Amerikan Diplomasisinde Değişimin ve Manevi Motivasyonun Sürekliliği:Soğuk Savaş Dönemi Örneği

Yıl 2018, Sayı: 40, 1 - 15, 01.08.2018

Metin Aksoy Yasin Avcı

Öz

Sömürgeciliğe karşı mücadele ile kurulan ilk devlet olma vasfını taşıyan Amerika Birleşik Devletleri ABD ; sırasıyla kıtasal, bölgesel ve küresel genişlemesi neticesinde mevcut konumuna ulaşmıştır. ABD’nin bu aşamalı yayılımını ise yalnızca zora/güce dayalı olarak nitelendirmek, onun mevcudiyetini halen daha koruyor olmasını anlamak bakımdan yetersiz kalmaktadır. Zira yalnızca zora dayalı bir yayılımın sürdürülmesi/korunması mümkün değildir. Başka bir anlatımla tarih boyunca yönetilenler yönetenlerden niceliksel olarak daha fazla oldukları için herhangi bir tahakkümün yalnızca zora dayandırılarak sürdürülmesi mümkün değildir. Bu açıdan bakıldığında ABD’nin mevcut küresel konumunu sürdürürken kullandığı zor dışı mekanizmalara; Amerikan değerlerinin evrenselleştirilmesini veya evrensellik adı altında gizilleştirilmesini, ittifaklarla uluslararası sistem yönetimi maliyetinin diğer aktörler ile paylaşılmasını, askeri/politik/ekonomik uluslararası örgütler vasıtasıyla diğer aktörlerin karar alma süreçlerine dâhil edilmesini, menşei ABD olan çok uluslu şirketleri, yüksek teknoloji üretimini ve uluslararası medya kuruluşları gibi unsurları örnek vermek mümkündür. Bu çerçevede diplomasi de Amerikan hâkimiyetinin zor dışı unsurlarından birini teşkil etmektedir. Amerikan diplomasisini ayrıcalıklı kılan ise manevi güdüleyicisini hiç değiştirmeden bugünlere kadar gelmiş olması ve fakat maddi araçlarını kendisine biçtiği jeopolitik ödüller ve değişen uluslararası siyasal ortam kapsamında sürekli genişletmiş ve derinleştirmiş olmasıdır. Bir diğer ifadeyle Amerikan diplomasisi ABD’nin tarihsel bir misyonu olduğu iddiasından hareketle Amerikan istisnacılığını sürekli olarak gündemde tutmakta ve bahse konu tarihsel misyon çerçevesinde diplomasisinin araçlarını sürekli olarak güncellemektedir. Dolayısıyla çalışma nezdinde Amerikan diplomasisindeki süreklilik onun manevi motivasyonuna ve sürekli olarak güncellenen diplomatik araçlara ve alanlara refere etmektedir. Tüm bu noktalardan hareketle çalışmada, ABD diplomasisinin süreklilik arz eden yönleri Soğuk Savaş dönemi örneği üzerinden ele alınmıştır. Zira Soğuk Savaş ABD’nin açık bir şekilde küresel hâkimiyet mücadelesine giriştiği bir dönem olması hasebiyle hem Amerikan istisnacılığı söyleminin hem de diplomatik alan ve araçların yoğun bir şekilde kullanılmalarının gözlemlenmesine olanak sağlamaktadır. Bu minvalde çalışmanın ilk bölümü bahse konu sürekliliği vurgulamak adına Amerikan diplomasisinin küresel hâkimiyet öncesi dönemdeki eğilimlerine odaklanırken ikinci bölüm küresel hâkimiyet mücadelesini temsil eden Soğuk Savaş’ta Amerikan diplomasisinin alan ve araçlarının çeşitlendirilmesi meselesine tahsis edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

ABD, Amerikan Diplomasisi, Soğuk Savaş, Diplomasi.

Continuity of Change and Moral Motivation in American Diplomacy: Example of Cold War Period

Öz

The United States of America USA , which is first state established with the struggle against colonialism, has reached the current position, respectively, as a result of regional, continental and global expansion. This gradual expansion of USA of consideration based on only power is insufficient in terms of understanding that its presence still maintains. Because it is not possible to sustain/preserve an expansion based on only power. In other words, given that, throughout history, the number of ruled has been more than the number of ruler, it is impossible to sustain any domination basing on only power. When view from this aspect, it can be given example the except for power mechanisms by means of which USA maintain the its current global position; making of universal American values or hiding of them under the name of universality, sharing with other actors of international system of the management of the cost through alliances, inclusion of other actors in decision-making processes via military/political/economic international organizations, multinational corporations of origin of America, high-tech production, international medya organizations, and so on. In this context, diplomacy is one of the factors -other than power- of American dominance also. American diplomacy has come so far without making any alteration in the moral motivation but it has continually developed and deepened diplomatic tools within the scope of geopolitical award sees for itself and changing international political environment, and this makes privileged American diplomacy. In other saying, American diplomacy keep constantly American exceptionalism on agenda moving from the claim in which USA has a historical mission and it update perpetually the tools of its diplomacy within the framework of the mission in question. Hence, in the eyes of the study, continuity in American diplomacy gives reference to its moral motivation and diplomatic tools –are continuously updated- and fields. From all of these points, it is addressed ongoing aspects of USA diplomacy via the example of the Cold War era in the study. Because Cold War era is a period during which USA engaged definitively in a struggle for global domination, it provides opportunity to observe the diversification of diplomatic tools and fields in a dense. In this manner, while the firs part of the study focuses on trends of American diplomacy in the period of pre-global domination, the second part is devoted to the matter of diversification of diplomatic tools and fields and intensification of the expression of American exceptionism during Cold War which represents the struggle of America of global domination

Anahtar Kelimeler

USA, American Diplomacy, Cold War, Diplomacy

Kaynakça

• Agnew, John. Hegemony: The New Shape of Global Power, Philadelphia, Temple University Press, 2005.
• Akçadağ, E. (2015). “ABD’nin Panama Kanalı’na Rakip: Çin’in Nikaragua Kanalı”, Bilgesam Analiz, No. 1180, s. 1-4.
• Akçay, E., Akbal, Ö. (2013). “ABD Güvenlik Politikasında Söylem ve Pratik”, Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt 11, Sayı 22, s. 7-29.
• Alakel, M., Yıldırım, A. S. (2014). “11 Eylül Sonrası ABD’nin Irak İşgali Sürecinde Hegemonya-Emperyalizm Tartışmalarına Eleştirel Bir Bakış”, Yalova Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 5, Sayı 8, s. 135-165.
• Allison, G. T. (1969). “Conceptual Models and the Cuban Missile Crisis”, The American Political Science Review, Vol. 63, Issue 3, s. 689-718.
• Allison, Graham. Essence of Decision: Explaining The Cubam Missile Crisis, Cambridge, Pearson Publishing, 1999.
• Armaoğlu, Fahir. 20. Yüzyıl Siyasi Tarihi, İstanbul, Alkım Yayınevi, 2012.
• Aslan, M. (2014). “ABD’nin İkinci Dünya Savaşı Sonrası Uyguladığı Dış Politikasının Türkiye’ye Etkileri (1945-1952)”. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı.
• Ateş, D. (2009). “ABD Hegemonyası ve Bölgesel Modelleme Politikası: Kuramsal Çerçeve”, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt 6, Sayı 1, s. 303-319.
• Baker, R. Stannard, Dodd, William E. War and Peace: Presidential Messages, Addresses and Public Papers (1917-1924) Volume I, New York, Harper&Brothers, 1927.
• Batır, K. (2011). “Soğuk Savaş Sonrası Dönemde Amerikan Müdahaleciliği ve Uluslararası Hukuk”, Yönetim Bilimleri Dergisi, 9:1, s. 115-134.
• Bekcan, U. (2013). “Devrimden Sonra: Bolşeviklerin Zorunlu Dış Politikası 1917-1925”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 68, No 4, s. 73-102.
• Bingham, H. (2011). “Latin America and The Monroe Doctrine”, The Yale Review, Volume 99, Issue 3, s. 17-30.
• Bostanoğlu, Burcu. Türkiye-ABD İlişkilerinin Politikası, Ankara, İmge Kitabevi, 2008.
• Broz, J. L., Frieden, J. A. (2001). “The Political Economy of International Monetary Relations”, Annual Review of Political Science, Vol. 4, s. 317-343.
• Ceaser, J. W. (2012). “The Origins and Character of American Exceptionalism”, American Political Thought, Vol. 1, s. 1-26.
• Copeland, Miles. Devletler Oyunu: Bir CIA Ajanının Anıları, Çev. Bedirhan Muhib, İstanbul, Nehir Yayınları, 1995.
• Cox, R. W. (1981). “Social Forces, States and World Orders: Beyond International Relations Theory”, Millenium Journal of International Studies, 10 (2), s. 126-155.
• Çakmak, Haydar. ABD’nin Askeri Müdahaleleri: 1801’den Günümüze, İstanbul, Kaynak Yayınları, 2013.
• Çalış, Ş., Özlük, E., (2007). “Uluslararası İlişkiler Tarihinin Yapısökümü: İdealizm-Realizm Tartışması”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı 18, s. 225-243.
• Çetin, H. (2002). “Liberalizmin Tarihsel Kökenleri”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 1, s. 79-96.
• Denk, E. (2011). “Bir Kitle İmha Silahı Olarak Nükleer Silahların Yasaklanmasına Yönelik Çabalar”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 66, No 3, s. 93-136.
• Dilek, M. S. (2013). “Büyük Güçlerin Politikaları ve Briand-Kellogg Paktı”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 10, Sayı 37, s. 145-169.
• Doğan, N. (2012). “Uluslararası İlişkiler ve Rasyonellik: Bürokratik Politikanın Alana Katkısı ve Geleceğin Öngörülmesinde Rasyonellik Varsayımının Önemi”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 14, Sayı 3, s. 85-103.
• Douglas, Walter., Neal, Jeanne. Engaging the Muslim World: Public Diplomacy after 9/11 in the Arab Middle East, Afghanistan and Pakistan, New York, Rowman&Littlefield, 2013.
• Eliasson, Kristoffer. U.S. Hegemony and The Washington Consensus: The Case of Argentina, Sweden, Umea University Department of Political Science, 2014.
• Erdinç, Z. (2007). “Uluslararası Para Fonu-Türkiye İlişkilerinin Gelişimi ve 19. Stand-By Anlaşması”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 18, s. 99-116.
• Erhan, Ç. (1996). “Ortaya Çıkışı ve Uygulanışıyla Marshall Planı”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 51, Sayı 1, s. 275-287.
• Erkan, S. (2010). “Savaş ve Barış Bağlamında XIX. Yüzyıl Uluslararası İlişkiler’inin Özellikleri”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 22, s. 93-115.
• Foreman, Amanda. A World on Fire: Britain’s Crucial Role in the American Civil War, New York, Random House, 2011.
• Friedber, A. L. (2005). “The Future of U.S.-China Relations: Is Conflict Inevitable?”, International Security, Vol. 30, No. 2, s. 7-45.
• Gaddis, John Lewis. Soğuk Savaş: Pazarlıklar, Casuslar, Yalanlar, Gerçek, Çev. Dilek Cenkçiler, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2008.
• Gaddis, John Lewis. The Long Peace, New York, Oxford University Press, 1987.
• Ganser, Daniele. NATO’s Secret Armies: Operation Gladio and Terrorism in Western Europe, New York, Routledge, 2005.
• Gathen, J. V. Z. (2007). “Zimmermann Telegram: The Original Draft, Cryptologia, 31:2, s. 2-37.
• Gerger, Haluk. Kan Tadı: Belgelerle ABD’nin Kara Tarihi, İstanbul, Yordam Kitap, 2004.
• Giderhus, M. T. (2006). “The Monroe Doctrine: Meanings and Implications”, Presidential Studies Quarterly, Vol. 36, No. 1, s. 5-16.
• Gülen, A. (2012). “İnönü Hükümetleri’nin Kıbrıs Politikası”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 50, s. 389-428.
• Gürbüz, V. (2002). “Bir İdeal, Bir Amerikan Başkanı ve Onun Başarısızlığı: Başkan Wilson ve Milletler Cemiyeti”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Sayı 29-30, s. 87-99.
• Gürkaynak, Muharrem. (2005). “Soğuk Savaş Dönemi NATO ve Avrupa Güvenliği”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl 1, Sayı 1, s. 7-27.
• Harrison, Mark. The Soviet Economy and Relations with The United States and Britain 1941-1945, Coventry, University of Warwick Press, 1993.
• Heradstveit, D., Bonham, G. M. (2007). “What the Axis of Evil Metaphor Did to Iran”, Middle East Journal, Volume 61, No 3, s. 421-440.
• Hoffman, S. (1977). “An Amerikan Social Science :International Relations”, Daedelus, 106 (3), s. 41-60.
• Ikenberry, G. J. (2004). “American Hegemony and East Asian Order”, Australian Journal of International Affairs, Vol. 58, No. 3, s. 353-367.
• İşyar, L. (2005). “Containing Tito: U.S. and Soviet Policies Towards Yugoslavia and Balkans”. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Bilkent Üniversitesi Ekonomik ve Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı.
• Johnson, Chalmers. Amerikan Emperyalizminin Sonbaharı, Çev. Hasan Kösebalaban, İstanbul, Küre Yayınları, 2005.
• Judt, Tony. Savaş Sonrası: 1945 Sonrası Avrupa Tarihi, Çev. Dilek Şendil, İstanbul, Yapı Kredi Yayınları, 2009.
• Karabulut, B. (2014). “Birinci Dünya Savaşı ve Uluslararası İlişkilerde İdealizmin Yükselişi”, Gazi Akademik Bakış, Cilt 8, Sayı 15, s. 57-72.
• Kasalak, K. (2014). “Birinci Dünya Savaşı Yıllarında Osmanlı ABD İlişkileri”, Ankara Üniversitesi Türk İnkılap Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, Güz 55, s. 109-123.
• Keown, J. (2009). “America’s War for Independence: Just or Unjust?”, Journal of Catholic Social Thought, 6:2, s. 277-304.
• Knutsen, Torbjon L. Uluslararası İlişkiler Teorisi Tarihi, Çev. Mehmet Özay, İstanbul, Açılım Yayınları, 2006.
• Kolasi, K. (2013). “Soğuk Savaş’ın Barışçıl Olarak Sona Ermesi ve Uluslararası İlişkiler Teorileri”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 68, No 2, s. 149-179.
• Kramer, M. (1999). “Ideology and the Cold War”, Review of International Studies, 25, s. 539-576.
• Kuloğlu, A. (2009). “60 Yıllık İttifak: NATO ve Türkiye”, Ortadoğu Analiz, Cilt 1, Sayı 4, s. 52-65.
• Küntay, B. (2014). “Peace Through Institutions: Woodrow Wilson and The Paris Peace Conference”, Gazi Akademik Bakış, Cilt 8, Sayı 15, s. 73-89.
• Leffler, M. P. (2003). “9/11 and the Past and Future of American Foreign Policy”, International Affairs, Vol. 79, No. 5, s. 1045-1063.
• Leogrande, W. M. (2015). “Normalizing US-Cuba Relations: Escaping The Shackles of the Past”, International Affairs, 91 (3), s. 473-488.
• Levent, S. (2009). “Cumhuriyet Gazetesine Göre II. Dünya Savaşı Öncesi Türk Basınında Japonya (1933-1939)”. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Japon Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı.
• Meray, S. L. (1955). “Açık Denizlerin Serbestliği Prensibinin Gelişmesi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, Cilt 10, Sayı 2, s. 76-100.
• Morgenstern, G. (1953). “The Actual Road To Pearl Harbor”, Harry Elmer Barnes (ed.), Perpetual War for Perpetual Peace (s. 315-406), Caldwell, The Caxton Printers.
• Neumann, I. B. (2001). “The English School of Diplomacy”, Netherland Institute of International Relations, s. 1-28.
• Nevins, Allan., Commager, Henry Steele. ABD Tarihi, Çev. Halil İnalcık, Ankara, Doğu-Batı Yayınları, 2011.
• Offner, J. (1998). “Why Did The United States Fight Spain In 1898”, Magazine of History, Vol. 12, No. 3, s. 19-23.
• Oğuzlu, T. (2012). “NATO’nun Dönüşümü ve Geleceği”, Ortadoğu Analiz, Cilt 4, Sayı 40, s. 8-18.
• Özgür, S. (2006). “Soğuk Savaş ve Sonrası Dönemde Kitle İmha Silahları ve Silahsızlanma Çabaları”. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı.
• Özlük, E. (2006). “Uluslararası İlişkiler Disiplininde Gelenekselcilik-Davranışsalcılık Tartışması ve Çağdaş Uluslararası İlişkiler Teorilerine Etkileri”. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı.
• Parker, David. Batı’da Devrimler ve Devrimci Gelenek 1560-1991, Çev. Kemal İnal, Ankara, Dost Yayınları, 2003.
• Podvig, Pavel. (2017). “Did Star Wars Help End the Cold War? Soviet Response to the SDI Program”, Vol. 25, No. 1, s. 3-27.
• Przworski, A., Limongi, F. (1997). “Modernization: Theories and Facts”, World Politics, Vol. 49, No. 2, s. 155-183.
• Restad, Hilde Eliassen. U.S. Foreign Policy Traditions: Multilateralism vs. Unilateralism Since 1776, Oslo, Norwegian Institute for Defence Studies, 2010.
• Rockoff, H. (2005). “Until it’s over, over there: the US economy in World War I”, Stephen Broadberry, Mark Harrison (eds.), The Economics of World War I (s. 310-344), Cambridge, Cambridge University Press.
• Rostow, W. W., The Stagesn of Economic Growth: A Non-Communist Manifesto, Cambridge, Cambridge University Press, 1991.
• Sander, Oral. Siyasi Tarih 1918-1994, Ankara, İmge Kitabevi, 2012.
• Sarı, B. (2012). “Amerikan Ulusal Çıkarları ve Afrika”, Ankara Üniversitesi Afrika Çalışmaları Dergisi, Cilt 1, Sayı 2, s. 95-119.
• Schmidt, B. C., Williams, M. C., (2008). “The Bush Doctrine and the Iraq War: Neoconsevatives Versus Realists”, Security Studies, Vol. 17, s. 191-220.
• Schnider, C. P. (2005). “Diplomacy that worked: Cultural diplomacy during the Cold War”, Jan Melissen (ed.), The New Public Diplomacy: Soft Power in International Relations (s. 147-169), New York, Palgrave Macmillan.
• Shaw, Tony. Cinematic Cold War: The American and Soviet Struggle for Hearts and Minds, Lawrence, University Press of Kansas, 2014.
• Singer, D. J. (1966). “The Behavioral Approach to International Relations: Payoff and Prospects”, SAIS Review, 10, s. 12-20.
• Smith, Steve. International Relations: British and American Perspectives, Oxford, Blackwell, 1985.
• Snow, N. (2009). “Rethinking Public Diplomacy”, Nancy Snow, Philip M. Taylor (eds.), Routledge Hanbook of Public Diplomacy (s. 3-12), New York, Routledge.
• Sümer, G. (2008), “Amerikan Dış Politikasının Kökenleri ve Amerikan Dış Politik Kültürü”, Uluslararası İlişkiler, Cilt 5, Sayı 19, s. 119-144.
• Şeyşane, V. (2013). “İki Savaş Arası Dönemde Uluslararası Toplum ve Çatışma: İngiliz Okulu Perspektifinden Mançurya Krizini Anlamak”, Barış Araştırmaları ve Çatışma Çözümleri Dergisi, Cilt 1, No 1, s. 16-31.
• Tanrısever, O. F. (2011). “Yöntem Sorunu: Gelenekselcilik-Davranışsalcılık Tartışması”, Atilla Eralp (der.), Devlet, Sistem ve Kimlik: Uluslararası İlişkilerde Temel Yaklaşımlar (s. 89-131), İstanbul, İletişim Yayınları.
• Tansill, Charles Callan. Back Door to War: The Roosevelt Foreign Policy 1933-1941, Westport, Greenwood Press, 1975.
• Toman, M., Akman, H. (2014). “Tarihi Süreç İçerisinde Amerikan İmparatorluğu”, Tarih Okulu Dergisi, Yıl 7, Sayı XX, s. 285-331.
• Trachtenberg, M. (2005). “Marshall Plan as Tragedy”, Journal of Cold War Studies, Vol. 7, No. 1, s. 135- 140.
• Türkmen, F. (2005). “ABD’nin Dış Politikası: Devamlılık ve Değişim”, Doğu Batı, Yıl 8, Sayı 32, s. 157- 181.
• Webber, J. (2004). “U.S. Hegemony and International Organizations”, Political Science Quarterly, Volume 119, Issue 1, s. 180-182.
• Whitman, A. (2010). “Harry S. Truman: Decisive President”, New York Times.
• Wilson, E. J. (2008). “Hard Power, Soft Power, Smart Power”, The Annals of the American Academy of Political and Social Science, 616, s. 110-124.
• Woods, Randall B. The Marshall Plan: A Fifty Year Perspective, Virginia, George C. Marshall Foundation, 1997.
• Wright, C. B. (1976). “Mr. ‘X’ and Containment”, Slavic Review, Vol 35, No 1, s. 1-31.
• Yaman, A. (2014). “Başkanlık Sistemi, Uygulamaları ve Türkiye’de Uygulanabilirliği”, Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 24, Sayı 1, s. 83-98.
• Yılmaz, S. (2012). “Latin Amerika’da Neler Oldu?”, İstanbul Aydın Üniversitesi USAM, s. 1-13.
• Yılmaz, S. (2010). “State, Power and Hegemony”, International Journal of Business and Social Science, Vol. 1, No. 3, s. 192-205.