Terörizmin Hisse Senedi Piyasasındaki İşlem Adedi Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği

Yıl 2019, Sayı: 42, 142 - 153, 01.08.2019

Mustafa Yıldırım Fatma Küçük

Öz

Son yıllar terör olaylarında çarpıcı bir artışa şahitlik etmektedir. Bu tür olayların getirileri düşürerek ve volatiliteleri artırarak hisse senedi piyasaları üzerinde yıkıcı bir etki yaratmaları beklenir. Literatür her ne kadar çoğunlukla bu beklentiyi doğrulasa da, terörizmin etkisini genellikle getiriler ve volatiliteler bakımından ele alıp bunların temelinde yatan toplam devir işlem adedi birim hisse başına düşen el değiştirme sayısı bakımından ele almadığından kısıtlı kalmaktadır. Bu boşluktan hareketle bu çalışma, Temmuz 2013 - Haziran 2016 tarihleri arasında Türkiye’de meydana gelmiş olan terör saldırılarının Türk hisse senedi piyasası üzerindeki etkisini, literatürde sıkça yapıldığı gibi getiriler ve volatiliteler üzerinden değil bunların temelinde yatan toplam devir işlem adedi üzerinden incelemektedir. Belirlenen dönem aralığında daima BIST100’e kote olan firma hisseleri ile yapılan analiz, terörizmin Türkiye piyasasındaki devir işlem adedi üzerinde anlamlı pozitif bir etkiye sahip olduğunu göstermiştir. Bu durum, terörizmin yatırımcılar arasında görüş farklılıklarına yol açtığını ve bunun sonucu olarak da bazı yatırımcıların hisselerini satarken diğer yatırımcıların ise bu hisseleri aldıkları fikrini öne sürmektedir. Bu sonucun daha iyi anlaşılabilmesi amacıyla hisseler, sadece Borsa İstanbul’da işlem gören tek liste single-listed ve yabancı bir piyasada da alım-satımını kolaylaştırmak için depo sertifikasına sahip firma hisselerinin oluşturduğu çapraz liste cross-listed olarak iki gruba ayrılmış ve analiz her bir grup için tekrarlanmıştır. Terörizmin sadece tek liste devir işlem adedi üzerinde anlamlı pozitif bir etkisinin olduğu, çapraz liste devir işlem adedi üzerinde ise anlamlı herhangi bir etkisinin olmadığı görülmüştür. Bu sonuç iki şekilde yorumlanmıştır. Tek listedeki hisseler esas olarak Türk yatırımcılar tarafından tutulmakta ve yabancı yatırımcılara oranla daha sık işlem yaptıkları bilinmektedir. Dolayısıyla ilk açıklama, Türk yatırımcıların terör olaylarına daha fazla tepki vermeleridir. Diğer taraftan, iki grup hisseleri karşılaştırıldığında, çapraz liste hisse senetlerinin daha büyük sermayeli firmalara ait olduğu görülmektedir. Bu nedenle, ikinci açıklama muhtemelen bu tür firmaların performanslarının terörizm gibi olumsuz olaylara karşı daha dirençli olacağını varsaymalarından haraketle, yatırımcıların daha belirgin firma hisseleri ile daha güvende hissetlemeleridir.

Anahtar Kelimeler

Terörizm, Hisse, Devir İşlem Adedi, Tek Liste, Çapraz Liste

The Effect of Terrorism on the Number of Trades in a Stock Market: The Case of Turkey

Öz

Recent years have witnessed a dramatic increase in the number of terrorist incidents. Such incidents are expected to create a destructive impact on stock markets by lowering returns and raising volatilities. While the literature widely confirms this conjecture, its focus remains narrow in that it considers terrorism’s influence in terms of returns and volatilities, disregarding the underlying factor behind them: aggregate turnover the number of trades per outstanding share . Motivated by this gap, this study investigates the impact of terror attacks that occurred in Turkey between July 2013 and June 2016 on the Turkish stock market by focusing on aggregate turnover rather than stock returns and volatilities that are determined by turnover, as in the literature. The analysis, which is performed on stocks that were always listed on the benchmark index BIST100 in the specified period, shows that terrorism has a significant positive effect on the turnover in the Turkish market. It suggests that terrorism leads to disagreement among the investors and as a result some sell while others buy their stocks as a response to a terror attack. For gaining a better insight into this result, stocks are divided into two groups as those which trade solely on the Turkish Stock Exchange single-listed and the others with depository receipts to facilitate their trade in a foreign market cross-listed , and the analysis is repeated for each group. It is seen that while terrorism has a significant impact on the turnover of the single-listed stocks, it does not have any significant effect on the cross-listed stocks. Two potential explanations are offered for this result. The single-listed shares are held mainly by Turkish investors, and these investors are known to trade more frequently than their foreign counterparts. Hence, the first explanation is that Turkish investors respond more strongly to a terrorist incident. On the other hand, when two groups of stocks are compared, it is seen that the cross-listed stocks belong to firms with higher capital. Therefore, the second explanation is that investors feel more secure with more prominent firms’ shares, perhaps due to the assumption that such firms’ performance would be more resilient to adverse events such as terrorism

Anahtar Kelimeler

Terrorism, Stock, Turnover, Single-listed, Cross-listed

Kaynakça

• Ağırman, E., Özcan, M. ve Yılmaz, Ö. (2014). “Terörizmin Finansal Piyasalara Etkisi: Ampirik Bir Çalışma”, Journal of BRSA Banking & Financial Markets, 8(2):99-117.
• Akarım, Y. D. (2013). “Uluslararası Çapraz Kotasyonun Risk ve Getiri Üzerine Etkisi: Türkiye Örneği”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, (57), 137-148.
• Akıncı, M. ve Yılmaz, Ö. (2015). “Bir Turizm Krizi Olarak Uluslararası Terörizm: Ülke Grupları İtibariyle Panel Veri Analizi”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (30), 51-76.
• Akıncı, M., Akıncı, G. Y. ve Yılmaz, Ö. (2015). “Terörizmin Doğrudan ve Dolaylı Yatırımlar Üzerindeki Etkisi: Dış Yardımlar Ne Kadar Telafi Edici?”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 70(1), 1-33.
• Alam, A. (2012). “Terrorism and Stock Market Development: Causality Evidence From Pakistan”, Journal of Financial Crime, 20(1), 116-128.
• Arin, K. P., Ciferri, D. ve Spagnolo, N. (2008). “The Price of Terror: The Effects of Terrorism on Stock Market Returns and Volatility”, Economics Letters, 101(3), 164-167.
• Arin, K. P. ve Omay, T. (2009). “The Endogenous and Non‐Linear Relationship Between Terrorism and Economic Performance: Turkish Evidence”, Defence and Peace Economics, 20(1), 1-10.
• Aslam, F. ve Kang, H. G. (2015). “How Different Terrorist Attacks Affect Stock Markets”, Defence and Peace Economics, 26(6), 634-648.
• Bai, J. ve Perron, P. (1998). Estimating and Testing Linear Models with Multiple Structural Changes, Econometrica, 47-78.
• Baysal, E. (2015), Çözüm: Türkiye'nin Kronikleşen Terör Sorununa Ekonomi Reçetesi, Öteki Adam Yayınları.
• Borsa Trendleri Raporu (2017), Merkezi Kayıt Kuruluşu, Ocak-Aralık 2017, Sayı. XXII. http://www.tuyid.org/files/yayinlar/Borsa_Trendleri_Raporu_XXIII_TR.pdf
• Campbell, J. Y., Grossman, S. J. ve Wang, J. (1993). “Trading Volume and Serial Correlation in Stock Returns”, The Quarterly Journal of Economics, 108(4), 905-939.
• Chen, A. H. ve Siems, T. (2004).“The Effects of Terrorism on Global Capital Markets”, European Journal of Political Economy, 20(2):349-366.
• Christofis, N., Kollias, C., Papadamou, S. ve Stagiannis, A. (2010). “Terrorism and Capital Markets: The Effects of the Istanbul Bombings” (No. 31), Economics of Security Working Paper.
• Chuliá, H., Climent, F. J., Soriano, P. ve Torró, H. (2007). “Volatility Transmission Patterns and Terrorist Attacks”, Instituto Valenciano de Investigaciones Económicas, SA, 2007-09:607-619.
• Çay, A. M. (1994). Her Yönüyle Kürt Dosyası, Turan Kültür Vakfı, İstanbul.
• Drakos, K. (2010). “Terrorism Activity, Investor Sentiment, and Stock Returns”, Review of Financial Economics, 19(3), 128-135.
• Drakos, K. ve Konstantinou, P. T. (2014). “Terrorism, Crime and Public Spending: Panel VAR Evidence From Europe”, Defence and peace economics, 25(4), 349-361.
• Eckstein, Z. ve Tsiddon, D. (2004). “Macroeconomic Consequences of Terror: Theory and the Case of Israel”, Journal of Monetary Economics, 51(5), 971-1002.
• Eldor, R. ve Melnick, R. (2004). “Financial Markets and Terrorism”, European Journal of Political Economy, 20(2), 367-386.
• Essaddam, N. ve Karagianis, J. M. (2014). “Terrorism, Country Attributes, and the Volatility of Stock Returns”, Research in International Business and Finance, 31, 87-100.
• Gupta, S., Clements, B., Bhattacharya, R. ve Hakravarti, S. C. (2004). “Fiscal Consequences of Armed Conflict and Terrorism in Low- and Middle-İncome Countries”, European Journal of Political Economy, 20:403-421.
• Howe, J. S. ve Kelm, K. (1987). “The Stock Price Impacts of Overseas Listings”, Financial Management, 51-56.
• Jones, C. M., Kaul, G. ve Lipson, M. L. (1994). “Transactions, Volume, and Volatility”, The Review of Financial Studies, 7(4), 631-651.
• Kalev, P. S., Nguyen, A. H. ve Oh, N. Y. (2008). “Foreign Versus Local Investors: Who Knows More? Who Makes More?”, Journal of Banking & Finance, 32(11), 2376-2389.
• Karabulut, R. ve Ahmet, U. Ğ. U. R. (2014). “Taksim Gezi Olaylarının (Mayıs-Haziran 2013)Türk Finans Sektörüne Etkisi”, Birey ve Toplum Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 281-295.
• Karagöl, E. T. (2016). “15 Temmuz Darbe Girişimi ve Türkiye Ekonomisi”, Adam Akademi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 37-49.
• Karpoff, J. M. (1986). “A Theory of Trading Volume, American Finance Association”, The Journal of Finance, 41(5):1069-1087.
• Lang, M.H., Lins, K.V. ve MIller, D.P. (2003). “ADRs, Analysts, and Accuracy: Does Cross Listing in the United States Improve a Firm’s Iinformation Environment and Increase Market Value?”, Journal of Accounting Research, 41 (2), 317–345.
• Llussá, F. ve Tavares, J. (2011). “Which Terror at Which Cost? On The Economic Consequences of Terrorist Attacks”, Economics Letters, 110(1), 52-55.
• Lo, A. W. ve Wang, J. (2001). “Stock market trading volume”.
• Mutan, O. C. ve Topçu, A. (2009). “Türkiye Hisse Senedi Piyasasının 1990-2009 Tarihleri Arasında Yaşanan Beklenmedik Olaylara Tepkisi”, Sermaye Piyasası Kurulu Araştırma Raporu.
• Nitsch, V. ve Schumacher, D. (2004). “Terrorism and International Trade: An Empirical Investigation”, European Journal of Political Economy, 20(2):423-433.
• Shahbaz, M. A., Javed, A., Dar, A. ve Sattar, T. (2013). “Impact of Terrorism on Foreign Direct İnvestment in Pakistan”, Archives of Business Research, 1(1):1-7.
• Stulz, R.M., Doidge, C. ve Karolyi, G.A. (2004). “Why are Foreign Firms Listed in the US Worth More?” Journal of Financial Economics, 71 (2), 205–238.
• Türkiye Sermaye Piyasası Birliği 2013-2016 Raporları, https://www.tspb.org.tr/tr/yillik-yayinlar.
• Yıldırım, M. (2018). “Hisse Senedi Piyasasının Terörizme Karşı Duyarlılığı/Duyarsızlığı Üzerine: Türkiye Örneği”, Ege Academik Bakış Dergisi, 18(2): 169-178.
• Zussman, A. ve Zussman, N. (2006). “Assassinations: Evaluating The Effectiveness of an Israeli Counterterrorism Policy Using Stock Market Data”, Journal of Economic Perspectives, 20(2), 193-206.