Eski Çağ Kappadokia'sında Beyaz Syrialılar Leukosyrioi Kavramı

Yıl 2020, Sayı: 44, 73 - 84, 01.08.2020

Şenol Yurdakul

Öz

Eski Çağ’da Kappadokia Bölgesi; coğrafi konumu, sahip olduğu imkânlar ve geniş yüz ölçümüyle tarihin tüm devirleri boyunca çeşitli insan toplulukları için iskân yeri ve değişik siyasi teşekküllerin ellerinde tutmayı arzuladıkları bir bölge olmuştur. Kuzey-güney, doğu-batı ara ve ana yönlerinde farklı bölgeler ve halklarla komşu olan bu bölge; Asur, Hitit, Pers, Makedon, Hellen ve Roma kültürleriyle temas halinde olmuştur. Bünyesinde etnik kimliği birbirinden farklı çok sayıda halkı barındırması muhtemel Kappadokia’nın, yerli sakinleri Antik Çağ yazarları tarafından Λευκόσυροı Leukosyrialılar=Beyaz Syrialılar olarak adlandırılmışlardır. Leukosyrialılar şeklindeki bu ifade etimolojik açıdan, Hellen dilinde beyaz manasına gelen Λευκόσ ve Syrialı manasına gelen Σύρος sıfat ve isimlerinin birleşiminden oluşmaktadır. Bu şekilde bir tanımlama, ilk kez MÖ VI. yüzyılda Miletoslu Hekataios tarafından yapılmış ve diğer Antik Çağ yazarlarınca da takip edilmiştir. Hellenler, Kappadokialıları tanımlamak için Syrialılar / Leukosyrialılar; Persler ise Kappadokialılar ifadesini kullanmışlardır. Antik Çağ eserlerindeki Leukosyrialılar ifadesinin Kappadokia Bölgesi’ndeki tüm halkları tanımlamak için mi yoksa sadece bölgedeki belirli bir halkı tanımlamak için mi kullanıldığı net değildir. Yine Beyaz Syrialılar olarak isimlendirilen Kappadokialıların, otonton bir halk olup olmadıkları, asıl Syrialılarla aynı ırktan gelip gelmedikleri hususları da açıklığa kavuşmuş değildir. Tüm bunlarla birlikte, Antik Çağ kaynaklarında biri güneyde Tauros silsilesi ötesinde yaşayan daha koyu ten rengine sahip ve diğeri kuzeyde Kappadokia sahasında yaşayan daha açık ten rengine sahip iki ayrı Syrialı tanımlamasının olduğu kesindir. Leukosyrialıların, coğrafi yayılım alanlarının sınırlarını çizmek zor olmakla birlikte, Kappadokia’nın güney ve orta kesimleriyle, kuzeyde Parthenios Bartın Çayı ve Thermodon Terme ırmakları arasındaki sahada yaşadıkları söylenebilir. Asur siyasi teşekkülünün tarihi ve coğrafyasından ayrı düşünülemeyecek bu halkın, ismini MS IX. yüzyıla kadar koruyabilmiş olması Kappadokia tarihi için önemini göstermektedir. Bu çalışma, Antik Çağ yazarları tarafından Leukosyrialılar olarak isimlendirilen Kappadokialıların; eldeki mevcut kaynaklara göre isimlerinin kökeni, mitolojik olaylarla harmanlanmış soyları, tarihsel süreçteki gelişimleri, bölgedeki mevcudiyetleri, coğrafi yayılım alanları, diğer topluluk ve siyasi teşekküllerle ilişkileri gibi konulara odaklanmakta ve onların Kappadokia tarihindeki yerlerini irdelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Beyaz Syrialılar, Leukosyrialılar, Kappadokialılar, Assyrialılar, Suriyeliler, Küçük Asia

The Concept of White Syrians Leukosyrioi in Ancient Cappadocia

Öz

Cappadocia region in ancient times with its geographical location, facilities and wide geographic area has been a place of residence for various human communities throughout the history and of different political organizations. This region adjacent to other different regions, peoples and in the north-south, east-west minor and major directions beeing in contact with Assyrian, Hittite, Persian, Macedonian, Hellenic and Roman cultures. The main inhabitants of Cappadocia, which were likely to contain a large number of people whose ethnic identity is different from each other, were defined by the ancient writers as Λευκόσυροı Leukosyroi=White Syrians . This expression, in the form of the Leukosyrians, is etymologically composed of the combination of Λευκόσ white and Σύρος Syrian in Hellenic language. Such a description was first recorded by Hecataeus of Miletos in the 6th century B.C. and continued to be used by other ancient writers. While Hellenes used the expression of Leukoyrioi to identify Cappadocians, the Persians used Cappadocians. It is not clear whether the expression of the Leukosyrioi in ancient works was used to describe all the peoples in the Cappadocia region or only to identify a particular population in the region. It is also unclear whether the Cappadocians, also called the white Syrians, are an autochthonous people, or they are from the same race as the actual Syrians. However, in the ancient sources, it is certain that there are two different definitions regarding Syrian; one of which has a darker skin color living beyond the Taurus range in the south, and the other has a lighter skin color that lives in the Cappadocia area in the north. Altough it is difficult to draw the boundaries of the geographical spread areas of Leucosyrians, it can be said that the Leukosyrians live in the area between the south and central parts of Cappadocia and between thew rivers of Parthenios Bartın Stream and Thermodon Terme Stream in the north. The name of this people, which cannot be considered apart from the history and geography of the Assyrian political organization, was to be preserved until 9th century A.D. and proves the importance of this people for history of Cappadocia. This study focuses on Cappadocians, who were defined as Leukosyrioi by ancient writers and examine the origin of their names, their lineage blended with mythological events, their development in the historical process, their presence in the region, their geographical spread, their relations with other communities and political organizations and their place in the history of Cappadocia based on the information provided by ancient sources

Anahtar Kelimeler

White Syrians, Leucosyrians, Cappadocians, Syrians, Assyrians, Asia Minor

Kaynakça

• Apoll. Rhod. argon (Apollonios Rhodios, Argonautica), The Argonutica of Apollonius Rhodius, ed.: George W. Mooney, London 1912.
• Appianos (Appianus, Rhomaika), Appian’s Roman History, çev.: H. White, The Loeb Classical Library, London 1962.
• Arr. Bithy. frag. (Arrianos, Bithynicorum fragmenta), Flavius Arrianus, Scripta minora et fragmenta, ed. A. G. Roos ve G. Wirth, Leipzig 2002.
• Cic. Fam. (Marcus Tullius Cicero, Epistulae ad Familiares, [Online] Available at: , [Erişim tarihi 23.12.2019].
• Dio Cass. (Dio Cassius, Rhomaika) Roman History, Vol. VI, çev.: E. Cary, The Classical Library, London 1955.
• Diod. Sic. (Diodorus Sicilus, Bibliotheke Historike), Diodorus of Sicily, Vol. I-III, çev.: C. H. Oldfather, The Loeb Classical Library, London 1939, 1946.
• Hekataios Frag. (Die Fragmente Der Griechischen Historiker, Erster Teil, Genealogie und Mythiographie), (ed. F. Jacoby), Leiden 1995.
• Herodotos (Herodotos, Historiai), Tarih, çev.: M. Ökmen, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 6. Baskı, İstanbul 2010.
• Homeros, (Homeros, İlyada), çev.: A. Erhat ve A. Kadir, Can Yayınları, İstanbul 2010.
• Ksen. Cyr. (Ksenophon, Cyropedia), çev.: W. Miller, The Loeb Classical Library, London 1914.
• Lucian. (Lucianus, De Syria dea), The Syrian Goddess, çev.: H. A. Strong, London 1913.
• Nep. Dat. (Cornelius Nepos, Datames), [Online] Available at: < http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Nep.+Dat.+1.1&fromdoc=Perseus%3Atext%3A199 9.02.0136>, [Erişim tarihi: 25.12.2019].
• Photius, Lexicon, Photii Lexicon e codice Galeano, ed.: R. Porson, Leipzig 1823.
• Plin. NH. (Gaius Plinius Secundus, Naturalis Historia), Pliny, Natural History, Vol. II, çev.: W. H. Rackham, The Loeb Classical Library, London 1947.
• Plut. Luc. (Plutarkhos, Bio Paralelloi, Lucullus), Plutarch’s Lives, Vol. II, çev.: B. Perrin, The Classical Loeb Library, London 1914.
• Proc. Bell. (Prokopios, de Bellis), History of the Wars, Vol. I, çev.: H. B. Dewing, London 1914.
• Pseudo-Scymnus, (Ad Nicomedem Regem), Geographi Graeci Minores, Vol. I, ed. K. Müller, Paris 1855.
• Ptolemaios (Claudius Ptolemaios, Geographika Hyphegesis), Claudii Ptolemaei Geographia, Vol. II, ed. C. F. A Nobbe, Leipzig 1845.
• Skylaks, (Skylaks, Periplus Scylacis) (2012). “Pseudo-Skylaks: Periplous”, çev.: M. Arslan, Mediterranean Journal of Humanites, I (1): 239-257.
• Steph. Byz. Eth. (Stephanos Byzantios, Ethnika), Stephani Byzantini Ethnicorum quae supersunt, ed. A. Meineke, Berolini 1849.
• Strabon, Geographika, Antik Anadolu Coğrafyası Kitap XII-XIII, XIV, çev.: A. Pekman, 4. Baskı, İstanbul 2000. 2. Araştırmalar
• Arslan, Murat. Mithradates VI Eupator, Roma’nın Büyük Düşmanı, İstanbul, Odin Yayıncılık, 2007.
• Baydur, Nezahat. Kültepe (Kaneş) ve Kayseri Tarihi Üzerine Araştırmalar, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları, 1970.
• Çelgin, G. (2010). Eski Yunanca-Türkçe Sözlük, Kabalcı Yayınları, İstanbul.
• Dönmez, Ş. (2004). “Akalan Hakkında Yeni Gözlemler”, Anadolu Araştırmaları / Jahrbuch für Kleinasiatische Forsching, 17 (1): 67-91.
• Elderkin, G. W. (1935). “Oitosyros and Oiorpata”, The American Journal of Philology, 56 (4): 342-346.
• Erhat, A. (2010). Mitoloji Sözlüğü, Remzi Kitapevi, 17. Basım, İstanbul.
• Frye, R. N. (1992). “Assyria and Syria: Synonyms”, Journal of Near Eastern Studies, 51 (4): 281-285.
• Ghita, C. E. (2010). “Achaemenid and Greco-Macedonian Inheritences in the Semi-Hellenised Kingdoms of Eastern Asia Minor”, unpublished Phd Thesis, University of Exeter.
• H. T. R. (1946). “Review of Armenian Quarterly, Vol. I, Number I (Spring 1946), by H. T. R”, The American Journal of Philology, 67 (4): 382-386.
• Kaçar, A. (2018). “Yazılı Kaynaklara Göre Subartu ve Subarlar”, Archivum Anatolicum, 12 (1): 31-48.
• Kaya, M. A. (2018). “Anadolu’da Pers Satraplıkları: Kuruluş, Yönetim ve Etnik Yapı Persia Satrapies in Anatolia: Founding, Administration and Ethnicity”, Cedrus, cilt: 6, s. 159-179.
• Kınacı, M. (2015). “Antikçağda Pontos Bölgesi’nin Tarihsel Coğrafyası”, Cedrus, cilt: 3, s. 181-229.
• Koyuncu, C. (2015). “Eski Yunan ve Roma döneminde Kappadokia bölgesi”, Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri (Latin Dili ve Edebiyatı) Anabilim Dalı.
• Laurent, Peter Edmund. An Introduction to the Study of Ancient Geography, with Copious Indexes, Oxford, 1830.
• Liddle and Scott, (1996). A Lexicon Abridged From Liddell and Scott’s Greek-English Lexicon, Oxford At the Clarendon Press, Oxford.
• Robinson, D. M. (1906). “Ancient Sinope: First Part”, The American Journal of Philology, 27 (2): 125- 153.
• Rollinger, R. (2006). “The Terms, “Assyria” and “Syria” “Again”, Journal of Near Eastern Studies, 65 (4): 283-287.
• Ruge, W. (1925). Leukosyroi. Realencyclopädie der classichen Altertumswissenchaft, (C. 12, sütunlar 2291-2293), Stuttgart.
• Sayce, A. H. (1910). “The Cilician Cities of Anchiale and Illubri”, The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, 42 (4): 1339-1343.
• Sayce, A. H. (1928). “The Original Home of the Hittites and the Site of Kussar”, The Journal of the Royal Asiatic Society of Great Britain and Ireland, 60 (2): 257-264.
• Sina, A. (2008). “İlkçağ Tarih Yazımının Batı Anadolulu Öncüleri: III-Miletoslu Hekaitos”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Bölümü Tarih Araştırmaları Dergisi, 27 (44): 113-166.
• Smith, W. (1854). Cappadocia. Dictionary of Greek and Roman Geography, (C. 1, s. 506-509). Boston: Little, Brown and Company.
• Smith, W. (1857). Leucosyri. Dictionary of Greek and Roman Geography, (C. 2, s. 171-172). Cambridge: Walton and Maberly.
• Speidel, M. A. (2009). Cappadocia –vom Königreich zur Provinz. Zum Prozess der strukturellen integration unter Tiberius. Heer und Heerschaft im Römischen Reich der Hohen Kaiserzeit, Ed. M. A. Speidel, (s. 581-594), Stuttgart, Mavors 16.
• Strobel, K. (1997). Cappadocia. Der Neue Pauly, (C. 1, s. 974), Stuttgart: Verlag J. B. Metzler.
• Summerer, L. (2005). “Amisos: eine Griechische Polis im Land der Leukosyrer”, Pont-Euxin et Polis. Polis Hellenis et Polis Barbaron. Actes du Xe Symposium de Vani, 23-26 Septembre 2002.
• Summerer, L. (2007). “Greeks and Natives on the Southern Black Sea Coast in Antiquitiy”, The Black Sea: Past, Present and Future, London, October 2004.
• Texier, Charles. Küçük Asya Coğrafyası, Tarihi ve Arkeolojisi, C. III, çev.: A. Suat, Ankara, Enformasyon ve Dokümantasyon Hizmetleri Vakfı Yayınları, 2002.
• Tolman, Herbert Cushing. The Behistan Inscription of King Darius, Vanderbilt University, 1908.
• Tvedtnes, J. A. (1981). “The Origin of the Name “Syria”, Journal of Near Eastern Studies, 40 (2): 139-140.