Birinci Meclis Zabıt Ceridelerine Göre Jandarma Teşkilatı’na Ayrılan Bütçe Görüşmeleri

Yıl 2020, Sayı: 43, 279 - 297, 01.02.2020

Fuat Uçar

Öz

Kurtuluş Savaşı’nda işgalci güçlere karşı verilen mücadelenin yanında iç güvenlik ve asayişin sağlanması Ankara Hükümeti’ni en çok uğraştıran konularından başında gelmiştir. Büyük Millet Meclisi’nin 23 Nisan 1920’de açılmasından sonra kurulan hükümetler tarafından kırsal güvenliği sağlamak, eşkıyalığa son vermek ve iç güvenliği sağlayabilmek için Millî Müdafaa Vekâleti bünyesinde Umum Jandarma Kumandanlığı kurulmuştur. Böylece kırsal güvenlik örgütü olarak jandarma teşkilatı önem kazanmaya başlamıştır. İç güvenliği sağlamaya yönelik olarak jandarma teşkilatı ile ilgili görüşme ve tartışmalar da mecliste yapılmış ve çeşitli kararlar alınmıştır. Birinci Meclis döneminde gerçekleşen milli mücadele süresince yapılan bütçe görüşmelerinde ve harcamalarda öncelikli olarak olağanüstü askeri koşullar etkili olmuştur. Eğitim, sağlık, bayındırlık gibi kamu hizmetlerine yönelik harcamalar en alt seviyelerde tutularak bütün imkânlar kurtuluşu sağlayacak Milli Müdafaa Vekâleti’ne ayrılmıştır. Bu açıdan Umum Jandarma Kumandanlığı’nın da içinde yer aldığı bütçenin yarıdan fazlası iç güvenlik ve savunma için harcanmıştır. Umum Jandarma Kumandanlığı bütçesinin belirlenmesinde ulusal savunmaya yönelik amaçların yanında; asayiş, iç güvenlik, isyanlar ve jandarma teşkilatının idari yapılanmaları gibi hususlar da belirleyici olmuştur. Bu makalede Birinci Meclis döneminde Türk jandarmasının ihtiyaçları için ayrılan bütçeyle ilgili görüşmeler incelenmiş, ana kaynak olarak açık zabıt cerideleri esas alınmıştır. Böylece zabıt ceridelerinden taraması yapılan bu konuda ilgili bilgilerin literatüre kazandırılmak suretiyle bilime katkı yapılması da amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Birinci Meclis, Bütçe, Jandarma, Zabıt Ceridesi, Müzakere

Budget Discussions Allocated to the Gendarmerie According to the Records of the First Assembly

Öz

In the War of Independence, the struggle against the occupying forces, as well as the pacification of internal security and public order, was the leading fact of the Government of Ankara. After the Grand National Assembly was opened on April 23, 1920, General Gendarmerie Commandery was established within the Committee of National Defense in order to provide rural security, to end the banditry and to provide internal security by the governments established. Thus, the gendarmerie as a rural security organizationstarted to gain importance. Interviews and discussions aboutthe gendarmerie were also made in Assembly in order to ensure internal security and various decisions were taken. In budget negotiations and expenditures during the first National Assembly period, extraordinary military conditions were effective. The expenditures on public services such as education, health and public works were kept at the lowest levels and all opportunities were devoted to the Committee of National Defense. In this respect, morethanhalf of the budget was spent on internal security and defense including the General Gendarmerie Commandery. In designating the budget of General Gendarmerie Commandery, some subjects such as public order, internal security, revolts and governmental structuring besides the purposes towards national defense were decisive. In this respect, military conditions complicated budget preparation in budget preparation stage. Income and expenses were managed on estimates based on the previous year. Therefore, extraordinary military conditions and emergency expenditure needs necessitated budget-related work to be made after but not before. For this reason, the budget laws of the First Assembly period had more or less the same characteristics. As understood from the budget negotiations, the Gendarmerie was under the influence of the harsh conditions of the country during the National Struggle. Although the Gendarmerie was at a very insufficient level in terms of logistics power, it both obtained the back security of the troops fighting on the front and made important contributions to the integrity of the nation and the homeland by providing safety of life and property of people.In this paper, the interviews on the budgetallocated for the needs of the Turkish gendarmerie during the First Assembly period were examined, and the main sources were based on open memorandum reports. Thus, it was aimed to contribute to the literature by gaining the relevantinformation about this subject which was reviewed from the memorandum reports

Anahtar Kelimeler

First Assembly, Budget, Gendarmerie, Memorandum Reports, Negotiation

Kaynakça

• Akın, R. (2002). “TBMM’nin İlk Bütçe Yasası: 1336 Muvazene-i Umumiye Kanunu”, Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, sayı: 2, s.1-40.
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Fon Kodu: 30.18.1.1., Yer No: 1.1.19
• Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi (BCA), Fon Kodu: 30.18.1.1., Yer No: 3.18.18
• Efe, İ. (2016). “30 Ekim 1918’den Ocak 1921’e Teşkilat, Tenkisat ve İcraatlarıyla Türk Jandarması”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7 (I): 583-602.
• Eroğlu, R. C. (2006). “Kurtuluş savaşının finansmanı”, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kalkınma İktisadı ve İktisadi Büyüme Anabilim Dalı.
• Güneş, İ. (2011). Milli Mücadele Dönemi Bütçeleri. 90. Yılında Milli Mücadele, Yay. Haz.: H. Aytuğ, (ss. 123-133). Ankara: Ankara Atatürk Araştırma Merkezi.
• Güneş, İhsan. Birinci TBMM’nin Düşünce Yapısı (1920-1923), 3. Baskı, Ankara, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara, 2009.
• Koparan, N. (2007).“Türk Jandarma Teşkilatı (1908-1923)”, Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Anabilim Dalı.
• Köse, M. (2019).“İstiklal Harbinden Kuva-yi Milliye Safına Katılan Askeri ve Mülki Görevlilere İstanbul Hükümeti’nin Yaptırımları”, Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, ek sayı:2, s. 307-336.
• Müderrisoğlu, Alptekin. Kurtuluş Savaşının Mali Kaynakları, Ankara, Atatürk Araştırma Merkezi Yayını, 1990.
• Müderrisoğlu, A. Kurtuluş Savaşının mali kaynakları, [Online] Mevcut:, [Erişim tarihi: 29.05.2019].
• Şahin, Necmettin ve Yılmaz. Akif, Milli Mücadele Stratejisinin Mali İktisat Boyutu ve Sosyo-Ekonomik Dinamikleri, Ed.: Necmettin Şahin, İzmir, Vergi Müfettişleri Derneği, 2015.
• TBMMZC, devre:1, cilt: 2, içtima: 25 (7.6.1920a)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 3, içtima: 41 (31.7.1920b)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 3, içtima: 43 (3.8.1920c)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 4, içtima: 61 (8.9.1920d)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 4, içtima: 62 (9.9.1920e)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 4, içtima: 76 (30.9.1920f)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 5, içtima: 92 (30.10.1920g)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 6, içtima: 103 (27.11.1920h)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 5, içtima: 90 (25.10.1920ı)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 6, içtima: 107 (2.12.1920i)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 7, içtima: 125 (29.12.1920j)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 8, içtima: 148 (10.2.1921a)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 7, içtima: 128 (3.1.1921b)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 7, içtima: 124 (17.1.1921c)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 7, içtima: 138 (26.1.1921d)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 8, içtima: 159 (28.2.1921e)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 8, içtima: 158 (27.2.1921f)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 8, içtima: 151 (15.2.1921g)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 8, içtima: 148 (10.2.1921h)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 9, içtima: 5 (10.3.1921ı)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 9, içtima: 10 (21.3.1921i)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 10, içtima: 30 (7.5.1921j)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 10, içtima: 31 (9.5.1921k)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 10, içtima: 39 (18.6.1921m)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 15, içtima: 130 (19.12.1921n)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 17, içtima: 163 (21.2.1922a)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 20, içtima: 50 (8.6.1922b)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 20, içtima: 51 (10.6.1922c)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 20, içtima: 53 (12.6.1922d)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 20, içtima: 54 (14.6.1922e)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 20, içtima: 57 (18.6.1922f)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 20, içtima: 58 (19.6.1922g)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 21, içtima: 76 (19.7.1922h)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 22, içtima: 84 (14.8.1922ı)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 27, içtima: 184 (31.1.1923a)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 27, içtima: 186 (3.2.1923b)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 27, içtima: 188 (7.2.1923c)
• TBMMZC, devre:1, cilt: 27, içtima: 201 (28.6.1923d)
• Tokgöz, M.(2009).Toplumsal Çatışma, Hukuk ve Asayiş İlişkisi Üzerine. Jandarma ve Polis Fransız ve Osmanlı Tarihçiliğine Çapraz Bakışlar, Derleyenler: Noémı Lévy, Nadir Özbek ve Alexandre Toumarkıne (ss. 191-213). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.