius University Annals. Series Economic Sciences, 15(1).
• Chhibber, A. (1985). “Taxation and Aggregate Savings: An Econometric Analysis for Three Sub-Saharan African Countrie”s. (English). Country Policy Department Discussion Paper; no. CPD 1985-35. Washington, DC: World Bank. http://documents.worldbank.org/curated/en/364881492123545675 (Erişim Tarihi: 15.08.2018).
• Cornelia, C. I. (2015). “Analysis of Correlation Between Gross Domestic Product and Value Added Tax in the European Union Countries”. Ovidius University Annals. Series Economic Sciences. 15(1), 702-706.
• Cural, M., & Çevik, N. K. (2015). “Ekonomik Kalkınmanın Vergi Yapısı Üzerindeki Etkisi: 1924-2013 Dönemi Türkiye Örneği”. Amme Idaresi Dergisi. 48(3), 127-158.
• Çelikkaya, A. (2013). “Verginin Tanımı, Amaçları, Tarihsel ve Teorik Gelişimi”. İ. Sağbaş (Ed.) Vergi Teorisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Yayın No: 2960, 2-19.
• Demircan, E. S. (2003). “Vergilendirmenin Ekonomik Büyüme ve Kalkınmaya Etkisi”. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi. Sayı: 21, 97-116.
• Dolenc, P., & Laporšek, S. (2010). “Tax Wedge on Labour and its Effect on Employment Growth in the European Union”. Prague Economic Papers. 4(2010), 344-358.
• Dönmez, R. (2003). “Vergi Teorisine Giriş”. N. Varcan ve T. Çakır (Ed.) Kamu Maliyesi. Eskişehir. Anadolu Üniversitesi Yayınları. Yayın No: 1464, 161-183.
• Dreßler, D. (2012). “The Impact of Corporate Taxes on Investment-An Explanatory Empirical Analysis for Interested Practitioners”. Zentrum für Europäische Wirtschaftsforschung (ZEW) ftp://ftp.zew.de/pub/zew-docs/dp/dp12040.pdf (Erişim Tarihi: 15.8.2018).
• Drucker, L., Krill, Z. and Geva, A. (2017). “The Impact of Tax Composition on Income Inequality and Economic Growth”. August 2017. Ministry of Finance. Publications And Reviews. Economic Data. Articles Set
• https://mof.gov.il/en/PublicationsAndReviews/EconomicData/DocLib/Article_082017_Eng.pdf (Erişim Tarihi: 15.08.2018).
• Durkaya, M., & Ceylan, S. (2006). “Vergi Gelirleri ve Ekonomik Büyüme”. Maliye Dergisi. 150, 79-89.
• Dülgeroğlu, E. (2000). “Kalkınma Ekonomisi” (V. Basım). Bursa: Vipaş.
• Edizdoğan, N. (2000). “Kamu Maliyesi II” (5. Baskı). Bursa: Ekin Yayınevi.
• Eker, A. (2001). “Kamu Maliyesi” (5. Baskı). İzmir: Anadolu Matbaacılık.
• Erdem, M., Şenyüz, D. ve Tatlıoğlu, İ. (2007). “Kamu Maliyesi” (5. Basım). Bursa: Ekin Yayınevi.
• Eren, M.V., Ergin Ü.A. ve Aydın, H.İ. (2018). “Türkiye'de Vergi Gelirleri ile Ekonomik Kalkınma Arasındaki İlişki: Frekans Alanı Nedensellik Analizi”. Dogus University Journal. 19(1), 1-18.
• Feldstein, M. (1976). “Personal Taxation and Portfolio Composition: An Econometric Analysis”. Econometrica: Journal of the Econometric Society, 631-650.
• Feldstein, M. S. (1980). “Inflation, Tax Rules, and İnvestment: Some Econometric Evidence”. NBER Workıng Paper Serıes. Working Paper No. 577.
• http://www.nber.org/papers/w0577.pdf (Erişim Tarihi: 15.08.2018).
• Han, E., Kaya, A. A. (2008). “Kalkınma Ekonomisi Teori ve Politika” (Düzeltilmiş ve Gözden Geçirilmiş 6. Baskı). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Hotunluoğlu, H. & Arslaner, H. (2016). “Türkiye’de İşsizlik Oranının Vergi Gelirleri Üzerindeki Etkisi”. Conference: International Congress on European Union Relations. Economics. Finance and Econometrics (EUREFE’16). At Aydın. Conference Paper, 1634-1644
• https://www.researchgate.net/publication/322519032 (Erişim Tarihi: 15.08.2018).
• Husnain, M. I. & Haider, A. & Padda, I., H. & Khan M. & Akram N. & Mahmood, H. Z. and Shaheen, F. (2015). “Public Expenditure, Taxes and Economic Development: An Empirical Analysis for Pakistan”. Middle-East Journal of Scientific Research. 23 (11), 2756-2762.
• Kayan, A. (2000). “Verginin Tarihsel Gelişimi ve Sebep Olduğu Bazı Önemli Olaylar”. Maliye Dergisi, 135, 80-87.
• Keynes, J. M. (1936). “The General Theory Of Employment, Interest And Money”. London: Macmillan.
• Kugler, A., & Kugler, M. (2002). “Effects of Payroll Taxes on Employment and Wages: Evidence From the Colombian Social Security Reform”. Center for Research on Economic Development and Policy Reform. Institute for the Study of Labor, Discussion Paper.
• Mann, A. J. (1980). “Economic Development and Tax Structure Change: Mexico, 1895-1975”. Public Finance Quarterly. 8(3), 291-306.
• Marsden, K. (1983). “Links Between Taxes and Economic Growth: Some Empirical Evidence”. World Bank.
• McNabb, K., & LeMay-Boucher, P. (2014). “Tax Structures, Economic Growth and Development”. ICTD. Working Paper 22.
• Mucuk, M., & Alptekin, V. (2008). “Türkiye’de Vergi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: VAR Analizi (1975-2006)”. Maliye Dergisi, 155, 159-174.
• Munduch, P. (2018). “Econometric Analysis of Inequality”. Charles University Faculty of Social Sciences Institute of Economic Studies. Bachelor Thesıs.
• Mutluer, K., Öner, E., ve Kesik, A. (2010). Teori ve Uygulamada Kamu Maliyesi (Güncelleştirilmiş 2. Baskı). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Nemli, A. (1979). “Gelişmekte Olan Ülkelerde Vergi Politikası”. İstanbul. Y. Güryay Matbaası.
• Nwakanma, P. C., & Nnamdi, K. C. (2014). “Taxation And National Development”. Journal of Social and Economic Policy. 11(1). 109-116.
• Oboh, T., & Eromonsele, P. E. (2018). “Taxatıon and Income Inequalıty ın Nıgerıa” . NG- Journal of Social Development. An Open Access Journal. Vol. 7 (1), 63-72.
• https://www.arabianjbmr.com/pdfs/NGJSD_VOL_7_1/6.pdf (Erişim Tarihi: 15.08.2018).
• OECD (1996), “Definition of Taxes”. DAFFE/MAI/EG2(96)3, http://www1.oecd.org/daf/mai/pdf/eg2/eg2963e.pdf (Erişim Tarihi: 12.08.2018).
• OECD (2018). “Glossary of Tax Terms”. http://www.oecd.org/ctp/glossaryoftaxterms.htm (Erişim Tarihi: 12.08.2018).
• Ofoegbu, G. N., Akwu, D. O. & Oliver, O. (2016). “Empirical Analysis of Effect of Tax Revenue on Economic Development of Nigeria”. International Journal of Asian Social Science. 6(10), 604-613.
• Öztürk, N. (2012). “Maliye Politikası”. Bursa: Ekin Yayınevi.
• Padda, I., & Akram, N. (2009). “The İmpact of Tax Policies on Economic Growth Evidence From Asian Economies”. The Pakistan Development Review. 28(4), 961-971.
• Padovano, F., & Galli, E. (2001). “Tax Rates and Economic Growth in the OECD Countries”. Economic Inquiry. 39(1), 44-57.
• Ramot, I., & Ichihashi, M. (2012). “The effects of tax structure on economic growth and income inequality”. Graduate School for International Development and Cooperation. Hiroshima University. Kagamiyama. Higashi Hiroshima. Hiroshima. Japan.
• Saqib, S., Ali, T., Riaz, M. F., Anwar, S., & Aslam, A. (2014). “Taxation Effects on Economic Activity in Pakistan”. Journal of Finance and Economics. 2(6), 215-219.
• Savaşan, F. (2013). “Vergileme ve Ekonomik Etkinlik”. İ. Sağbaş (Ed.) Vergi Teorisi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları. Yayın No: 2960, 92-113.
• Sentance, A. (2012). “Regression Analysis of Taxation, Economic Growth and Foreign Direct İnvestment”. PwC. https://www.pwc.com/gx/en/paying-taxes/assets/economic-analysis-andrew-sentance.pdf (Erişim Tarihi: 15.08.2018).
• Slemrod, J. (1989). “The Return to Tax Simplification: An Econometric Analysis”. Public Finance Quarterly. 17(1), 3-27.
• Stoilova, D., & Patonov, N. (2013). “An empirical Evidence for the İmpact of Taxation on Economy Growth in the European Union”. Encontros Científicos-Tourism & Management Studies. (3), 1031-1039.
• Şaşmaz, M. Ü., & Yayla, Y. E. (2018). “Vergilerin ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımlarının Ekonomik Kalkınma Üzerindeki Etkisi: Avrupa Birliği Geçiş Ekonomileri Örneği”. Maliye Dergisi, Ocak-Haziran 2018; 174: 315-336.
• Şener, O. (2008). “Teori ve Uygulamada Kamu Ekonomisi” (Tıpkı 10. Baskı). İstanbul: Beta Yayıncılık.
• Şenyüz, D., Yüce, M. & Gerçek, A. (2011). “Vergi Hukuku” (2. Baskı). Bursa: Ekin Kitapevi.
• Turhan, S. (1993). “Vergi Teorisi ve Politikası”. (Gözden Geçirilmiş ve Genişletilmiş 5. Baskı) İstanbul: Filiz Kitapevi.
• Türgay, T. (2011). “Kamu Gelirleri ve Vergi Politikaları”. A. Kökocak (Ed.) Kamu Ekonomisi. Bursa: Ekin Yayınevi, 279-355.
• Türk, İ. (1989). “Maliye Politikası” (8. Bası). Ankara: S Yayınları.
• Uluatam, Ö. (2012). “Kamu Maliyesi” (Yenilenmiş 12. Baskı). Ankara: İmaj Yayınevi.
• Verbič, M., & Črnigoj, M. (2014). “Corporate Investment and Corporate Taxation During the Economic Crisis in Slovenia”. Eastern European Economics. 52(6), 32-56.
• World Bank (2018). “Tax revenue (% of GDP)”. http://databank.worldbank.org/data/reports.aspx?source=2&series=GC.TAX.TOTL.GD.ZS&country=# (Erişim Tarihi: 12.08.2018).