Algılanan İşyeri Nezaketsizliğinin Çalışan Memnuniyeti Üzerindeki Etkisi

Yıl 2019, Sayı: 42.1, 209 - 221, 01.12.2019

Mustafa Tahir Demirsel Leyla Erat

Öz

Günümüzde özellikle yoğun çalışma temposu, kişisel sorunlar, çalışanlardan artan beklentiler, iş-yaşam dengesizlikleri ve görece düşük ücretli çalışanları zorlayan hayat şartları gibi nedenlerle, çalışanlar arasında iletişim sorunları ortaya çıkabilmekte ve her çalışan kimi zaman çalışma ortamında kaba davranışlar sergileyebilmektedir. Organizasyonlar, farklı kişisel ve kültürel özelliklere sahip, farklı etnik kökenlerden gelen ve farklı yaşam koşullarına sahip olan çalışanlardan oluşan yapılardır ve bu nedenle kendine özgü duygu, düşünce, tutum ve algılamaları olan çalışanların kimi zaman kaba ve nezaketsiz davranışlar sergileyebildikleri görülmektedir. Ancak bu tarz davranışlar, çalışanların işine karşı göstermiş olduğu olumlu ya da olumsuz genel tutum olarak tanımlanan çalışan memnuniyeti üzerinde olumsuz etkilere sebep olabilmektedir. Çalışanların işine ve çevresine karşı duyduğu mutluluk duygusu ise olumsuz etkilendiğinde önemli bir verim kaybı ve etkin olmayan performans sonuçları ortaya çıkabilmektedir. Bu bağlamda, bu çalışmada algılanan işyeri nezaketsizliğinin çalışan memnuniyeti üzerindeki etkileri tespit edilmeye çalışılmıştır. Bu amaç doğrultusunda Selçuk Üniversitesi’nde görev yapmakta olan 265 araştırma görevlisi üzerinde ampirik bir araştırma yapılmıştır. Araştırmada, nicel veri toplama tekniklerinden birisi olan anket tekniğinden yararlanılmıştır. Örneklem üzerinden elde edilen veriler, SPSS Statistical Package for Social Sciences paket programı ile analiz edilmiştir. Korelasyon analizi sonuçlarına göre, algılanan işyeri nezaketsizliği ile çalışan memnuniyeti arasında orta düzeyde negatif ve istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu bulunmuştur. Çalışan memnuniyetinin içsel tatmin ve dışsal tatmin olmak üzere iki boyutu vardır. Katılımcıların algılanan işyeri nezaketsizliği ile “içsel doyum” arasında orta düzeyde negatif ve anlamlı ilişki olduğu tespit edilirken, “dışsal doyum” ile de orta düzeyde negatif ve anlamlı bir ilişki görülmüştür. Yapılan regresyon analizi sonucunda ise; araştırma görevlilerinin algıladığı işyeri nezaketsizliğinin memnuniyetleri üzerindeki etkisinin negatif ve anlamlı olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca algılanan işyeri nezaketsizliği değişkeninin dışlayıcı davranış boyutunun çalışan memnuniyetini negatif yönde etkilediği tespit edilmiştir. Düşmanca tavır, mahremiyetin ihlali ve dedikoduculuk boyutlarının ise çalışan memnuniyeti değişkeni üzerinde anlamlı bir etkisinin olmadığı ortaya konulmuştur. Araştırma sonuçlarının, işletme veya kurum yöneticilerine ve bu alanda çalışan akademisyenlere önemli katkılar sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Nezaketsiz Davranış, İşyeri Nezaketsizliği, Çalışan Memnuniyeti

The Effect of Perceived Workplace Incivility on Empolyee Satisfaction

Öz

Today, communication problems may arise between employees due to intense work tempo, personal problems, increasing expectations from employees, work-life imbalances and life conditions that compel relatively low paid employees, and sometimes every employee may exhibit discourteous behaviors in the working environment. Organizations are structures consisting of employees with different personal and cultural characteristics, different ethnic backgrounds and living conditions, and therefore it is seen that employees with unique feelings, thoughts, attitudes and perceptions can sometimes exhibit rude and discourteous behaviors. However, such behaviors can have negative effects on employee satisfaction, which is defined as positive or negative general attitude towards employees. When employees' sense of happiness towards their work and environment is negatively affected, a significant loss of efficiency and inefficient performance results may occur. In this context, the effects of perceived workplace incivility on employee satisfaction were tried to be determined in this study. For this purpose, an empirical study was carried out on 265 research assistants working at Selcuk University. In the study, questionnaire technique which is one of the quantitative data collection techniques, was used. The data obtained from the sample were analyzed with SPSS Statistical Package for Social Sciences packaged software. According to the results of the correlation analysis, it was found that there was a moderate negative and statistically significant relationship between perceived workplace incivility and employee satisfaction. There are two dimensions of employee satisfaction: Internal satisfaction and external satisfaction. It was found that there was a moderate negative and significant relationship between perceived workplace incivility and “internal satisfaction”, while there was a moderate negative and significant relationship with “external satisfaction”. As a result of the regression analysis; the effect of the perceived workplace incivility on the satisfaction of the research assistants was found to be negative and significant. In addition, it was found that the “exclusionary behavior” dimension of perceived workplace incivility variable negatively affected employee satisfaction. “Hostility”, “privacy invasion” and “gossiping” dimensions of workplace incivility did not have a significant effect on employee satisfaction. It is thought that the results of the research will make significant contributions to the managers of businesses or institutions and academicians working in this field

Anahtar Kelimeler

Uncivil Behavior, Workplace Incivility, Employee Satisfaction

Kaynakça

• Akpınar, R. (2011). “Kamu Yönetimi Taşra Teşkilatlarında Çalışan Memnuniyetlerinin İnsan Kaynakları Politikası Bağlamında Değerlendirilmesi: İzmir Sanayi ve Ticaret İl Müdürlüğü Örneği”, Journal of Yasar University, 24(6), 3648-3665.
• Altuntaş, G., Özalp, B. ve Deniz, N. (2015). “Örgüt Kültürünün Sosyal Kaytarma Davranışına Etkisinde İşyeri Nezaketsizliğinin Rolü”, 23. Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi Bildiriler Kitabı. 14-16 Mayıs. Muğla: Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, 505-512.
• Andersson, L. M. and Pearson, C. M. (1999). “Tit For Tat? The Spiraling Effect of Incivility in the Workplace”, Academy of Management Review, 24(3), 452-471.
• Berry, L. M. (1997). Psychology at Work. San Fransisco: Mcgraw-Hill Companies Inc.
• Bibi, Z. and Karim, J. (2013). “Workplace Incivility and Counterproductive Work Behavior: Moderating Role of Emotional Intelligence”, Pakistan Journal of Psychological Research, 28(2), 317-334.
• Brief, A. P. (1998). Attitudes in and Around Organizations. California: Sage Publications.
• Bunk, J. A. and Magley, V. J. (2013). “The Role Of Appraisals And Emotions In Understanding Experiences Of Workplace Incivility”, Journal of Occupational Health Psychology, 18(1), 87-105.
• Chen, H. S., Yang, C. C., Siau, J. Y. and Wang, H. H. (2006). “The Development of An Employee Satisfaction Model For Higher Education”, The TQM Magazine, 18(5), 484-500.
• Cortina, L. M., Magley, V. J., Williams, J. H. and Langhout, R. D. (2001). “Incivility in the Workplace: Incidence and Impact”, Journal of Occupational Health Psychology, 6(1), 64-80.
• Cortina, L. M. and Magley, V. J. (2009). “Patterns and Profiles of Response To Incivility In The Workplace”, Journal of Occupational Health Psychology, 14(3), 272-288.
• Çelik, S. (2010). “İş Ahlakı Uygulamalarının Çalışan Memnuniyeti İle İlişkisi”, İş Ahlakı Dergisi, 3(5), 21-40.
• Delen, M. G. (2010). “Çalışma Hayatında İşyeri Kabalığı Olgusu”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, 0(53), 43-58.
• Demirkasımoğlu, N. ve Arastaman, G. (2017). “Öğretmenlerin Okulda Nezaketsizlik Olgusuna İlişkin Görüşleri”, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 15(1), 167-188.
• Doğan, S. ve Karataş, A. (2011). “Örgütsel Etiğin Çalışan Memnuniyetine Etkisi Üzerine Bir Araştırma”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 37, 1-40.
• Doğanay, H. T. (2016). Çalışan Memnuniyetinin İş Gücü Devir Oranına Etkisi: Bir Şirket Örneği. Yüksek Lisans Tezi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Doshy, P. V. and Wang, J. (2014). “Workplace Incivility: What Do Targets Say About It?”, American Journal of Management, 14(1-2), 30-42.
• Griffin, B. (2010). “Multilevel Relationships Between Organizational-Level Incivility, Justice and Intention To Stay”, Work and Stress, 24(4), 309-323.
• Gupta, P. and Kamboj, N. K. (2014). “Employee Satisfaction: An Organizational Development Approach (a case study of BHEL Ranipur Hardwar)”, International Journal of Management and Social Sciences Research (IJMSSR), 3(10), 12-15.
• Gürbüz, S. ve Şahin, F. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Teknikleri (3. Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Henne, D. and Locke, E. A. (1985). “Job Dissatisfaction: What Are Consequences?”, International Journal of Psychology, 20(2), 221-240.
• Hershcovis, S. M. (2011). “Incivility, Social Undermining, Bullying... Oh My!: A Call to Reconcile Constructs Within Workplace Aggression Research”, Journal of Organizational Behavior, 32(3), 499-519.
• Hornstein, H. A. (2003). “Workplace Incivility: An Unavoidable Product of Human Nature and Organizational Nurturing”, Ivey Business Journal, 1(3), 1-7.
• Johnson, P. R. and Indvik, J. J. (2001). “Slings and Arrows of Rudeness: Incivility in the Workplace”, Journal of Management Development, 20(8), 705 - 714.
• Kanten, P. (2014). “İşyeri Nezaketsizliğinin Sosyal Kaytarma Davranışı ve İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkisinde Duygusal Tükenmenin Aracılık Rolü”, Aksaray Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(1), 11-26.
• Kim, W. G., Leong, J. K. and Young K. L. (2005). “Effect of Service of Orientation on Job Satisfaction, Organizational Commitment, and Intention of Leaving in a Casual Dining Cahin Restaurant”, Hospital Menagement, 24(2), 171-193.
• Korkmaz, O. ve Erdoğan, E. (2014). “İş Yaşam Dengesinin Örgütsel Bağlılık ve Çalışan Memnuniyetine Etkisi”, Ege Akademik Bakış, 14(4), 541-557.
• Leiter, M. (2013). Analyzing and Theorizing the Dynamics of the Workplace Incivility Crisis. New York: Springer Science.
• Lim, S., Cortina, L. M. and Magley V. J. (2008). “Personal and Workgroup Incivility: Impact on Work and Health Outcomes”, Journal of Applied Psychology, 93(1), 95-107.
• Lim, S. and Lee, A. (2011). “Work and Nonwork Outcomes of Workplace Incivility: Does Family Support Help?”, Journal of Occupational Health Psychology, 16(1), 95-111.
• Maltzer, K. and Renzl, B. (2007). “Personality Traits, Employee Satisfaction and Affective Commitment”, Total Quality Management and Business Excellence, 18(5), 589-598.
• Martin, R.J. ve Hine, D.W. (2005). “Development and Validation of the Uncivil Workplace Behavior Questionnaire”, Journal of Occupational Health Psychology, 10(4), 477-490.
• Özkalp, E., Aydın, U. ve Tekeli, S. (2012). “Sapkın Örgütsel Davranışlar ve Çalışma Yaşamında Yeni Bir Olgu: Sanal Kaytarma (Cyberloafing) ve İş İlişkilerine Etkileri”, Çimento İşveren Sendikası Dergisi, 26(2), 18-33.
• Pearson, C. M., Anderson, L. M. and Porath, C. L. (2000). “Assessing and Attacking Workplace Incivility”, Organizational Dynamics, 29(2), 123-137.
• Pearson, C. M., Andersson, L. M. and Wegner, J. W. (2001). “When Workers Flout Convention: A Study of Workplace Incivility”, Human Relations, 54(11), 1-44.
• Pearson, C. M. and Porath, C. L. (2005). “On The Nature, Consequences And Remedies of Workplace Incivility: No Time For Nice? Think Again”, Academy of Management Executive, 19(1), 7-18.
• Penney, L. M. and Spector, P. E. (2005). “Job Stress, Incivility, and Counterproctive Work Behavior: The Moderating Role of Negative Affectivity”, Journal of Organizational Behavior, 26(7), 777-796.
• Robbins, S. and Judge, T. A. (2013). Örgütsel Davranış. (Çeviren: İnci Erdem). İstanbul: Nobel Yayıncılık.
• Sabuncuoğlu, Z. (2005). İnsan Kaynakları Yönetimi Uygulamalı. İstanbul: Alfa Aktüel Yayınları.
• Sageer, A., Rafat, S. and Agarwal, P. (2012). “Identification of Variables Affecting Employee Satisfaction and Their Impact on the Organization”, IOSR Journal of Business and Management (IOSR-JBM), 5(1), 32-39.
• Sharma, N. and Singh, V. K. (2015). “Effect of Workplace Incivility on Job Satisfaction and Turnover Intentions in India”, South Asian Journal of Global Business Research, 5(2), 234-249.
• Staples, D. S. and Higgins, C. A. (1998). “A Study Of The Impact Of Factor Importance Weightings On Job Satisfaction Measures”, Journal of Business and Psycholog, 13(2), 211-232.
• Şahin, L., Bacak, B. ve Güler, M. (2015). “Çalışan Memnuniyetinin Sağlanmasında Temel Dinamikler: Dışsal Faktörlerin Çalışanların Memnuniyet Algıları Üzerindeki Etkilerine Yönelik Bir Alan Araştırması”, İş, Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 17(2), 28-44.
• Tarraf, R.vC. (2012). Taking a Closer Look at Workplace Incivility: Dimensionality and Source Effects. Master of Science. The University of Western Ontario.
• Telman, N. ve Ünsal, P. (2004). Çalışan Memnuniyeti. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Tınar, M. Y. ve Ulusoy, T. (2017). “Çalışma Koşullarının İnsancalaştırılmasında Çalışan Memnuniyeti Anketinin Rolü – Uygulamadan Bir Örnek Analizi”, Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 5(0), 115-125.
• Trudel, J. and Reio, T. G. (2011). “Managing Workplace Incivility: The Role Of Conflict Management Styles - Antecedent Or Antidote?”, Human Resource Development Quarterly, 22(4), 395–423.
• Ünal, Ö. F. (2016). “Hizmet Sektöründe Çalışan Memnuniyeti: Şirketler Grubuna Bağlı Kargo Şirketi ve Kırtasiye Mağazalar Zinciri Üzerine Ampirik Bir Araştırma”, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(1), 161-176.
• Weiss, D. J., Dawis, R. V., England, G. W. and Lofquist, L. H. (1967). Manual for the Minnesota Satisfartion Questionnaire. Minnesota Studies in Vocational Rehabilitation: xxii (Work Adjustment Project Industrial Relations Center University of Minnesota).
• Yıldırım, F. (2007). “İş Doyumu ile Örgütsel Adalet İlişkisi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 62(1), 253-278.
• Yüksekbilgili, Z. ve Akduman, G. (2015). “Perakende Mağazacılık Sektöründe Satış Personelinin Demografik Özellikleri ve Personel Memnuniyeti İlişkisi”, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 14(52), 86-99.
• Zaim, H. ve Koçak, O. (2010). “Bilgi Çalışanının Memnuniyeti”, Journal of Yaşar University, 18(5), 2985-2994.
• Zauderer, D. G. (2002). “Workplace Incivility and the Management of Human Capital”, The Public Manager, 31, 36-42.
• TDK (2018). http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid, Erişim Tarihi: 18.09.2018.